Bewust leven, u niet van alles laten aansmeren, aandacht hebben voor anderen en idealen koesteren. Herkenbaar? Dan bent u deel van een groeiende groep wereldverbeteraars: de ‘cultural creatives’.
Bent u een cultural creative? Test uzelf
- De problemen van onze planeet gaan me aan het hart en baren me zorgenJA/NEE
- Ik geloof dat de wereld zal verbeteren en werk daar op kleine schaal actief aan mee JA/NEE
- Informatie haal ik liever uit andere media dan van televisie JA/NEE
- Bezittingen, geld en succes interesseren me weinig JA/NEE
- In zaken en politiek mogen wel wat meer vrouwen aan de top staan JA/NEE
- Ook al ben ik nog zo druk, vrienden en familie kunnen op me rekenen JA/NEE
- In de supermarkt geef ik liever iets meer uit aan eerlijke producten dan dat ik de aanbiedingen in mijn karretje laad JA/NEE
- Ik vind het belangrijk mij persoonlijk en spiritueel te ontwikkelen JA/NEE
Antwoordde u zeven of acht keer ‘ja’? Dan bent u naar grote waarschijnlijkheid een Cultural creative. In het boek ‘The Cultural Creatives, How 50 million People are Changing the World’ van Paul Ray en Sherry Ruth Anderson staat een meer uitgebreide test.
Raapt u soms zwerfafval op – en denkt u dat u de enige bent? Maakte u zich onlangs nog heel boos over onrecht? En helpt u regelmatig iemand die hulp nodig heeft? Grote kans dat u een cultural creative bent. En: u bent niét alleen. U deelt uw waarden en gedrag met – pak hem beet – 50 miljoen cultural creatives wereldwijd.
“Cultural creatives geven een praktische invulling aan hun waardepatroon door ‘gewoon’ lid te zijn van een vereniging, ‘gewoon’ vrijwilligerswerk te doen of ‘gewoon’ biologisch te eten”, zegt socioloog Gijs van Beek, secretaris van de Stichting Cultural Creatives Nederland. Ze hebben een gemeenschappelijk waardepatroon. Maar waar het om draait: ze leven ernaar en dóén er iets mee. Dat ‘doen’ is wat hen onderscheidt van de rest.
Van Beek: “ Voor henzelf is dat ‘gewoon’ een manier van leven. Niets bijzonders. Het gaat om hun eigen leven, hun eigen keuzes. Ze denken dat ze daarmee een uitzondering vormen en bespreken het niet met anderen. cultural creatives weten daardoor niet dat ze met meer zijn.”
Maar dat zijn ze wel. De Amerikaanse socioloog Paul Ray, die jarenlang onderzoek deed naar de waarden en levensstijl van Amerikanen en deze club ‘Cultural creatives’ in kaart bracht, zag dat in 2002 de groep uit 26 procent van de Amerikaanse bevolking bestond en dat de groep groeit. Volgens het bureau MarketResponse, die hiernaar onderzoek deed in Nederland, passen in Nederland 1,6 miljoen mensen in het plaatje (vijftien procent is namelijk cultural creative) en zij verwachten eveneens dat dat percentage snel groeit. Naar verwachting zelfs tot dertig procent van de bevolking.
Geitenwollen sokken
Even terug naar de eigenschappenwaslijst. Want wat maakt iemand nu een cultural creative? “Zes thema’s”, antwoordt voorzitter van de stichting AnneMarie Calon. “Ze maken zich zorgen om ecologische problemen in de wereld. Zijn tegen achterstelling van vrouwen en kinderen. Staan kritisch tegenover materialisme en economisch gewin. Hebben aandacht voor anderen. Streven een betere leefomgeving na en hebben een duurzame levensstijl.”
Mmm, dragen ze toevallig ook allemaal geitenwollen sokken? “Absoluut niet”, reageert Calon fel. “Cultural creatives staan stevig in de moderne wereld en zijn hartstikke hip en trendy. Ze volgen niet blind een of andere spirituele stroming, maar leven bewust omdat het goed voelt. Een bijdrage leveren aan een groter geheel is gewoon gaaf!”
Wordt het al duidelijker? Vooruit, nog wat kenmerken dan. Calon: “Cultural creatives maken bewuste keuzes voor voeding, energie en persoonlijke verzorging. In hun werk en leven zijn ze op zoek naar evenwicht. Spirituele groei en ontwikkeling vinden ze belangrijk. Ook hebben ze een goede neus voor authenticiteit. Verder reizen ze graag, lezen ze liever boeken en tijdschriften dan televisie te kijken en doen ze vrijwilligerswerk. Politiek, geld en succes interesseert ze minder.”
