In het Chinees schrijf je ‘crisis’ met de karakters voor de woorden ‘kans’ én ‘bedreiging’. Hoe maakt u van de bedreiging een kans? Zestien tips van zeven mensen die het kunnen weten. “Als je onderin het dal staat, kan je alleen nog maar omhoog.” En: “Ik ben drie keer failliet geweest, maar het is altijd goed gekomen.”
Tip 1
Verzet helpt niet
Maarten Klatte, arts en coach: “Een crisis wordt als bedreigend ervaren. Het roept verzet op en dat manifesteert zich in negatieve gedachten en gevoelens zoals angst of kwaadheid. Dit kan resulteren in hoofdpijn, nervositeit, stress en slaapstoornissen. Als je je aandacht richt op dat wat je niet wilt, versterk je hetgeen je niet wilt en daarmee krijg je niet de huur of hypotheek op tafel.”
Tip 2
Aanvaard het
Elysa Kramer, sociaal psycholoog en personal coach: “Piekeren is iets niet accepteren. Niet de werkelijkheid, niet je gevoel, niet je intuïtie. Als je in gedachten weerstand blijft bieden, ben je aan het piekeren. Om crises aan te kunnen, moet je aanvaarden wat er is. Wat weet je? Wat voel je? Wat wil jij nu echt? Wil jij dat mooie huis omdat al je vrienden ook zo’n mooi huis hebben of word jij er écht gelukkig van? Als je weet waar je nu bent en wat je echt nodig hebt, kun je van daaruit verder bewegen.”
Tip 3
Laat los
Maarten Klatte, arts en coach: “Na een hartinfarct hoorde Lester Levenson, toen 42, dat hij nog maar een paar weken te leven had. Hij nam die tijd na te denken over wie hij werkelijk was. Hij ontdekte een simpel afpelproces: ben ik Lester? Ja, zo heet ik. Maar ik ben het niet. Ben ik natuurkundige, ingenieur? Nee, dat zijn titels. Hij liet alles los wat hij niet echt was. Zijn stress verdween als sneeuw voor de zon. Na drie maanden was hij klachtenvrij. Daarna leefde hij nog 42 jaar. Als je loslaat in de crisis ontstaat er helderheid, ontspanning.”
“Loslaten gaat als volgt. Eerst onderzoek je wat er bij je leeft aan zorgen, onrust en angst. Kan je die angst simpelweg waarnemen of verzet je je ertegen? Wil je die angst loslaten? Als je deze vraag beantwoord met ja of nee, merk je dat er rust ontstaat. En die rust geeft je het overzicht dat je nodig hebt om de juiste beslissingen te kunnen nemen.”
Tip 4
Stel prioriteiten
Kemal Inci, gezondheidszorgpsycholoog: “Ontslag betekent dat je je op je loopbaan moet oriënteren. Maar ook op het leven. In die zin is het een omwentelingsperiode waarin je je kunt herbezinnen op de keuzes die je maakt. Wie ben ik? Wie wil ik zijn? Ben ik mijn baan?”
“Het kan een kans zijn een langgekoesterde droom uit te voeren, het bed & breakfast in Italië, dat eigen bedrijf. Je stelde die keuze uit, doordat je het aspect zekerheid zwaarder liet wegen.”
“Een crisis brengt dus ruimte voor iets nieuws. Ander werk of een opleiding. Het kost geld en het is misschien moeilijk op te brengen. Maar je moet prioriteiten stellen. Neem oude keuzes kritisch onder de loep. Horen die bij jou of bij je huidige levensstandaard? Een minder dure auto kan ook. Minder vaak uit eten ook.”
Tip 5
Maak van de nood een deugd
Kemal Inci, gezondheidszorgpsycholoog: “In plaats van uit eten kan je een eetclub starten met een club mensen. Een voorbeeld hoe je van de nood een deugd maakt. De beste dingen in het leven zijn gratis, zeggen we wel eens. Maar die dingen verwaarlozen we vaak in het werkzame leven. Nood maakt vindingrijk. Ga leuke dingen doen met mensen die belangrijk voor je zijn.”
Tip 6
Maak een pas op de plaats
Emile Ratelband, trainer: “Hoeveel beter hadden we het nog moeten hebben om ons te realiseren dat de top bereikt is? Daarom is de crisis een zegening. Iedereen moet verplicht uit de ratrace om pas op de plaats te maken. Daardoor is er ruimte voor andere waarden: gezondheid en mondiale naastenliefde. Je realiseert je dat wat jij doet effect heeft op anderen. Je wordt een leuker mens door de crisis.”
