‘Wie heeft last van haar menstruatie?’, vroeg gezondNU aan de vrouwen van de nieuwsbrief (gezondnu.nl). Een aantal van hen mocht namelijk de ‘AllyPatch’ uitproberen; een middel dat belooft te helpen tegen menstruatiepijn. We schrokken: meer dan honderd vrouwen die schreven dat hun ongesteldheid hen tot wanhoop drijft. We gingen te rade bij een natuurarts, een acupuncturist en onze testers.
Je zou het niet denken als je naar de televisie kijkt naar de vrouwen die stralend ronddartelen in de maandverbandreclames.
Maar onze mailbox onthult een andere werkelijkheid. De ongesteldheid is geen feest, maar een periode met hoofdpijn, krampen die aanvoelen als weeën en misselijkheid. Voor Mary-Ann. Voor haar begint ‘de ellende’ al een paar dagen voor de menstruatie. “Ik ben 30, maar dan voel ik me 75 jaar, en zo gedraag ik me ook. Door de buikkramp en lage rugpijn, die uitstraalt naar mijn billen en benen, lukt het nauwelijks rechtop te lopen. Ik slaap tien tot twaalf uur in plaats van de normale zeven uur. Toch blijf ik de hele dag moe. Ik zie bleek alsof ik griep heb.”
Aitana spreekt over “een zware last om te dragen”. “Sinds mijn 11e is het een hel. Zeker drie volle dagen ben ik er doodziek van. Iedere menstruatie lijkt een bevalling. De eerste dagen zijn de krampen zo heftig dat ik soms lig te gillen op de bank.”
Wajia gebruikt Ibuprofen en paracetamol om het draaglijk te maken. “Maar helaas kan ik die dagen weinig ondernemen.” Yvonne komt met warme kersenpitkussentjes en pijnstillende middelen de dag door. Rachel: “Ziek melden doe ik niet, maar het beïnvloedt mijn concentratie en inzet.” Sandra: “Als ik niks inneem, ben ik zo ziek dat ik niet kan functioneren.”
Grote schoonmaak
Voor deze vrouwen is de menstruatie niet bepaald iets moois, terwijl het feitelijk een wonderlijke gebeurtenis is. Iedere maand bereidt het vrouwenlichaam zich voor op zwangerschap; de eierstok maakt een eicel, de baarmoederwand verdikt en wacht op bevruchting. Als dat binnen een à twee weken niet gebeurt, duwt de baarmoederspier het baarmoederslijm er via de vagina uit, de niet-gebruikte eicel wordt geresorbeerd.
“Voor het begin van de menstruatie bouwt zich in de onderbuik een natuurlijke spanning op”, zegt acupuncturist Bas van Dijk. Hij noemt dit ‘opbouw’ van bloed en energie. “Het lichaam maakt zich klaar voor een eventuele zwangerschap. Na een aantal dagen stagneert de opbouw en begint de menstruatie. Je kunt het zien als een grote schoonmaak, waarbij de stagnatie wordt opgeruimd.”
Deze grote schoonmaak is voor velen zeker niet pijnloos. Zo komt tien procent van de mensen die de acupunctuurpraktijk van Van Dijk bezoekt vanwege een behandeling van menstruele klachten. De pijn verschilt van vrouw tot vrouw, weet hij. De een krijgt al een week voor de menstruatie last (pms, premenstrueel syndroom), terwijl anderen veel pijn tijdens de menstruatie ervaren.
Niet in balans
Een pijnlijke of onregelmatige menstruatie duidt volgens de acupuncturist op een verstoring in de cyclus; een lichaam dat niet in balans is. In de premenstruele fase bouwt het lijf op naar een maximum. Daar stagneert deze en op dat moment krijgen veel vrouwen pms-klachten: hoofd-, buik- en lage rugpijn, stemmingswisselingen, depressieve gevoelens, prikkelbaarheid, eetbuien. Pas als de menstruatie doorbreekt, is de stagnatie voorbij.
