Puur sap, nectar, vruchtendrank? Met suiker, zonder suiker? Geconcentreerd, versgeperst, biologisch? Uit de koeling of uit het schap? Volg Dorien op haar expeditie sap in de super.
Eenvoudige vraag van gezondNU: Wat is het verschil tussen het ene sapje en het andere? Om die vraag te beantwoorden loop ik naar de supermarkt.
Voor het sappenschap beginnen de flessen en de pakken met vrolijke fruitplaatjes voor mijn ogen te draaien. Er zijn zoveel verschillende soorten sappen en vruchtendranken. De slogans vliegen me om de oren: ‘100% genieten’, staat op de ene. Op de andere: ‘Ik kies bewust’. En wat is het verschil tussen ‘100% natuurlijk’ en ‘100% puur sap’?
Het sappenschap is een jungle; ik zie door de pakken het sap niet meer. Ik vraag me zelfs af: Wat is sap eigenlijk? Daarom ga ik zonder sap naar huis en bel eerst Marion Pluimes. Zij is natuurdiëtist en zal mij gaan gidsen in het doolhof van vruchtensappen en fruitdranken.
Drank is geen sap
Het eerste misverstand is dat wij als consumenten alles ‘sap’ noemen, leer ik van Pluimes. “Maar om het woord ‘sap’ of een pak of fles te mogen zetten, moet het product aan strikte wettelijke eisen voldoen. Vruchtensap moet de natuurlijke kleur, aroma en smaak van de vrucht hebben. Bovendien moet een vruchtensap honderd procent sap bevatten om zichzelf sap te noemen, zonder toevoegingen van suiker of zoetstoffen.”
Aha, dus als er op een pak ‘sinaasappelsap’ staat, weet ik zeker dat de inhoud bestaat uit puur sap, zonder toevoegingen? “Ja”, zegt Pluimes. “Daar kun je van uitgaan.”
Alle andere zogenaamde ‘sapjes’ bestaan niet honderd procent uit vruchtensap, maar bijvoorbeeld ook uit water. Of er zijn suikers, stabilisators, kleurstoffen of aroma’s aan toegevoegd. “Die dranken haal je er in de supermarkt zo uit: ze hebben namen met ‘drank’, of ‘nectar’. Ze mogen het predicaat ‘sap’ niet dragen.”
Les 1: Alles wat geen sap heet, ís geen sap. Best simpel eigenlijk.
Koeling
Dan de volgende kwestie: waarom staat het ene sap in de koeling en het andere in het schap? Pluimes: “Sappen in het schap voldoen aan alle eisen waaraan de verse varianten ook voldoen. Het enige verschil is dat ze bewerkt zijn om de houdbaarheid te verlengen. Vaak zijn ze gepasteuriseerd De sappen in de koeling zijn vaker versgeperst en dus beperkt houdbaar.”
Maar naast de flessen met versgeperst sap staan in de koeling ook een rijtje pakken van Coolbest. Is Coolbest een sap?, want dat staat er namelijk niet op! Bij inspectie van de ingrediëntenlijst blijkt mijn vermoeden juist. Er zijn voedingsstoffen en suikers aan toegevoegd. Het mag zichzelf daarom dus geen sap noemen. En waarom staat hij eigenlijk in het versschap? Pluimes: ‘Tja, dat zal voor een groot deel te maken hebben met hun reclameslogan ‘We keep it cool, you get the best’. Want Coolbest is zeker geen vers sap.”
Les 2: Koel is vaak vers, maar soms alleen marketing. Etiketten lezen dus.
Geconcentreerd sap
Terug naar het schap. Op veel pakken staat ‘uit geconcentreerd sap’. Wat is dat? Pluimes: “Geconcentreerd wil zeggen dat er aan het pure sap water onttrokken is door verhitting of vriesdroging. Dat gebeurt vaak om financiële redenen, het vervoeren van alleen concentraat uit de landen van herkomst (zoals Brazilië of de VS) is namelijk veel goedkoper. Om het weer drinkbaar te maken, wordt er later weer net zoveel water aan toegevoegd als dat er eerst is uitgehaald.” Om die reden is het nog steeds puur sap, zegt Pluimes.
