Passie voor eten beperkt zich niet tot de eettafel. Het begint bij de oorsprong van ons voedsel: de makers. gezondNU zoekt in heel Nederland mensen met hartstocht voor (h)eerlijk eten. Deze keer: blauwe bessen-telers Jan en Riekje Rozeboom.

“Smaak is emotie”, zegt Riekje Rozeboom. Daarmee vat ze precies samen dat het bedrijf van haar en man Jan niet draait om fruit telen en winst maken maar om mensen en om geluk. 

“Neem het jongetje dat hier vanochtend zijn eigen bakje bessen plukte. Hij haalde een euro uit zijn zak en vroeg met grote ogen: ‘Mag ik dat helemaal alleen op eten?’ Daar doen we het voor. Daarvan worden we zielsgelukkig.”

Het begon allemaal in 1986. Jan en Riekje hadden niets, leefden van de bijstand. Jan wilde graag iets telen, iets dat langer zorg nodig had dan sla of asperges. Het werden blauwe bessen. Van hun enige geld kochten ze een lapje grond en een paar bessenstruiken. Zo begonnen ze.

“Als ik er nu nog aan terugdenk, is het bijna niet te bevatten”, lacht Riekje. “We wilden biologisch telen, omdat het bij ons paste. Maar niemand kon ons vertellen hoe het moest. In de buurt was een pionier bezig met blauwe bessen en Jan kon bij hem wel stage komen lopen. Daar leerde hij veel.” Ze lacht opnieuw: “Ook hoe het niet moest! Biologisch en bessen, dat is een lastige combinatie. Vooral vanwege het onkruid, echt de grootste vijand van de bessenteler. Stapje voor stapje leerden we hoe we daarmee moesten omgaan. Maar het heeft ons behoorlijk wat grijze haren en slapeloze nachten gekost.”

Beren in het paradijs

Bloeiende klimplanten vinden hun weg omhoog langs de netten die de bessen beschermen tegen de vogels. Klaprozen wuiven zachtjes op de wind heen en weer. Vogels fluiten dat het een lieve lust is. In de bloementuin bloeien de bloemen als in de Hof van Eden. En met hun zilveren zweem lijken de blauwe bessen net kostbare edelstenen. 

Zeldenrust, de blauwebessenkwekerij van Jan en Riekje in Wapse, ziet er paradijselijk uit. Dat ziet Riekje nu zelf ook. En ze is er trots op. Maar er was een tijd dat ze alleen maar beren op de weg zag. Grote gevaarlijke beren die voor veel problemen zorgden en haar geluk overschaduwden. “In die eerste jaren verdienden we steeds een paar centen die we meteen weer investeerden in het bedrijf. Privé en zakelijk liepen de rekeningen door elkaar. Alles ging naar het bedrijf. Zelf hadden we niets.”

Het waren zware jaren. En achteraf gezien was het een wonder dat ze hun hoofd boven water hielden. “Het onkruid dat ons hardnekkig teisterde, de vogels die de oogst opaten omdat we nog geen geld hadden om netten te spannen, de hagelbuien die halve oogsten vernietigden, de administratie, de druk van de plukperiode, de routine van het bedrijf …. Ik kreeg een burnout en zag absoluut niet meer hoe ‘rijk’ we waren.”

De donkere tijd voorbij

“Het was moeilijk om toe te geven dat ik eraan onderdoor ging”, vertelt ze. “Ik wilde niet zwak zijn. Ik wilde Jan niet alleen voor het bedrijf op laten draaien. Maar ik kon het niet meer opbrengen. Ik was geestelijk en lichamelijk opgebrand van de stress.”

“Op een dag werd ik wakker en dacht: ik wil iets voor mezelf erbij, anders red ik het niet. Zo ontstond het idee voor de bloementuin. Als het me allemaal te veel werd, ging ik met mijn schaartje en mijn zaadjes in de bloementuin aan de overkant van de weg aan de slag. Daar word ik nog steeds helemaal rustig van.”

Die donkere tijd ligt inmiddels gelukkig achter haar. De anti-stresstuin met bloemen is nu een prachtige pluktuin geworden; mensen kunnen er voor vijf euro zelf een bos bloemen plukken. En ook tussen haar en de bessen kwam het weer helemaal goed. “Ik geniet er ook weer van om met de bessen bezig te zijn.”