Bij sommige vrouwen starten juist dan de problemen. Zij voelen zich moe of leeg. “De stagnatie is weg, maar het bloed ook. Het lichaam is opgeschoond, maar het bloed moet weer opbouwen en dat kost weer energie. Sommige vrouwen krijgen zelfs tijdelijk last van een lage bloeddruk.” Ook kan de leegte hoofdpijn veroorzaken. Van Dijk: “Vaak is dit een constant zeurende hoofdpijn. Voor sommige vrouwen is het een aanloop naar migraine.”
Margriet schrijft: “De eerste drie dagen moet ik bijna elk half uur verschonen, want het loopt als water.” Ook ernstig bloedverlies is zo’n voorbeeld van ‘leegte’, volgens Van Dijk. Een tekort aan energie.
Een behandeling met acupunctuur richt zich op het opheffen van blokkades – door het beïnvloeden van de energiebanen met kleine naaldjes – waarna de energie weer gaat stromen. Zo keert de juiste balans in het lichaam terug. Hij adviseert vrouwen een aantal behandelingen te doen over een periode van drie maanden. “Dan kan je drie cycli met elkaar vergelijken.” Van Dijk: “Als de behandeling zorgt voor een vermindering van spanning, blijft dat meestal zo.”
Sommige (iets) oudere lezeressen overwegen zelfs vanwege hun pijnlijke menstruatie hun baarmoeder te laten verwijderen. Zoals Patrica die 42 jaar is. “Twee weken in de maand ben ik ziek”, schrijft ze. “De week van de menstruatie en de week van de eisprong. Deze ellende hoef ik niet meer op mijn leeftijd.” Dat geldt ook voor Hilda (45) die iedere maand tijdens de ongesteldheid getergd wordt door buikpijn, hoofdpijn en diarree. En voor Brigitte: “Ik heb alles al geprobeerd. Misschien is er operatief iets aan te doen.”
Kan voeding helpen?
Veel lezers van gezondNU vroegen of voeding kan helpen tegen de pijn. We legden een aantal vragen voor aan natuurarts en gezondNU-columnist Johan Bolhuis.
Saria: “Ik voel me soms te ziek om op te staan. Omdat ik al medicijnen neem, gebruik ik liever geen pillen voor de menstruatie. Liever masseer ik de pijn weg met warme kruiken, kersenpitzakken of een bad. Is hier met voeding iets aan te doen?
Bolhuis: “Ik raad een dieet aan met veel ‘natuurlijke pijnstillers’ en zo min mogelijk ontstekingsbevorderende stoffen. Groente, bessen en granaatappelsap zijn natuurlijke pijnstillers en werken ontstekingsremmend. Vette vis en teunisbloemolie ook. Terwijl suiker- en witmeelproducten juist ontstekingsbevorderend werken. Die kan je dus beter mijden.”
Agnes; “Ik heb ontzettend veel last van krampen. Wat helpt?”
“Mogelijk geeft zowel een magnesium- als een calciumtekort meer verkrampingen. Tegen de krampen werkt magnesium vaak goed. Bijvoorbeeld: magnesium citraat, elementair 100 mg, 2 -4 tabletten per dag. Calciumrijke voeding in de week voor de menstruatie helpt vrouwen minder pijn en ongemak te voelen.”
Sandra: “Soms is de pijn zo erg dat ik niet in staat ben om naar mijn werk te gaan. Van de pijn zweet ik van alle kanten. Ik heb het gevoel dat ik flauwval als ik niet ga liggen.”
Bolhuis: “Inname van extra vitamine A kan de duur en heftigheid van de menstruatie verminderen. Ook magnesium vermindert vaak de heftigheid van de krampen, omdat dit de spieren ontspant.” Extra calcium in de twee weken voor de menstruatie kan pms-klachten en pijn verminderen. “Andere natuurlijke pijnstillers zijn gember, visolie, teunisbloemolie en rozemarijn.”
