Je eigen tomaten, peultjes en bietjes verbouwen is goedkoop en gezond. Maar met je handen wroeten in de aarde levert je nog veel meer op, weten Ria, Gerda, Eveline en Susan. Drie verhalen over misschien wel de belangrijkste oogst die een moestuin je geeft: levenskracht. Om door te gaan of een nieuwe start te maken.
Een tuin om te delen
In de tuin van Ria mag iedereen komen helpen in ruil voor groente. Hoe waardevol dat is, weet Gerda als geen ander. “Binnenkort word ik drie weken bestraald voor borstkanker. Dan wil ik iedere dag naar de tuin en met mijn handen in de aarde om een beetje te ontladen.”
Ria: “Ik woon samen met mijn gezin op een klein landgoed in een ambtswoning van de kerk waar mijn man pastor is. Een heerlijk groen en rustig plekje tussen al het beton van Nieuwegein. De moestuin is vierhonderdvijftig vierkante meter en dat is voor ons te groot om te onderhouden naast het werk en het gezin. Daarom heb ik een Facebookgroep aangemaakt waarop ik de klussen zet die er die week moeten gebeuren. Mensen uit de buurt komen dan helpen in ruil voor groente. Bijvoorbeeld tuinbonen doppen of wortels zaaien. Er zitten 22 mensen in de groep en ongeveer tien daarvan zijn actief in de tuin.”
“Mijn man en ik vinden delen belangrijk. Niet alleen wat de groente betreft, maar ook de ruimte en de ervaring. Er zijn nogal wat mensen in de buurt die alleen wonen, dus het sociale aspect is ook groot. Zelfs als ik geen klussen op Facebook zet, komen mensen werken. Dat is ook precies onze bedoeling; dat mensen het ook een beetje als hun tuin zien.”
Handen in de aarde
Gerda: “Met mijn hondje liep ik vaak langs de tuin van Ria. Toen mijn hondje overleed, miste ik mijn dagelijkse wandeling en ben ik gaan helpen in de tuin. Het is een heerlijke plek. Vorig jaar ben ik elke dag geweest. Het is er gezellig, ontspannend en wat ik oogst en wil hebben mag ik meenemen en opeten. Ik ben elke keer weer zo trots als een pauw als er uit een heel klein zaadje iets moois groeit.”
Ieder seizoen starten we met een tuinwerkdag waarop iedereen de tuin startklaar komt maken voor het nieuwe seizoen. De dag voor de laatste tuinwerkdag kreeg ik te horen dat ik borstkanker heb. Toch ben ik de volgende ochtend gegaan om peulen te zaaien, de afleiding deed me goed. Ik zit nu middenin het proces en word binnenkort drie weken bestraald. Dan wil ik iedere dag naar de tuin om met mijn handen in de aarde een beetje te ontladen. Geen idee of het helpt, maar het lijkt me goed. Van de bestraling kun je erg moe worden, in de tuin hoop ik afleiding en energie te vinden.”
“Sinds de drie jaar dat ik er kom heb ik me fitter en energieker gevoeld dan ooit. Dat heeft alles te maken met de gezelligheid in de tuin, het wroeten met mijn handen in de aarde en de plek. Om de tuin ligt een boomgaard en een stuk bos waar de vogels fluiten. In de verte zie en hoor je de kerkklokken. Die rust van de natuur met om je heen de opkomende groente en het fruit, maken het een hemelse plek. De peultjes die ik had gezaaid kunnen straks geoogst worden. Ria heeft me het eerste maaltje toegezegd.”
Een tuin die pijn verzacht
“Tuinieren brengt je zoveel meer dan alleen maar tomaten”, zegt Eveline Wortman. Gelijk heeft ze. In verhoogde bakken wroet ze met haar handen in de aarde om de pijn van haar fybromyalgie te verminderen.
“Mijn gezondheid is de belangrijkste reden dat ik een moestuin ben begonnen. Vier jaar geleden brak mijn schouderkop af en tijdens het revalideren kwam naar voren dat ik fybromyalgie heb. Mijn vader heeft deze ziekte ook en zelf vermoedde ik al heel lang dat ik het ook had.”
“Ik werd arbeidsongeschikt verklaard. In periodes dat mijn gezondheid het toelaat, doe ik nog wel vrijwilligerswerk in een bejaardentehuis. Maar daarnaast wilde ik op zoek naar een andere manier om zinvol bezig te zijn.”
