Longarts Isabel Tromp ontmoet in de eerste week van haar coschappen een bijzondere dame met terminale longkanker. Ze bleef positief ondanks haar naderende einde. “Van haar leerde ik dat je moet blijven lachen in het leven. Zelfs als het gaat om zo’n groot verlies als de dood.”
“Als arts hoor je serieus te zijn. Je werk is belangrijk en lachen hoort daar zeker niet bij. Daar was ik van overtuigd. Totdat ik deze bijzondere vrouw ontmoette. Toen ik begon met mijn coschappen in het ziekenhuis was de behandelend arts van deze vrouw net gestopt met haar behandeling. De pogingen om haar te genezen waren niet langer succesvol, dus haar stervensbegeleiding werd in gang gezet. Zelf gaf mevrouw ook aan dat ze niet meer wilde. Vanaf het begin wist ze dat ze dood zou gaan en ze heeft geknokt. Maar ze vond het tijd om te gaan. Ze wilde op een menswaardige manier sterven.”
Over de dood lach je niet
“Aan mij de taak als stagiair om een infuus te prikken voor het toedienen van morfine, om haar grote pijn en benauwdheid bij het sterven dragelijker te maken. Ik protesteerde omdat ik nog niet heel vaardig was in het prikken en ik wilde deze vrouw niet onnodig pijn doen. Uiteindelijk heb ik het toch gedaan. Gelukkig prikte ik de eerste keer raak.”
“In de tijd dat ik mijn coschappen liep werd er nog zoveel bestraling toegediend bij kanker dat de huid van de patiënt letterlijk wegbrandde. In mijn naïviteit vroeg ik haar of dat zeer deed. ‘Dat doet geen pijn, het is alleen lelijk.’ kreeg ik als reactie. Ik beaamde dat het er inderdaad niet heel mooi uitzag. ‘Maar over een paar dagen heb ik er geen last meer van, dan ben ik morsdood.’ Ze schoot in de lach. Ik lachte met haar mee maar ik viel al snel stil. Ik voelde me schuldig. Over de dood lach je immers niet. Dat had ze meteen in de gaten, waarna ze me op het hart drukte dat het altijd goed is om te lachen. ‘Je mag van mij lachen. In het leven moet je lachen, ook al ga je dood. Je moet bepaalde dingen luchtig kunnen bekijken en een grapje kunnen maken op zijn tijd.’ Een paar dagen later is ze overleden.”
Toen het einde van mijn coschappen naderde, werd er een meisje van zestien binnengebracht. Ze moest gereanimeerd worden. We zijn ruim een uur met haar bezig geweest voordat ze officieel doodverklaard werd. Verslagen rolde de tranen over mijn wangen. In die tijd was huilen een teken van zwakte dus ik zorgde ervoor dat de andere artsen mij niet zagen. Toen ik uiteindelijk opkeek zag ik dat de cardioloog ook huilde. Ons verdriet werd ook opgemerkt door haar ouders. Tijdens het nagesprek bleek dat het tonen van menselijkheid door ons als specialisten, hen ook heeft geholpen bij het verwerken van de dood van hun dochter.”
Verwerken
“Beide patiënten hebben veel indruk op me achtergelaten. De dame met longkanker leerde me dat af en toe een grapje maken helemaal niet erg is. Dat je als arts heus niet altijd serieus hoeft te zijn. Sindsdien lach ik bescheiden als een van mijn patiënten een grapje maakt over zijn ziekte of de dood. Lachen is immers ook een manier van verwerken. Het helpt je als mens bij het verwerken van je eigen verlies. Sommige van mijn patiënten raken het allerbelangrijkste kwijt. Het leven. Iedereen gaat op een eigen manier om met dit grote verdriet. Soms helpt het om zelfs op zo’n moment dingen van een positieve kant te bekijken en af en toe te glimlachen.”
“Maar ook tranen horen bij mijn vak. Ik huil natuurlijk niet bij iedereen, maar als iemand van dertig hoort dat hij longkanker heeft laat ik wel zien dat het me raakt. Waarom zou ik mijn medeleven wegstoppen omdat het zogenaamd professioneel is. Het ondersteunend personeel en de verpleging geef ik ook altijd even de ruimte om er bij stil te staan als we iemand verliezen. Zowel medisch als gevoelsmatig. Het is natuurlijk niet normaal dat er iemand overlijdt in je eigen handen. Dat maakt ons vak apart.”
Isabel Tromp is longarts in Utrecht en behandelt mensen met longziektes, longontstekingen, astma, chronische bronchitis en longkanker. Sommige patiënten ziet ze maar een paar keer anderen begeleidt ze tot het sterven.
Tekst: Danja Raven