Lenie: “Ik had vroeger nauwelijks last van mijn menstruatie. Maar sinds mijn eerste bevalling is dat veranderd.”
Volgens Bolhuis komt dat omdat een zwangerschap extreem veel van het lichaam vraagt. “Na een zwangerschap zit een vrouwen soms veel lager in haar goede vetten, zoals omega-3-vetzuren, waardoor ontstekingen en pijn erger zijn. Aanvulling van extra visolie kan dan helpen.”
Miriam: “De pijn wordt steeds erger nu ik ouder word. Het begint tegenwoordig met misselijkheid en met steken in rug en buik.”
Bolhuis: “Pijn ontstaat door de productie van bepaalde prostaglandinen. De vorming van deze stofjes wordt geremd door natuurlijke pijnstillers, zoals gember, curcuma, boswellia, rozemarijn, groene thee, vette vis, visolie.”
Dorothé: “Elke maand lig ik bij het doorbreken van mijn menstruatie ‘s nachts wakker,van de krampen.Vaak doe ik dan een dutje overdag en kan er dan weer enkele uren tegen.”
Bolhuis: “Soms is de menstruatiepijn heftiger bij vrouwen die last hebben van spanning in het buik- of bekkengebied. In dat geval raadt hij yoga, hatha yoga, pilates of haptonomie aan. De oefeningen helpen je het bekkengebied meer te ontspannen.
Soja tegen pms
Soja-isoflavonen en agnus castus kunnen de pms en de pijn verminderen. Deze stoffen zorgen ervoor dat het oestrogeen- en progesterongehalte in het lichaam minder snel daalt waardoor er een minder heftige menstruatie is. Zo schreef gezondNU eerder dat lignanen uit lijnzaad (fijngemalen) werkzaam zijn. Soja-isoflavonen zitten ook in soja (tofu, tempeh of sojamelk of sojayoghurt).
Arts Johan Bolhuis tipt verder de Agnus castus. “Dat is een plant, ook wel Vitex Agnus Castus genoemd. Dit zorgt vooral voor minder schommelingen in de hormoonspiegels.”
Bij een menstruatie die langer duurt dan vijf dagen en/of een menstruatie met veel bloedverlies raadt hij extra vitamine A aan in hoge dosis. “25.000 I.E., twee weken lang. Let er wel op dat je niet zwanger wordt, want in dat geval is deze hoge dosis vitamine A zeer schadelijk voor de vrucht.”
Menstruatiepijn bij dochter
Een aantal bezorgde moeders schreef de redactie omdat hun dochters “iedere maand zo beroerd” zijn. Ze moeten zelfs sporten, uitgaan en school laten schieten. Coby’s dochter zit verplicht ‘drie dagen aan bed gekluisterd’ vanwege de maandelijkse pijn die uitstraalt tot haar nek, voeten en vingers. Ze mag voor haar opleiding op stage naar het buitenland, maar durft het niet aan alleen te zijn met de pijn. “Zonder moeder in de buurt met warme kruiken, knuffels en troost”, schrijft Coby.
Ook kunnen de tieners zich door de pijn nauwelijks concentreren op school. En dat is niet handig.
Zijn er middelen om hier iets aan te doen?
Johan Bolhuis: “De pijn stillen en op tijd naar bed. Te laat naar bed gaan, verstoort de hormonale huishouding en kan daardoor zelfs de klachten veroorzaken. Als je te weinig slaapt, maak je minder melatonine en groeihormoon aan en daardoor herstelt je lijf minder snel.”
Menstruatiepijn
Bas van Dijk heeft een praktijk voor acupunctuur in Amersfoort.
www.acupunctuurpraktijk.nu
Johan Bolhuis is arts voor natuurgeneeskunde en heeft een praktijk in Dieren.
www.natuurarts.nl