“Het werd een moestuin. Als kind vond ik het al erg leuk om naar de moestuin te gaan die mijn ouders samen met mijn opa en oma hadden. Maar een grote moestuin onderhouden is voor mij fysiek niet mogelijk. Gelukkig hebben mijn man en ik een mooie tuin bij huis en in een deel van de tuin heeft mijn man verhoogde bakken en bedden gemaakt, zodat ik er op een krukje bij kan zitten. Ik struin nu iedere dag wel een paar keer door de tuin.”
Je avondeten uitkiezen
“Sinds mijn ziekte ga ik veel bewuster om met mijn tijd, materiaal en eten. Ik leef in het nu, omdat ik nooit weet hoe ik me later op de dag zal voelen. Ik verdiep me meer in wat ik eet en ga zoveel mogelijk voor vers met zo min mogelijk E-nummers. Ik weet niet of gezond eten mijn ziekte verbetert, maar wanneer ik wel suiker heb gegeten, dan heb ik de volgende dag meer pijn.”
“In de tuin werken doet me goed. Niet alleen de fysieke beweging, ook omdat ik met iets positiefs bezig ben. Als ik met mijn handen in de aarde zit, gaat mijn verstand op nul en dat helpt me de pijn even vergeten. Het is zo mooi om zomers door je tuin te lopen, alles op te zien komen en uit te kiezen wat je die avond eet. Tuinieren brengt je zoveel meer dan alleen maar tomaten. Wanneer ik mijn zelfgekweekte radijsjes meeneem naar het bejaardentehuis en zo’n dame glundert van oor tot oor, dan heb ik ook een mooie dag.”
Een tuin die werk en rust geeft
De moestuin van Susan Lambeck werd geboren uit nood. Een geluk bij een ongeluk, zo bleek. “Door het plezier van de moestuin heb ik nu weer inkomsten. En meer rust en tijd voor mijn gezin en voor mezelf.”
“Drie jaar geleden raakte ik mijn baan kwijt en had ik ineens heel veel tijd. Het solliciteren en de afwijzingen vielen me zwaar en ik besloot een moestuin te beginnen. Ik moest iets om handen hebben wat ik leuk vond. In de achtertuin groeiden al wel courgettes en pompoenen, maar om het goed aan te pakken, schreef ik me in voor een volkstuin. Een half jaar later was ik zo enthousiast dat ik er nog een stuk bij huurde. Nu heb ik tweehonderd vierkante meter. Precies groot genoeg om alleen te bij te houden en met zijn vieren als gezin van te eten.”
“Met de moestuin kon ik toch nog mijn steentje bijdragen aan het gezin. Niet in geld, maar wel met gezond en vooral lekker en eerlijk eten. Het eerste jaar moet je nog investeren in gereedschap en andere tuinbenodigdheden, maar nu maak ik mijn eigen compost en heb ik al het gereedschap. Ik merk het financieel echt. Heb je je eigen grond en alle tuinbenodigdheden al, dan kun je sneller besparen. Bovendien is het gewoon echt leuk om eigen geteelde groente te eten en verser kan natuurlijk niet. Je oogst het en eet het op. Ik vind het nu erg leuk om groente te verbouwen die niet of niet vers in de winkel verkrijgbaar is. Wie weet er nu nog hoe verse doperwten smaken?”
Van blog naar boek
“Ik zou mijn tuin niet meer willen missen. Nog los van de besparing, is het echt een plek waar ik loskom van alles en alleen de bijen hoor zoemen. Een soort privé microklimaatje. Ik ben er lekker actief in de buitenlucht bezig, wat weer goed is voor je lijf. Als ik aardbeien pluk, lijkt het net yoga.”
“In het begin moest ik nog veel leren, uitproberen, boeken lezen en met mensen praten. Daarvoor is een volkstuin ideaal. Je maakt even een praatje, geeft elkaar tips en ruilt zaden. Die sociale contacten vind ik een meerwaarde. Ik heb nu via een contact in de volkstuin weer een baan van tien uur in de week. Ook ben ik een blog begonnen over de moestuin. Door mijn blog schrijf ik voor een tijdschrift over tuinieren en begin dit jaar zijn mijn blogs gebundeld tot een boekje. Door het plezier van de moestuin heb ik dus weer inkomsten. Als ik alle werkzaamheden bij elkaar optel, ook die in de moestuin, werk ik meer dan vroeger. Toch voelt dat niet zo. Ik heb nu meer rust en meer tijd voor mijn gezin en voor mezelf.”
Het boek van Susan heet: Moestuinmoeder. Inspiratie voor een groen, gezellig en goedkoper leven.