Bessen zijn misschien wel de gezondste snack die je in de natuur vindt. Ze hangen in het bos aan een verstopte struik of gewoon in eigen tuin. Hoe gezond is een gedroogde of bevroren bes? En wat is het verschil tussen een blauwe bes en een bosbes?

Vers uit de diepvries – feit of fabel?

Dat fruit uit de diepvries minder gezond is dan de verse variant is een fabel. Diepvriesfruit bevat zelfs meer vitaminen. Dit komt doordat het fruit rijp geplukt wordt en direct wordt ingevroren. Voedingsstoffen en vitaminen zijn hierdoor volledig ontwikkeld. Fruit wat ‘vers’ in het schap moet liggen, wordt vaak al eerder geplukt om de reis van oogst naar winkel te kunnen doorstaan.
Controleer voordat je ingevroren fruit koopt altijd eerst of de thermometer in het vriesvak ten minste op min achttien graden staat en of er op de verpakking geen grote ijskristallen zitten, want dan is het product ontdooid geweest.
Wanneer bessen in de aanbieding zijn of als een oogst goed is gelukt, is zelf invriezen een goede oplossing. Bevroren bessen zijn lekker in yoghurt of in een smoothie, maar je kunt ze ook verwerken in een taart of cake. Van je eigen diepgevroren bessen kun je bijna het hele jaar genieten, want ze blijven acht tot tien maanden goed in de diepvries.

Zelfplukkalender

Deze bessen zijn nu aan de struiken en in de schappen te vinden: braam, framboos, duindoornbes, vlierbes, lijsterbes, bosbes, elsbes, jeneverbes, rozenbottel, meidoornbes en sleedoornbes.

Vuistregels bij het plukken

• Neem een gidsje of bessenkenner mee, zodat je alleen de juiste bessen plukt.
• Ontdoe de plant nooit van alle bessen, zodat zijn uiterlijk en gezondheid niet worden aangetast.
• Vermijd bermen van drukke wegen, want de plant kan vervuild zijn door uitlaatgassen.
• Pluk vooral de laagst hangende bessen. Die zijn het zoetst en dikst van allemaal.

Ik lust je NIET rauw!

Als er in de negentiende eeuw geen schipbreuk op Terschelling was geweest, waren er nu geen cranberryplanten in Nederland. Toen zijn namelijk cranberrybessen aangespoeld van een schip uit Amerika, waardoor de plant zich heeft kunnen vestigen. Cranberries zijn rauw niet eetbaar, maar gedroogd wel. Helaas is er wel behoorlijk wat suiker nodig om de gedroogde cranberries lekker te maken. Naast gedroogde bessen kun je ook kiezen voor cranberrysap, – siroop of – jam.
Volgens de nieuwste NHG-standaard (richtlijn voor huisartsen) is er een beperkt bewijs dat cranberry’s effectief zijn als middel ter voorkoming van urineweginfecties.

Minder bekende bessen

Zwarte bes

Waar? In vochtig bosgebied, hagen en vaak aan het water
Lekker als … jam of gedroogd in een pot thee

Vossebes

Waar? In heidelandschappen en veenmoerassen
Lekker als … jam of gelei (in combinatie met een appel). Rauw zijn ze niet eetbaar.

Sleedoornbes

Waar? In loofbossen en heggen
Lekker als … gelei of maak er brandenwijn van. Rauw zijn ze erg zuur.

Vlierbes

Waar? Bijna overal, zoals langs de kant van de weg
Lekker als … jam, vlierflip of hoestdrank. Rauw zijn vlierbessen licht giftig.

Versiertip: Een glas water maak je net iets feestelijker door er een versierd ijsklontje aan toe te voegen. Vul de ijsklontjesvorm niet alleen met water, maar voeg er bessen, een citroenschijfje en blaadje munt aan toe.

Bes uit de duinen

Duindoornbessen zijn echte vitaminebommen. Ook zijn ze een geliefd (zuur) tussendoortje van wandelaars, want je komt deze dorstlesser onderweg tegen. In de bes zit niet alleen veel vitamine C, maar ook andere antioxidanten. Honderd gram van de duindoornbes staat qua vitamine C-gehalte zelfs gelijk aan zeven citroenen. Voor deze feloranje bessen hoef je niet naar een exotische plek te reizen. De Hippophae rhamnoides, zoals de duindoornbes officieel heet, vind je in open, kalkrijke duinen, vooral bij Wijk aan Zee en Heemskerk. 
Duindoornbesolie is voor elk lichaamsdeel dat droog is te gebruiken, zoals je huid, mond, ogen en zelfs een droge vagina. Dit laatste is een kwaaltje dat geregeld in de overgang voorkomt.

Een handig hulpje voor onderweg: de Wildplukwijzer. Deze gratis app wijst je de weg  naar de dichtstbijzijnde plukplek voor gratis noten, appels, bessen en meer. Handig!

Eén bes maakt nog geen …

Yoghurt of muesli met bosbessen? Laat je niet te makkelijk inpakken. Het is een feit dat als er op de verpakking ‘met bosbessen’ staat, deze bessen ook daadwerkelijk in het product moeten zitten. Het addertje onder het gras zit hem in de hoeveelheid: voor de vermelding op het pak is slechts een procent bosbessen al voldoende. De rest van de bosbessensmaak kan bestaan uit fructose-glucosestroop. Check daarom altijd de ingrediëntenlijst.

