De helft van de pasgeboren meisjes wordt honderd. Dat betekent dat één van mijn twee dochters, die nu twee en vijf jaar zijn, de honderd haalt. Gelukkig heb ik ze nu nog dicht bij me, maar vanaf hun puberteit gaan ze natuurlijk hun vleugels uitslaan. Mijn gedachten dwalen regelmatig af naar hoe hun leven eruit zal zien. Net als iedere moeder is het voor mij het belangrijkste dat ze gelukkig en gezond oud worden. Het is fantastisch dat we het leven inmiddels zo lang kunnen oprekken, maar dan moet ook de kwaliteit van leven verbeterd worden. Want wat zijn die extra jaren waard als je ze ziek door moet brengen? Door mijn werk als managing director bij WOMEN Inc. weet ik dat vrouwen een grote kans hebben om een ziekte te krijgen die niet wordt herkend en daardoor ook niet de juiste behandeling krijgen. De gezondheidszorg is namelijk gebaseerd op het mannenlichaam.

Dat de medische wetenschap anno 2016 nog steeds grotendeels op mannen is gebaseerd, vinden we als gezondNU te gek voor woorden. Daarom geven we in dit nummer graag het podium aan Christine Swart, managing director van WOMEN Inc. Zij strijdt met haar netwerk voor een wereld waarin vrouwen gelijkwaardig zijn aan mannen. gezondNU strijdt met haar mee!

Onwetende artsen

Vrouwen in Nederland leven gemiddeld langer dan mannen, maar helaas hebben we weinig aan die extra jaren, omdat we deze steeds vaker in slechtere gezondheid doorbrengen. Een belangrijke oorzaak hiervan is het gebrek aan kennis in de gezondheidszorg over de verschillen tussen mannen en vrouwen. Dit klinkt misschien gek, of zoals Humberto Tan het in RTL Late Night benoemde: “We hoeven aan artsen toch niet uit te leggen dat er een verschil tussen mannen en vrouwen is?” Toch weten nog te weinig mensen dat de gezondheidszorg gebaseerd is op het mannenlichaam. Zelfs in de medische wereld is dit niet overal bekend. De gevolgen voor onze gezondheid zijn enorm. Het bedreigt letterlijk levens en dat moet anders. Eerst zal ik de vraag beantwoorden hoe het zo gekomen is.

Van oorsprong werden mannen ingezet voor experimenten en behandelingsmethodieken. Deels was het omdat het voor de veelal mannelijke artsen en studenten ‘onzedelijk’ was om zich te buigen over het vrouwelijk lichaam. Deels was het juist om vrouwen te beschermen, want stel je voor dat je zwanger bent en er tijdens zo’n onderzoek iets gebeurt met het ongeboren kind. Dan heb je ook nog die schommelende hormoonspiegel waardoor het ‘lastig’ is om vrouwen mee te nemen in medisch onderzoek. Het kost meer tijd en geld om bruikbare testresultaten te krijgen.

Naar huis na een hartaanval

Dat de medische wereld in de tijd van Rembrandt om het mannenlichaam draaide kan ik best begrijpen, maar dit heeft nog steeds invloed op hoe ik vandaag de dag word behandeld. Mannen en vrouwen verschillen van elkaar tot in elke cel en toch krijgen we dezelfde behandeling! Met alle gevolgen van dien. Het niet herkennen van symptomen leidt vaak tot een verkeerde diagnose en vrouwen gaan zelfs zonder een diagnose weer naar huis. Dit gebeurt bijvoorbeeld vaak bij een hartinfarct, waarbij vrouwen niet de standaard symptomen hebben, zoals pijn op de borst en in de linkerarm. Vrouwen krijgen heel andere klachten, zoals maagklachten, hoofdpijn, kortademigheid en een grieperig gevoel. Wij hebben de afgelopen periode veel vrouwen gesproken die naar huis werden gestuurd door hun arts omdat ze niks konden vinden. Ondertussen werd een hartinfarct gemist. Er zijn onderzoeken die aantonen dat 54 procent van de hartinfarcten bij vrouwen momenteel worden gemist. Ook hebben vrouwen 60 procent meer kans op bijwerkingen dan mannen bij het gebruik van medicijnen. Die bijwerkingen kunnen zo ernstig zijn dat vrouwen moeten worden opgenomen in het ziekenhuis. Ik schrik van deze cijfers.

Gelukkig erkennen steeds meer artsen dat er verschillen zijn tussen mannen en vrouwen, dus we zijn positief. Ook onze enquête onder 300 artsen liet zien dat negen op de tien artsen vinden dat er meer aandacht moet komen voor gender en dat 62 procent meer kennis wil over dit onderwerp. Er moet vanaf nu meer onderzoek worden gedaan op de gebieden waar nog de meeste kennis over m/v-verschillen ontbreekt.