Ook op een vruchtendrank staat soms ‘geconcentreerd sap’. In dat geval wil het niét zeggen dat je puur sap hebt, want dan zijn er naast het water ook suiker of vitaminen zijn toegevoegd. “De term geconcentreerd zegt dus eigenlijk vooral iets over de prijs. Doordat de transportkosten lager zijn, zijn deze producten over het algemeen een stuk goedkoper dan de versgeperste sappen.’
Les 3: Geconcentreerd betekent dus ‘in elkaar geknutseld’. Soms wordt alleen met water geknutseld. Vaak ook met vruchtvlees, aroma, suiker of vitaminen.
Hoe zit het met light?
Oké, ik denk het te snappen. Appelsientje sinaasappelsap is puur sap (En dat staat ook op het pak: ‘100% Puur sap’.) Het pak Appelsientje Light dat ernaast staat, is géén sap, want het staat er niet op. Op dit pak staat daarom: ‘100% Puur genieten’.
“Inderdaad”, zegt Pluimes. “En daar heb je meteen een heel bizar verschijnsel te pakken. Want ‘light’ betekent minder calorieën en dus minder suiker. Maar er zit helemaal geen toegevoegde suiker in het pure zusje (de sinaasappelsap). Dus er valt geen suiker uit te halen.”
Wat hebben ze dan met Appelsientje Light gedaan om het light te maken? Pluimes: “Appelsientje Light is 66 procent puur sap, aangelengd met water en weer op smaak gebracht met kunstmatige zoetstoffen. Daarmee is de Light-variant dus stukken ongezonder, terwijl Appelsientje je het omgekeerde wil laten geloven.”
Les 4: Ik wil sap, en niets anders dan sap. Anders krijg ik een tovertruc.
Wat is nu gezond?
Ik ben inmiddels een beetje wegwijs in het doolhof. Alleen de hamvraag rest: waar kies ik voor als ik een gezonde keuze wil maken? Kan ik afgaan op het ‘Ik kies bewust’-logo?, Coolbest draagt bijvoorbeeld dit logo, terwijl ik net heb ontdekt dat het géén sap is.
Pluimes is stellig. “Je moet je niet laten leiden door dat soort keurmerken. Om bij het voorbeeld van Coolbest te blijven: dit is net als andere drinks en nectars eigenlijk gewoon limonade: water met suiker en fruitsmaak.”
Volgens haar zijn er veel gezonde keuzes te maken in sappenland. “Ga sowieso altijd voor honderd procent fruit, dus voor sap.” Kies vervolgens voor de echt verse sappen, uit de koeling dus. De andere sapjes zijn verhit zodat ze langer houdbaar zijn. Hoewel door de zeer korte pasteurisatie tegenwoordig veel vitaminen behouden worden en ook antioxidanten lang niet altijd gevoelig zijn voor verhitting, ben je volgens Pluimes met een versgeperste sap het meest zeker van je ‘vitaminenzaak’.”
Maar het aller- allergezondst, is het versgeperste sap uit je eigen sapcentrifuge of blender. “Gebruik bij voorkeur biologisch fruit. En niet alleen fruitsappen zijn een bron van antioxidanten en vitaminen, ook groentesappen. Alleen voor wie geen tijd heeft, is het sap uit de supermarkt een goed alternatief.”
Pluimes geeft op de valreep nog een saples.“Sappen zijn gezond. Vooral als ze vers zijn. Maar zorg dat je daarnaast ook vers fruit eet. Als je al je fruit zou gaan drinken, mis je essentiële voedingsstoffen zoals vezels.”
Les 5: Als ik voor echt gezond kies, ga ik zelf aan de slag. Maar ik kan ook gewoon een sinaasappel eten.
Smoothies
En hoe zit het met smoothies? Gezond of ongezond? “Een smoothie wordt gemaakt van gepureerd fruit”, zegt Marion Pluimes. “Dat geeft smoothies een gezondheidsvoordeel ten opzichte van sap. Je drinkt niet alleen het sap van de vrucht, maar ook de andere ingrediënten van het fruit zijn behouden zoals de vezels.” Maar wat voor sapjes geldt, geldt ook voor een smoothie waarschuwt ze. “Soms zit in een smoothie niet alleen gepureerd fruit, maar ‘gewoon’ sap met daarbij pulp van andere planten. Ook voor een smoothie geldt: lees het etiket want het is geen beschermde naam.”