Het is blauw en het is een bes? Rara, wat is het?

De blauwe bes is groter en groeit in trossen, terwijl de bosbes klein is en individueel aan een struik hangt. Het vruchtvlees is ook verschillend. Zo heeft de bosbes rood vruchtvlees en de blauwe bes wit. Blauwe bessen zijn groter en minder smakelijk dan de bosbes die je hier in het wild vindt.
Zelf bosbessen plukken vergt een zoektocht door het bos of heideveld. De struik groeit laag bij de grond en is vaak verscholen onder andere planten. Het is de zoektocht waard, want de bessen bevatten veel antioxidanten.

Gojibes – de hippe bes

Een hippe bes die geliefd is door zijn gezonde karakter is de gojibes. Hij wordt zelfs de gezondste vrucht ter wereld en ‘superfood’ genoemd. Toch zijn de meningen hierover verdeeld. Zo wordt geclaimd dat deze bes zes vitaminen, 33 mineralen, 18 aminozuren en meer bevat. Andere mensen zeggen dat de gojibes vooral vitamine C bevat, iets wat de gemiddelde Nederlander al genoeg binnenkrijgt. Superfood is hip. Maar zijn deze bessen nou echt gezonder dan andere fruitsoorten? Volgens Ralf Hartemink, opleidingsdirecteur Levensmiddelentechnologie aan de Wageningen University, is dit niet wetenschappelijk bewezen. Al kan een handje gojibessen in de muesli of yoghurt natuurlijk nooit kwaad.

Miniquiz

1. Hoe gezond is gedroogd fruit?
a. Gezond – want het bevat veel vezels
b. Niet zo gezond– alle vitamine C is eruit

2. Rozenbottel is een
a. Bes
b. Vrucht

3. Fruit drogen doe je met
a. Met hitte – bijvoorbeeld in de zon
b. Zwavel
c. Met kou – vriesdrogen

1: Gedroogd fruit is een beetje gezond
In gedroogde vruchten zit geen vitamine C. Tijdens het droogproces zorgt de oven er namelijk voor dat vitaminen verloren gaan. Wel bevat gedroogd fruit nog de oorspronkelijke mineralen. Let je op je gewicht, dan kun je beter gaan voor vers fruit. Daar zitten minder calorieën in. Toch blijft gedroogd fruit ook een gezond tussendoortje: lekker zoet en vol vezels.

2: Beide … Rozenbottel is de vlezige vrucht van een roos én een bes.
Een rauwe rozenbottel smaakt zuur en wrang; daarom wordt hij niet vaak rauw gegeten. Hij is wel lekker verwerkt in een jam, gelei of compote. Geen enkele rozenbottel is giftig, dus als je een struik tegenkomt, kun je ze gerust plukken. Was ze wel eerst goed. In Chili worden de zaden van de rozenbottel geroosterd en verwerkt tot koffie.
Onderschat nooit een rozenbottel:

• rozenbottels zeventien keer zo veel vitamine C bevatten als kiwi’s? Helaas daalt dit gehalte wel tijdens het verwerken van de bottels.
• en dertig keer meer dan sinaasappels?
• er naast vitamine C ook pro-vitamine A en vitamine E en K in rozenbottels zit?
• de Romeinen rozenbottels al gebruikten voor geneeskundige doeleinden?

3: Zwavel
Tijdens het drogen van fruit wordt veelal zwaveldioxide (sulfiet) gebruikt. Dit is een gas dat gemaakt wordt uit verbrande olie of steenkool. Het zorgt voor een betere kleur van het fruit en verlengt de houdbaarheid. Of er gebruik is gemaakt van sulfiet kun je zien. Zo zijn rozijnen zonder sulfiet donker en met sulfiet okergeel. Ook staat het op het etiket als sulfiet, zwaveldioxide, E220 of E221. Voor de meeste mensen kan deze stof geen kwaad, maar mensen met astma en bronchitis merken soms dat de klachten verergeren.

Moerbei

Rijk aan vele vitamines, mineralen en antioxidanten. Dit alles in een klein gedroogd besje. Dat is de moerbei!  De moerbeifamilie bestaat uit drie soorten: zwarte, witte en rode. De bomen zijn in Nederland uit de gratie geraakt. De moerbei kent vele toepassingen.

De moerbei komt van nature voor in Azië, Afrika en Noord Amerika. De zwarte moerbei werd in de 17e en 18e eeuw in Nederland veel aangeplant. De vruchten van de moerbei lijken erg op bramen. De zwarte en rode moerbei gelden als meest smakelijk. De boom kan meer dan honderd jaar oud worden. Vanwege de grillige vorm is de zwarte moerbei geliefd als sierboom.

De vruchten van de moerbei bevatten, net als druiven, een aanzienlijke hoeveelheid resveratrol. Ook de bladeren bevatten geneeskrachtige eigenschappen. De bast van de boom wordt gebruikt om papier van te maken. En de bladeren van de witte moerbei zijn het enige voedsel van de zijde-rups.
De toepassingen van de moerbei zijn een beetje vergeten. Jammer, want de schors werd ooit gebruikt tegen kiespijn gebruikt en de bladeren tegen slangenbeten. Tegenwoordig richt de aandacht zich echter vooral op de vruchten. Die zijn rijk aan resveratrol. Deze stof bezit een sterke anti-oxidatieve werking en beschermt daarmee tegen vrije radicalen. Resveratrol zou verder ontstekingsremmend.