Indianen en antioxidanten

‘Snoepjes’, noemt Riekje haar blauwe bessen. Gezonde snoepjes, wel te verstaan. De bessen zitten vol vitaminen en antioxidanten. Er zijn zelfs maar weinig fruitsoorten die meer antioxidanten bevatten dan blauwe bessen. Zo gebruikten de indianen in Noord-Amerika, waar de blauwe bosbes oorspronkelijk vandaan komt, de bessen vanwege de kleurstof en voor de genezende krachten bij verkoudheid. Inmiddels weten we dat de antioxidanten in de blauwe bessen meer doen; ze beschermen het lichaam tegen veroudering door vrije radicalen en werken ontstekingsremmend, cholesterolverlagend en beschermend tegen verschillende ziekten, zoals kanker. Verder hebben blauwe bessen een goede invloed op de bloedsomloop, de lever en de galblaas. 

Hoewel Riekje zich nooit echt verdiepte in al het goede van blauwe bessen, weet ook zij dat blauwe bessen zeer gezond zijn. Toch telt op Zeldenrust alleen de smaak van de bessen. Jan en Riekje telen alleen de lekkerste rassen met zoveel mogelijk zorg. 

Sap, gebak en ijs

Op het terras met uitzicht op de aardbeienperken en bessenstruiken genieten voorbijgangers ondertussen in de zon van een glas bessensap, een bessengebakje of van een bakje bessenijs. Allemaal van eigen teelt. Inmiddels is de verkoop van deze producten een belangrijke peiler waarop het bedrijf drijft. 

Ook de rechtstreekse verkoop heeft een verhaal. In de beginjaren leverde Jan en Riekje alleen aan een groothandel. Deze ging echter failliet en op de veiling kregen ze maar weinig geld voor hun biologische bessen. Doordat de pluk precies in de vakantieperiode viel, was er maar weinig vraag naar. 

Vakantie?, dachten Jan en Riekje. Dan stikt het in Drenthe dus ook van de vakantiegangers! Die moeten we allemaal naar ons bedrijf halen! Samen met een aantal andere biologische bedrijven in de omgeving zetten ze de Eko-boerderijenroute op. Die werd bewegwijzerd door de ANWB. De bessenkwekerij bevindt zich precies tussen twee knooppunten. 

Sindsdien stikt het op de bessenkwekerij in de zomermaanden van de passanten. Mensen plukken hier zelf hun bessen. In de winkel en op het terras zijn allerlei producten te koop van hun eigen bessen en van producten die ook biologisch en smaak hoog in het vaandel hebben staan. Of het nu ijs, jam, wijn en sap is; mensen moeten voor de smaak terugkomen.

Emotionele component van smaak

En druk is het. Het is een komen en gaan van dagjesmensen en vaste klanten. Voor Jan en Riekje zijn deze mensen op hun bedrijf een enorme meerwaarde. Ze maken met iedereen een praatje. Riekje: “Ze kunnen hier zelf bessen en bloemen plukken. Of even genieten van de omgeving op ons terras. Vroeger leverden we ook aan winkels, maar nu verkopen we alleen nog aan huis en aan Udea, een groothandel voor biologische voedingsmiddelen. Mensen vinden het leuk om het verhaal achter het fruit te horen en te zien met hoeveel liefde en toewijding wij ermee bezig zijn. Dat is de emotionele component van smaak.”

Het meest bijzonder voor Riekje is echter dat de bessenkwekerij mensen bij elkaar brengt. “Ik zal nooit vergeten dat hier eens een oudere man kwam die me vertelde dat hij dolgraag nog eens naar Nieuw-Zeeland wilde, maar het nooit gedaan had omdat zijn vrouw niet mee wilde. Op dat moment kwam er een camper aanrijden en stapte er een echtpaar uit. Bleek dat die mensen in Nieuw-Zeeland woonden. Voordat ze daarheen emigreerden, hadden ze in hetzelfde dorp gewoond als die man. Dat soort toevallige ontmoetingen, zo bijzonder.”

Het zou goed kunnen dat de goede vibe op het bedrijf zorgt voor die bijzondere ontmoetingen, denkt Riekje. “Dat ik desondanks ziek werd, is helemaal mijn eigen schuld”, lacht ze. “Het was nodig om in te zien hoe trots en gelukkig ik mezelf mag prijzen met dit alles. En ik ben niet de enige, ik zie bijvoorbeeld dat gestreste mensen na een uurtje bloemen of bessen plukken helemaal tot rust komen. Het is zeer waardevol dat we met ons bedrijf echt iets kunnen betekenen in het leven van mensen.” 

Blauwe bessen

• Blauwebessenkwekerij Zeldenrust is te vinden in Wapserauwen 6, Wapse. Het is geopend van 1 juni tot 1 oktober, maandag t/m zaterdag van 9.00 tot 17.00 uur
• www.blauwebessenkwekerij.nl
• Eko-boerderijen route – Op de fiets door Zuidwest Drenthe langs biologische boerderijen.