De wereld verbeteren

WOMEN Inc. wordt vaak de vraag gesteld hoe we als kleine stichting zo’n sociale verandering inzetten. WOMEN Inc. kan als onafhankelijke partij de niet gestelde vragen stellen, partijen met elkaar in contact brengen en als aanjager van het debat optreden door de inzet van pers en (online) lobby. En je moet willen doorzetten, want elke verandering begint met weerstand en beschimping. Uiteindelijk gaan echter bij steeds meer mensen de ogen open. Zo zei Wouter Bos, oud-minister van Financiën, nu bestuursvoorzitter van het academisch ziekenhuis VUmc in Amsterdam, onlangs: “Ik geef het eerlijk toe, de nette bewoording is dat ik mij op een steile leercurve bevond, maar iets minder diplomatiek gezegd: met het schaamrood op de kaken moest ik toegeven dat er de afgelopen weken een wereld voor me openging.” Door de kritische vragen die wij hem stelden en de feiten die wij lieten zien, openden wij zijn wereld en die van vele anderen. Wat kun jij doen? Of wat zou jij willen of moeten doen? Die vragen stellen we van buurthuis tot koningshuis, van bijstandsmoeder tot CEO, van journalist tot minister.

Naakt, reusachtig en groot

Op deze manier is het ons samen met de stem van twee miljoen vrouwen gelukt om een ‘blinde vlek’ in de gezondheidszorg op de agenda te krijgen in het belang van vrouwen. De volgende stap is: zorgen dat de kennis ook bekend wordt bij jouw zorgbehandelaar. Daarom hebben we op Wereldgezondheidsdag een publiekscampagne gelanceerd: ‘Behandel me als een dame’. Hiervoor hebben we een bijzondere groep vrouwen gefotografeerd. Bloot, puur, zonder make-up, krachtig en heel trots dat zij onderdeel uitmaken van deze bijzondere campagne.

De kick-off van de campagne zijn we gestart met een guerrilla-actie op het gebouw van Corpus langs de snelweg. Het beeld van Corpus is bedoeld als onzijdig beeld, maar de meeste mensen zien er een man in. Een hele week hebben we hier het beeld van een naakte vrouw tegenaan gezet en spraken we met elkaar over de ‘naakte vrouw’ aan de A44. Of zoals de kranten schreven: “Het normale uit de kluiten gewassen mansfiguur is van geslacht veranderd.” En: “Ze is naakt, reusachtig groot, en de komende week kijkt ze vorsend uit over de A44.”

Onbeantwoorde vragen

Onze campagne roept vast veel vragen op zoals: wat betekent dit voor mij als patiënt? Dat antwoord hebben we nog te vaak niet, dat is juist ons punt. Er moet meer onderzoek komen en alle vrouwen (en mannen) van Nederland moeten in actie komen om te zorgen dat het verandert. Vraag dus aan je arts of hij je behandelt als een dame. Het lijkt natuurlijk raar om aan je arts te moeten vragen of hij er rekening mee kan houden dat je een vrouw bent. Zeker omdat het verschil aan de buitenkant zo duidelijk is. Toch doen wij die oproep, want als de zorgbehandelaars meer vragen krijgen, zullen uiteindelijk ook de farmaceuten en zorgverzekeraars de noodzaak zien.

De tips die ik aan alle vrouwen geef, zijn:

1. Bereid je gesprek altijd goed voor. Op www.behandelmealseendame.nl vind je informatie over verschillen tussen mannen en vrouwen bij allerlei ziekten.
2. Vertel je zorgbehandelaar alle relevante informatie. Ook de informatie waarvan je misschien denkt dat het niet belangrijk is, zoals informatie over erfelijke aandoeningen, hormonen en zwangerschappen (zogenaamde ‘vrouwenklachten en kwaaltjes’).
3. Durf te vragen of de zorgbehandelaar je behandelt ‘als een dame’: “Houdt u er bij deze (medicijn)behandeling rekening mee dat ik een vrouw ben?”

Zelf heb ik een partner die arts is. Ik weet dus ook hoeveel druk er al wordt uitgeoefend op artsen en dat er al veel van hen verwacht wordt. Heel wat ‘pillow talk’ ging over dit onderwerp, want makkelijk is het niet. Eigenlijk zeg ik indirect tegen hem dat ik vind dat hij zijn werk niet goed heeft gedaan. Tegelijkertijd kan hij er ook niks aan doen dat deze kennis nog vaak ontbreekt. Hij vertelde dat tijdens de start van zijn opleiding geneeskunde een hoogleraar zei: “Je gaat tijdens deze opleiding ontzettend veel leren. Van alles wat je gaat leren zal vijftig procent niet kloppen, alleen weten we nu nog niet welke vijftig procent.”

Met zijn allen

Ik hoop op een verstandhouding met respect naar elkaar, zowel voor de vrouw die optimale zorg verwacht als voor de arts die geen opleiding heeft gehad over de m/v-verschillen in de gezondheidszorg, maar hier wel voor openstaat. WOMEN Inc. voert al jaren actie onder professionals en nu is het tijd dat heel Nederland zich bewust wordt van de verschillen. Ons doel is dat iedereen in 2025 gelijke kansen heeft in de gezondheidszorg en dat alle oma’s, tantes, moeders, zussen en dochters gezond oud worden. Wij roepen dan ook iedereen op om onze actie te ondersteunen. Doe je mee?

Meer weten?
www.behandelmealseendame.nl