Tip 7
Denk dwangmatig positief
Emile Ratelband, trainer: “Ik ben 60 en heb genoeg crises meegemaakt met echtgenotes, kinderen en geld. Ik ben drie keer failliet geweest, maar het is altijd goed gekomen. Een visie hebben, positief denken en gewoon doorgaan. Je baan verliezen, kan je zien als kommer en kwel. Je kunt er ook voor kiezen om het te beschouwen als een leerproces. Mijn vrouw was weggelopen. Ik zit dan niet in zak en as, maar vind dat fantastisch. Er zijn toch meer vrouwen dan kerktorens? Alles in het leven krijgt de betekenis die jij eraan geeft. Dat is het geheim.”
Tip 8
Kies voor succes
Anita van Ostaden, NLP-coach: “Winnaars hebben een plan, verliezers hebben een excuus. Is het devies van de ex-hockey-bondscoach Marc Lammers. Je krijgt in het leven waar je in geloofd. Zie je de crisis als een kans of een bedreiging? Als je antenne op negativiteit staat afgestemd, gaat daar automatisch je aandacht naar uit.”
“Wij moeten er met ons bedrijf iets harder aan trekken, maar we hebben wel een fulltime medewerker aangenomen van 52 jaar. Goede mensen komen altijd aan de bak.”
“Succes is een keuze klinkt glad. Maar ik zie succes als het leven leiden zoals jij dat wenst. Ook uit tegenslagen komen nieuwe mogelijkheden en keuzes voort. Koers af op een doel en vertrouw erop dat je voldoende in huis hebt om kansen te krijgen en te benutten.”
Tip 9
Denk buiten de kaders
Anita van Ostaden, NLP-coach: “Focus op kansen in plaats van bedreigingen. Buiten de bestaande kaders denken geeft meer mogelijkheden, wees dus creatief. Als het echt mis gaat, kun je altijd nog overleven door te poetsen, straten te vegen of plees te schrobben. Het leven wordt complex als je veel bezit, zoals de luxe van twee huizen en twee hypotheken. Denk in oplossingen in plaats van zorgen. Zak met de prijs, verhuur je huis of organiseer een expositie voor jonge kunstenaars.”
Tip 10
Wees solidair
Han van der Horst, historicus en schrijver van ‘Schep vreugde in ’t leven, zet zorgen aan de kant, Levenslessen uit de Grote Depressie’: “In de jaren dertig zat een kwart van de bevolking zonder werk. Wat onze voorouders in elk geval niet deden was bij de pakken neerzitten. Het was een tijd waarin veel tot stand kwam. Er ontstonden projecten als Het Amsterdamse bos, dat volledig is aangelegd door werklozen. Iedereen moest hetzelfde zware grondwerk doen. Er werd veel gebouwd. De Afsluitdijk, diverse grote bruggen, de eerste snelweg tussen Utrecht en Den Haag. Het legde de basis voor de vluchtstrook, een succesvolle Nederlandse uitvinding. Maar het mooiste project vind ik De Nieuwe Amsterdam, een koopvaardijschip. Alle arbeiders offerden 2,5 procent van hun loon op om de bouw van het schip financierbaar te maken.”
Tip 11
Beweeg
Anita van Ostaden, NLP-coach: “Beweeg. Ga lekker sporten of wandelen in de natuur. Dat beïnvloedt de manier waarop je de wereld beschouwt. Wat gaat er goed? Waar ben je blij mee?”
Elysa Kramer, sociaal psycholoog en personal coach: “Zebra’s krijgen geen erge spanningsziekten, omdat ze bij dreigend gevaar heel hard wegrennen. Mensen niet. Ze denken dan heel hard na. En liggen dan met aangespannen spieren ´s nachts in bed en kunnen dus niet slapen. Spanning moet zich ontladen. Sporten dus.”
Tip 12
Relativeer
Anita van Ostaden, NLP-coach: “Plaats jouw crisisleed in een groter perspectief. Het is maar een momentopname. Vergeleken met de ellende van anderen mag je niet klagen. Je moet soms dingen kwijtraken om ze daarna meer te waarderen.”