Inzet voor de ander
Cultural creative of niet, in onze westerse cultuur vindt hoe dan ook een verschuiving plaats van kwantiteit naar kwaliteit. Van wegwerp naar recyclebaar. Van materieel naar non-materieel. Dat proces is zeker niet ‘nieuw’. Volgens socioloog Rene Bekkers zelfs al gaande sinds de jaren zestig, en hij schaart het in eerste instantie onder de term ‘postmaterialisme’. “Zodra de welvaart stijgt, doen we een stapje hoger op de piramide van Maslow”, vertelt Bekkers. “Inkomen en bezittingen zijn minder belangrijk, omdat je dat al bezit. Postmaterialisten richten zich daarom op kwaliteit van leven, zelfontplooiing, een duurzamer milieu en mensenrechten.”
Allemaal raakpunten met de cultural creatives, een benaming die Bekkers nog niet kent. Toch blijkt het bij nader inzien niet hetzelfde.“Postmaterialisten hebben net als Cultural creatives waarden die aanzetten tot maatschappelijke betrokkenheid. Alleen ze doen dat op een andere manier. Postmaterialisten interesseren zich juist wél voor politiek en vertrouwen op grote internationale organisaties zoals de VN of ontwikkelingsorganisaties. Ze geven graag aan goede doelen maar zullen niet zo snel vrijwilligerswerk doen of zich persoonlijk inzetten voor de medemens.”
Voilà: dit is dus het verschil. Een cultural creative helpt die ander wél. Actief en het liefst op kleine schaal.
Waarden en gevoelens verspreiden
Wat is eigenlijk het nut deze mensen tot een groep te scharen? “Cultural creatives willen niet in een hokje geplaatst worden”, reageert Van Beek. “Ze denken niet vanuit een bepaalde stroming. Ze redeneren vanuit zichzelf. Werken individueel aan een betere maatschappij, duurzaamheid en persoonlijke groei.” Toch is het volgens hem zinvol het beestje een naam te geven. “Op die manier kun je mensen organiseren. En al houden Cultural creatives van hun vrijheid, ze zullen wel openstaan voor platforms die helpen hun persoonlijke doelen te realiseren.”
Calon vult zijn betoog aan: “Het is prettig te weten dat er meer gelijkgestemden zijn. Je bent dan ook eerder geneigd grote, gezamenlijke acties te ondernemen. Wij willen met onze stichting een platform vormen waar mensen met dezelfde kernwaarden elkaar kunnen ontmoeten en hun ervaringen kunnen delen. Door te verenigen, bereik je meer.” Van Beek: “Via de stichting kunnen Cultural creatives hun krachten bundelen en gezamenlijk hun waarden en gevoelens verspreiden onder maatschappelijke organisaties, het bedrijfsleven en de overheid. Zo kunnen ze concreet en praktisch werken aan een duurzamere wereld. En dat is exact wat de cultural creative wil.”
Cultural creative-gehalte:hoog
Anderen helpen, bewust consumeren, vrijwillig en belangeloos idealen nastreven. In Nederland zijn meerdere projecten opgericht waarin Cultural creatives zich bijzonder thuis voelen. Een top 5.
1. StoereVrouwen: wereldverbeterend winkelen
“De wereld verbeteren. Hoe doen we dat? Met de macht die we hebben in onze portemonnee”, zegt Gaya Branderhorst, generaal van de StoereVrouwen. “Want wat jij koopt, bepaalt wat er wordt geproduceerd. Als iedereen per week drie euro uitgeeft aan biologische producten, is dat voor een producent al interessant om over te stappen.”
StoereVrouwen wil vrouwen bewuster laten consumeren. “Genieten kan ook zonder dat de wereld er slechter van wordt”, zegt Gaya. “Een StoereVrouw laat zich niet zomaar van alles aansmeren, maar vraagt zich af; waar komt het vandaan? Buit ik niemand uit als ik dit koop? Is het milieuvriendelijk geproduceerd? Op die manier geniet ze optimaal van biologische tapas, eerlijke kleding en chocola. Wij geven via onze website www.stoerevrouwen.nl faire product- en shoptips. Ook kunnen vrouwen deelnemen aan StoereVrouwen-regimenten: lokale groepen die samen wereldverbeterende activiteiten ondernemen.”
