COPD is een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem en komt alleen voor bij volwassenen. Bij chronische bronchitis zijn de luchtwegen vernauwd door een ontsteking. Bij emfyseem zijn de longen beschadigd. Iemand met COPD is voortdurend kortademig en benauwd, in tegenstelling tot astma waarbij er ook perioden zijn zonder veel klachten.
COPD is een Engelse afkorting (Chronic Obstructive Pulmonary Diseases), dat vertaald staat voor chronische obstructieve longaandoeningen.
COPD is niet geschikt voor zelfmedicatie. Raadpleeg altijd een arts.
Bronchitis
Bij een bronchitis zijn de bronchiën, de vertakkingen van de luchtwegen, ontstoken. Acute bronchitis komt voor als nasleep van een virusinfectie, zoals een griep of zware verkoudheid. Ook een bacteriële infectie, zoals een ontsteking van de amandelen, leidt soms tot acute bronchitis.
Veel gevallen van bronchitis zijn te herleiden tot het inademen van schadelijke dampen, zoals beroepsmatige blootstelling aan stof of irriterende gassen en roken.
Het belangrijkste kenmerk is een hardnekkige hoest waarbij (geel of groen) slijm wordt geproduceerd en er is sprake van reutelend ademen (wat ontstaat als de luchtstroom langs het slijm gaat), pijn achter het borstbeen, soms benauwdheid en meestal koorts.
Een langdurende bronchitis kan chronisch worden. De longfunctie gaat geleidelijk steeds verder achteruit en in het ergste geval gaat zelfs een deel van de longblaasjes kapot (longemfyseem). Veel voorkomende symptomen zijn: hoestbuien, vooral ‘s morgens en bij temperatuurwisselingen en inspanning, ophoesten van taai slijm en benauwdheid.
Longemfyseem
Wie longemfyseem heeft, is niet alleen kortademig, maar ook zeer vermoeid. Het naar binnenkrijgen van lucht, is hard werken. Vaak vermindert hierdoor de eetlust, waardoor er te weinig wordt gegeten. Iemand kan dus ook nog eens sterk vermageren. Bij longemfyseem zijn veel longblaasjes definitief beschadigd.
Wie gezond kan ademen, kan niet alleen de ingeademde lucht goed naar binnen zuigen, maar ook krachtig uitademen. Bij elke in- en uitademing wordt een groot deel van de lucht in de longen ververst, waardoor een goede uitwisseling van zuurstof en kooldioxide plaatsvindt. Bij mensen met emfyseem zijn de longblaasjes weinig elastisch. Ze worden bij de uitademing makkelijk dichtgedrukt, met benauwdheid als gevolg. Veel voorkomende symptomen zijn: voortdurende kortademigheid, blijvende klachten (ondanks medicijnen) en weinig slijm.
COPD en roken
Roken is de belangrijkste oorzaak van COPD. Driekwart van de mensen met COPD rookt of heeft gerookt. Het roken beschadigt de wanden van de longblaasjes, die op langere termijn kapotgaan. Stoppen met roken heeft op elk moment, op elke leeftijd nut omdat dit de beschadiging stopt. Omdat roken een hardnekkige verslaving is, is stoppen met hulp van bijvoorbeeld een arts aan te raden. De kans dat stoppen lukt met hulp, is namelijk groter dan stoppen op eigen kracht. Veel van die ondersteuning bij een stoppoging is gratis of wordt (deels) vergoed.
Zelf doen bij COPD
COPD is een ernstige aandoening die moet worden behandeld door een arts. Raadpleeg de dokter, zeker bij pijn op de borst, pijnlijke ademhaling, pijnlijke hoestbuien of bloed of roestkleurig slijm bij het hoesten.
Wie COPD heeft, kan ook zelf proberen zijn klachten te verlichten. Wie rookt, zal moeten beginnen met stoppen (zie kader). Het stoppen met roken, stopt onmiddellijk het beschadigingproces. Dat voorkomt achteruitgang in longfunctie.
Ook aandacht voor het huis is van belang. Een vochtige woonomgeving kan COPD verergeren; ventileer daarom continu. Afkoeling en vocht zijn een aanslag op de weerstand. Kies daarom voor warme kleding en ga regelmatig naar buiten. Daarnaast is frisse lucht belangrijk. Vermijd als het kan omgevingen met veel luchtvervuiling en zoek de zee op. Probeer tot slot goed te ademen en rechtop zitten. Bij het ineengedoken zitten, komen de longen in de verdrukking.
In overleg met uw arts kunt u geregeld een sauna nemen. Ook een stoombad met kamillethee kan verlichting geven. Giet een halve liter hete kamillethee in een schaal. Adem vervolgens met een handdoek over het hoofd, de stoom in.
In overleg met de arts kan de behandeling worden aangevuld met natuurlijke behandelingen. Het vele slijm is vaak een groot probleem. Van een fysiotherapeut zijn ademtechnieken te leren waarmee overtollig slijm kwijtgeraakt kan worden (Forced Expiration Technique). In een aantal gevallen is tapotage nodig: door het bekloppen van de borstkas kan het slijm makkelijker worden opgehoest.
Voedingsadvies
Kies voor lichte volwaardige voeding die rijk is aan vitaminen en mineralen, bij voorkeur biologisch geteeld. Vermijd zware, eiwitrijke voeding, met veel vlees en vleeswaren. Neem vooral voeding die rijk is aan pro-vitamine A (groene bladgroenten, rood-oranje groente en fruit zoals wortelen, paprika en abrikoos). Ook vitamine C is belangrijk (citrusfruit, kiwi, groente en aardappel), salades (met mierikswortel, waterkers, en/of Oost-Indische kers) en kruidenthee (met guldenroede, jeneverbes, berkenblad, peterselie, brandnetels, rozenbottels, salie en tijm).
Pas op met (zoete) melkproducten, omdat ze de slijmproductie bevorderen. Zure zuivelproducten kunnen wel, zoals karnemelk, yoghurt en kwark. Drink geen te koude dranken en eet niet laat op de avond nog een zware maaltijd.
Meer energie bij COPD
Bij COPD ligt ondervoeding op de loer omdat mensen met COPD een hogere verbranding hebben dan gezonde mensen. Wie COPD heeft en dus ‘normaal’ eet, valt af. Dat is ernstig want gewichtsverlies verhoogt het sterfterisico bij deze ziekte. Uit onderzoek blijkt dat mensen met COPD die een periode energie- en eiwitrijke voeding eten, betere overlevingskansen hebben.
Zie ook: Astma