Han van der Horst, historicus en schrijver: “Mijn boek gaat over de crisis van 1929. Een tijd van armoe en ellende waarin onze voorouders het veel slechter hadden dan wij nu.”
Tip 13
Stop met zeuren
Roy Martina, holistisch arts en health coach: “Als ik mensen hoor praten over de crisis, zeg ik: ‘Houd je mond’. Ik pik dat niet. Er is geen crisis. Je moet niet meepraten, want daar wordt het alleen maar erger van. Ik zeg altijd: je moet niet positief denken. Je moet positief doen. Mijn laatste boek ‘The Missing Links of The Secret’ geef ik gratis weg om te laten zien dat het ook anders kan. Als veel mensen het lezen, geeft dat genoeg positieve energie om uit de globale depressie te komen.”
Tip 14
Blijf recht lopen
Kemal Inci, gezondheidszorgpsycholoog: “Wees actief en ondernemend. Als je verdwaald bent in het bos, kan je bij de pakken neer gaan zitten, maar dan kom je nergens. Als je in een rechte lijn doorloopt, is de kans groot dat je eruit komt. Ook voor de meest zwartgalligen zie ik een lichtpunt: Als je onderin het dal staat, kan je alleen nog maar omhoog.”
Tip 15
Laat je geld (weer) rollen
Roy Martina, holistisch arts en health coach: “Crisis is een modewoord. Er is geen crisis, maar een cyclus waar we doorheen gaan. Er zijn altijd tijden dat mensen het met minder moesten doen. Door deze tijd als crisis te etiketteren, voelen we meteen meer stress. Als mensen horen dat ze kanker hebben, denken ze ook direct aan sterven, doodgaan en lijden. Dat maakt het er niet beter op. De crisis is gebakken lucht. Mensen die geen directe last ervaren van de crisis, zo’n zestig tot tachtig procent, moeten normaal blijven doen. Hun geld laten rollen. Als je dat doet, zijn we in no time uit de crisis. Zo simpel is het.”
Tip 16
En: verzamel nootjes
Emile Ratelband, trainer: “Voor veel mensen komt de klap onverwacht. Dat bevestigt voor mij het beeld dat mensen dommer zijn dan eekhoorns. Die weten intuïtief dat na goede tijden slechte tijden aanbreken. Ze verzamelen nootjes om barre tijden te doorstaan. Omdat ik het al jaren zag aankomen, heb ik in mei 2007 al mijn onroerend goed verkocht. Zelf heb ik geen last van de crisis, omdat ik niet voor geld werk. Alleen vooraf afgesproken behaald resultaat moeten opdrachtgevers mij betalen.”
De deskundigen
- Kemal Inci is gezondheidszorgpsycholoog en gezondNU-deskundige
- Anita van Ostaden biedt trainingen Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP)
- Emile Ratelband noemt zichzelf ‘EnterTrainer’ en is bekend als mental coach
- Maarten Klatte is arts en coacht mensen in het loslaten volgens de Sedona methode
- Han van der Horst is, historicus en schrijver van ‘Schep vreugde in ’t leven, zet zorgen aan de kant, Levenslessen uit de Grote Depressie’
- Elysa Kramer is personal coach en een van de initiatiefnemers van www.piekervrij.nl
- Roy Martina, arts, auteur en health coach.
Crisis? Kansen!
- Kemal Inci is gezondheidszorgpsycholoog met een eigen praktijk; 0570 – 51 33 11 of www.psynergis.nl
- VIDARTE, het bedrijf waar Anita van Ostaden mede-eigenaar van is, biedt trainingen Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP) en bedrijfstrainingen; 073-644 09 36 of www.vidarte.nl
- Emile Ratelband verhuurt zichzelf als coach; www.ratelband.com
- Maarten Klatte, arts, coacht mensen in de kunst van het loslaten volgens de Sedona methode; www.desedonamethode.nl
- Han van der Horst, historicus en schrijver van ‘Schep vreugde in ’t leven, zet zorgen aan de kant, Levenslessen uit de Grote Depressie’, 978 90 559 46 679 (€ 19,95).
- Elysa Kramer is personal coach bij Equilibre en samen met Laura Donker een van de initiatiefnemers van www.piekervrij.nl
- Roy Martina, arts, auteur en health coach; www.roymartina.com. Het boek van Roy Martina The Missing Links of the Secret is gratis te downloaden via www.thesecret4free.com