2. ClubRVU: ideële marktplaats
De educatieve omroeporganisatie RVU richtte ClubRVU in 2004 op onder de naam Club van 100. Eindredacteur Joost van der Net: “De RVU wil mensen in hun persoonlijke ontwikkeling stimuleren en bijdragen aan veranderingen in denken en doen. We geven mensen net dat zetje dat ze nodig hebben om hun eigen leven en dat van anderen te beteren.” ClubRVU is het middel bij uitstek iets te kunnen beteken voor een ander. “Het is een ideële, marktplaats”, vertelt Van der Net. “Via een interactief platform kunnen mensen hulp vragen en ontvangen. Geheel belangeloos.” Lid worden is eenvoudig. U gaat simpelweg naar www.clubrvu.nl en meldt u aan. Zo kunt u zelf hulpvragen posten en hulp aanbieden.
3. Internationale niet-winkeldag: alle beetjes helpen
Wereldwijd wordt in november de jaarlijkse Niet-Winkeldag gehouden. Omslag, Werkplaats voor Duurzame Ontwikkeling, introduceerde deze actiedag in 1996 in Nederland.
Mede-organisator Dick Verheul: “Onze manier van leven heeft gevolgen voor het milieu. Onze hang naar luxe veroorzaakt de oneerlijke verdeling tussen arm en rijk in de wereld. En reclame verleidt ons zoveel mogelijk spullen te kopen. Het maakt ons zogenaamd ‘gelukkiger’. Door één dag niet te winkelen, willen we mensen bewuster maken van hun koopgedrag.” De Niet-Winkeldag speelt zich vooral op straat af. In verschillende steden vinden (ludieke) acties plaats zoals demonstratief niet-winkelen, straatenquêtes of straattheater. “De wereld leefbaar houden, is een verantwoordelijkheid van iedereen”, zegt Verheul. “Mooi te zien dat ons initiatief aanslaat en dat mensen hierdoor hun consumptiegedrag aanpassen. Al is het voor sommigen maar voor een dag, alle beetjes helpen.”
4. NOPPES: ruilen voor noppen
Een wandeling door de duinen met aansluitend een lekkere maaltijd. Een lift naar Schiphol. Juridische hulp. Kleding, boeken, meubilair. De leden van NOPPES in Amsterdam stellen hun talenten, diensten of goederen beschikbaar. Hun ‘geld’: noppes.
Voorzitter Ingrid Schütt: “NOPPES is een LETS-ruilcirkel. (Local Exchange and Trading System). In een LETS worden diensten en producten geruild voor punten die alleen lokaal binnen het netwerk als betaalmiddel dienen. En bij NOPPES ruilen de leden voor noppen. Voor vijftien nop laat je bijvoorbeeld je ramen zemen. De ramenzemer kan vervolgens met die vijftien nop gitaarles nemen.” Spullen worden niet weggegooid maar milieuvriendelijk gerepareerd en voor hergebruik aangeboden. “Creativiteit, duurzaamheid, milieuvriendelijkheid en bewust consumeren spelen een belangrijke rol bij NOPPES. Toch gaat het vooral om het sociale aspect”, zegt Schütt. “De leden doen iets voor elkaar zonder dat hier geld aan te pas komt. Ze bewijzen elkaar een vriendendienst.”
5. FairConnect: volledig transparant
Komend najaar brengt FairConnect de producten van het nieuwe biologische en fairtrade merk SUMM op de markt. Is dat nu zo bijzonder? Ja! Want bij de ontwikkeling van die producten kunt u als consument actief meedenken. U kunt bijvoorbeeld plaatsnemen in smaakpanels en ideeën aandragen om producten beter, duurzamer of milieuvriendelijker te maken.
Directeur Maarten Rijninks: “We willen volledig transparant zijn en mensen handelingsperspectief geven. Door onze producten te kopen, verwerven anderen een eerlijk inkomen.” Maar FairConnect gaat verder dan dat. Consumenten kunnen naast meedenken ook mede-eigenaar worden van de organisatie. “Dat doe je door een winstbewijs te kopen van minimaal vijftig euro”, vertelt Rijninks. “Op die manier delen consumenten in de winst en investeren ze tegelijk in de kleine producenten achter het product. We geven daarmee vooral aandacht aan boeren en boerinnen uit ontwikkelingslanden. Zo kan iedereen op een eenvoudige manier meebouwen aan een betere wereld.”