Als je tafelgenoot zit te smullen van zoiets doodnormaals als aardappels die door jou zijn gekookt, dan ben je een groots kok. Want het is toch maar een saaie, alledaagse knol. Maar met een beetje moeite, ontwaakt ook weer bij jou de passie voor patatten.

Tijd voor een come-back

Wilde rijst, couscous of boerenlandbrood. Quinoa, pasta, bonen. Alles beter dan ’s avonds zo’n saaie pieper op je bord. Aardappels lijken al een paar jaar ontzettend uit. Behalve als ze in de vorm komen van friet of chips, dan willen we ze nog wel wegknagen.
Jammer? Ja. Maar vooral heel oneerlijk. Voor de intrede van de aardappel in het Westen in de zestiende eeuw, bestond het basisvoedsel van mensen vooral uit donker roggebrood, havermoutpap, gekookte erwten, bonen en linzen. Nee, dat was een feest. In dat opzicht moet die pieper een verademing zijn geweest. Toch was de introductie van de aardappel geen succes. Het duurde even voor men begreep dat alleen de knollen eetbaar zijn Inmiddels had het giftige blad al slachtoffers geëist. De aardappel heeft lang last gehad van zijn giftige imago.
Maar omdat de aardappel garant stond voor jaarlijkse oogsten en een hoge voedingswaarde, werd hij meer populair. Het bestreed hongersnoden en scheurbuik, en veroverde zo toch nog onze keukens. Van puree tot pof. Van gekookt tot gefrituurd.
En toen raakte hij ineens heel erg uit: in een tweepersoons huishouden van jonge mensen staat maximaal drie keer per week een pan piepers te dampen. Hoog tijd voor een comeback! Al was het maar omdat de aardappel tot een romantische familie hoort; de nachtschades. Tot die de ‘Nachtschadefamilie’ behoren ook broer, zus en tante tomaat, aubergine en paprika. En net als die groentes, kan ook de aardappel allerlei kleuren aannemen; van rood en geel naar groen en zelfs paars.

Aardappel-Fabels

1. Van aardappels word je dik.

Aardappels bestaan voor bijna tachtig procent uit water, bevatten geen vet en zijn calorie-arm. Het zijn niet de aardappels die ons dikmakers, wel als we het eten in de vorm van chips en patat. Of patat met mayo. Of de worst die bij de stamppot zit. Vergeleken met dezelfde hoeveelheid rijst of spaghetti bevatten aardappelen ongeveer de helft van de calorieën.

2. Aardappels zijn alleen een brok zetmeel

Fout: voor veel Nederlanders is de aardappel de belangrijkste bron van vitamine C. Daarnaast bevat de aardappel nog veel meer waardevolle voedingsstoffen. Het eten van drie à vier gekookte aardappelen per dag, levert een kwart van onze dagelijkse behoefte aan vitamine B op en de helft van onze dagelijkse behoefte aan vitamine C.

3. Aardappels kun je prima op voorraad hebben

Misschien wel, maar bewaar ze dan wel in een frisse, donkere plaats zoals de kelder. Of koelkast! Anders gaan ze kiemen, worden groen, verschrompelen of schimmelen. Of koop kleine hoeveelheden per keer.

4. Door aardappels kun je niet afslanken

Niet waar: aardappels bevatten minder calorieën dan pasta of rijst en passen daarom in prima in elke slanke-lijn dieet. Ook bevatten ze vezels. Hoewel vezels geen calorieën leveren, geven ze je wel een verzadigd gevoel waardoor je langer vol zit en minder snel grijpt naar extraatjes.

Aardappels en diabetes

Aardappels en diabetes zijn geen gelukkig stel. ‘Geniet, maar overdrijf niet’,  stelt het Diabetes Fonds zelfs. Hoe zit dat?

In het algemeen geldt gesteld dat de koolhydraten uit aardappels een snellere stijging van het bloedglucosegehalte veroorzaken dan koolhydraten uit bijvoorbeeld zilvervliesrijst en peulvruchten. Om die reden is het officiële advies om bij diabetes matig aardappelen te eten.
Dit advies draait om de Glykemische Index (GI). Deze zegt iets over de snelheid waarmee koolhydraten in de darm worden opgenomen. Producten met een hoge GI (Glykemische Index), zijn brood, cornflakes en aardappelen. Producten met een lage GI zijn pasta, peulvruchten en appels. In het algemeen geldt de volgende stelregel: voeding met een lage GI geven minder hoge glucosepieken in het bloed.
Dat lijkt een makkelijk toepasbare regel, maar de GI van een product kan variëren door de manier waarop de aardappels worden klaargemaakt. Als aardappelen worden gekookt, hebben ze een hoge GI. Als je ze koud als salade serveert, wordt de GI nog lager. Grappig genoeg is ook de combinatie belangrijk: aardappelen met groenten, vlees en wat jus, zorgt dat de GI lager is. Zelfs het moment op de dag maakt uit voor je bloedsuikerspiegel. Er zijn dus veel factoren die onze bloedsuiker bepalen dan alleen de GI.
Ban de aardappel dus niet uit, neem kleine porties en kies voor koud! En  nog ene gouden tip: eet bij je maaltijd met aardappels ook oplosbare vezels die ervoor zorgen dat de bloedsuikerspiegel niet hoger wordt, zoals peulvruchten.

Actiegroep! Aardappels zijn groente!

In Nederland eten we de aardappel als koolhydraatbron, als onderdeel van een maaltijd met groenten en vlees(vervangers). Maar qua voedingswaarde en als gebruik zou je de aardappel ook als groente kunnen beschouwen. In veel buitenlandse gerechten, denk aan een Spaanse tortilla of de Marokkaanse tajine, wordt de aardappel verwerkt als groente samen met andere groenten.
De aardappel bevat vitaminen en mineralen, daarmee staat de pieper in het voordeel bij pasta en rijst. Gekookte aardappels met schil bevatten per 100 gram bijvoorbeeld meer vitamine B1 en B6 dan tomaat, courgette of broccoli. Vooral de nieuwe, net geoogste aardappels zijn een goede vitamine C-bron. En ook die vitamine zit niet in pasta of rijst. Dus ja, de aardappel is een koolhydraatbron. Maar ook een groente.

Altijd doen bij aardappels

• Kook aardappels in hun schil; zo behouden ze al hun smaak. Als ze klaar zijn pel je ze onder de kraan met stromend koud water af (of gewoon gezellig aan tafel!).
• Groene plekjes? Wegsnijden. De groene plekken ontstaan als aardappels zijn blootgesteld aan licht. Ze bevatten daardoor solanine en dat is schadelijk.
• Blauwe plekjes? Ook wegsnijden; dit zijn stootplekken. Het is niet ongezond, maar niet zo lekker om te zien.
• Tijdnood? Doe een theelepel margarine in het water waar je de aardappels in kookt. De aardappels worden zo sneller gaar.

De eerste hulp aardappel

Aardappels zijn een prima EHBO-middel. Omdat rauwe aardappel sterk ontzurend en ontstekingsremmend werkt, kan het uitstekend worden gebruikt bij kwaaltjes en pijntjes. Hoe?

Drink een glas rauw aardappelsap bij:

• maagpijn: het verzacht;
• brandend maagzuur; het vermijdt dat zure gevoel;
• diarree; vermeng het aardappelsap met wat groente- of vruchtensap.

! Let op: doe dit niet langer dan zes weken

Gebruik rauwe plakjes aardappel bij:

• een blauwe plek of bloeduitstorting; de verkleuring wordt al snel minder (zet de aardappelschijfjes ‘vast’ met een kompres dat je maakt van een theedoek);
• jeuk: wrijf met een stukje aardappel over de jeukende plek.

Geraspte rauwe aardappel bij:

• wallen; voeg bij de aardappelrasp ook wat zonnebloemolie en citroensap, doe dit mengsel op een watje en leg het onder je ogen.

Hoezo saai?

Indiase curry met kokos en mango

Soms lijkt het alsof je aardappel alleen kunt eten met rode kool of broccoli. Niets is minder waar. Ook in de Indiase keuken is aardappel een zeer essentieel ingrediënt!
 
Nodig:

• 800 gram aardappels
• zout
• 250 gram kipfielt
• 4 eetlepels olie
• eetlepel hot curry
• 1 blikje kokosmelk
• halve verse mango

Bereiding: Kook de aardappels beetgaar (ruim tien minuten) in zout en zet ze apart, snijd de kip in stukjes en bak ze in de olie, doe er de hete curry bij. Snijd de aardappels in grove parten. Schenk de kokosmelk bij de kip en aardappel en laat het gerecht tien minuten koken. Snijd de mango in blokken en verwarm het mee in de curry. Wil je extra gezond eten? Doe er dan ook sperziebonen bij; uitstekende match!

Mager én romig tegelijk

Room: bij sausjes een essentiële smaakmaker. Alleen: boordenvol vet van het slechtste soort…  Sinds kort is er een uitstekende vervanger op de markt: soja-room. Probeer deze Gratin uit en ontdek dat het nét zo romig is, maar stukken gezonder.

Nodig:

• 800 gram aardappels
• 2,5 dl. soja cuisine
• 2,5 dl. soja drink
• 1 teen knoflook
• peper, zout en nootmuskaat
• twee eetlepels olie

Bereiding: Verwarm de oven voor op 180 graden. Schil de aardappel en snijd ze in plakjes van 2 à 3 mm. Meng de soja cuisine en soja drink en doe er een geperste teen knoflook, de peper, zout en nootmuskaat in. Leg de aardappelpartjes dakpansgewijs in een ovenschotel en giet er het roommengsel door: alle partjes moeten bedekt zijn. Zet de schaal met de aardappelpartjes drie kwartier in de oven. Serveer de Gratin met een lekkere salade.