Fietsen, schaatsen, ‘Hollandse Nieuwe’ en een boterham met kaas – dat is Nederland. Maar hoe gezond is al die typische Nederlandse waar? Ontdek het in deze Holland-quiz.
Vragen
1. De muisjes op de traditionele beschuit met muisjes bestaan onder andere uit steranijs
A. Goed
B. Fout
2 Hoeveel calorieën verbrand je met een uurtje schaatsen?
A. 300 calorieën
B. 400 calorieën
C. 500 calorieën
D. 600 calorieën
3. De eerste vorm van de Nederlandse wandelvierdaagse ontstond in het jaar …
A. 1909
B. 1919
C. 1929
D. 1939
4. Voor het verbranden van honderd gram marsepein moet je een halfuur fietsen
A. Goed
B. Fout
5. Welk van de volgende typisch Hollandse gebakjes bevat per honderd gram de meeste calorieën?
A. Tompouce
B. Bossche bollen
C. Limburgse vlaai
D. Boterkoek
6. Haring is zo gezond, je zou het meer dan twee keer per week moeten eten
A. Ja, hoe meer, hoe beter!
B. Nee, dat is juist ongezond
C. Mag wel, maar is niet gezonder
7. Is een bruine boterham met kaas gezond?
A. Ja, natuurlijk
B. Nee, niet echt
C. Ja en nee
8. Koek-en-zopie, een lekkernij op het ijs, is van origine …
A. Bockbier en rum, vermengd met eieren, kaneel en kruidnagelen
B. Chocolademelk met een koekje
C. Hollandse snert
9. Met welke uitvinding werd de Nederlandse internist Willem Johan Kolff wereldwijd bekend?
A. Kunstnier
B. Hart-longmachine
C. Kunsthart
D. Alle antwoorden zijn juist
10. Het allereerste onderzoek naar fluoride werd geleid door een Nederlandse tandarts
A. Waar
B. Niet waar
11. Koffie bevat stoffen die goed zijn voor het hart
A. Waar
B. Niet waar
12. Nederlanders waren de eersten die thee importeerden naar het Westen
A. Goed
B. Fout
13. Nederlanders eten per jaar zo’n … drop per persoon
A. 0,5 kilo
B. 1 kilo
C. 1,5 kilo
D. 2 kilo
14. Per dag zitten Nederlanders gemiddeld … uur langer op hun stoel dan andere Europeanen
A. 6 uur
B. 7 uur
C. 8 uur
D. 9 uur
15. Cannabis (wiet) wordt niet alleen recreatief, maar ook medicinaal gebruikt. Bij welke aandoening is dat niet het geval?
A. Chronische pijn
B. Spierspasmen bij MS
C. ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder)
D. Syndroom van Gilles de la Tourette
16. Nederlanders zijn dol op rijst. Welke rijstsoort is het gezondst?
A. Zilvervliesrijst
B. Witte rijst
C. Wilde rijst
D. Basmatirijst
17. Wat is de voornaamste reden dat Nederlanders ongezond eten?
A. Nederlanders zijn niet goed op de hoogte van gezonde alternatieven
B. Nederlanders vinden gezond eten te duur
C. Nederlanders hebben te weinig zelfbeheersing
D. Nederlanders koken over het algemeen makkelijke gerechten en dus (meestal) ongezond
18. Hoeveel procent van de Nederlanders is te dik?
A. 35 procent
B. 40 procent
C. 45 procent
D. 50 procent
19. Hoeveel kilogram melkproducten consumeren Nederlanders per jaar per persoon?
A. 56 kilo
B. 88 kilo
C. 105 kilo
D. 127 kilo
Antwoorden
1 B. De muisjes op de traditionele beschuit met muisjes bestaan niet uit steranijs
De beroemde beschuit met muisjes bestaat uit een combinatie van suiker en anijszaadjes.. Maar anijszaad is niet hetzelfde als steranijs. De stervormige anijsvrucht heeft een vollere en stevigere smaak dan de bloemdragende anijsplant. Medicinaal wordt anijs gebruikt als spijsverteringsmiddel.
2 C. Met een uurtje schaatsen verbrand je 500 calorieën
Een echte winter is er een waarin we kunnen schaatsen. Een heel gezonde sport; met een uur schaatsen op gemiddelde snelheid verbrand je 500 calorieën. De legendarische klapschaats is trouwens een oer-Hollandse uitvinding. De ijzers houden langer contact met het ijs, waardoor het mogelijk is het been volledig te strekken. Dat levert een belangrijke bijdrage aan de sprongkracht. Toch werd de klapschaats in de schaatstop pas in 1996 in gebruik genomen door het Nederlandse damesteam.
3 A. De eerste vorm van de Nederlandse wandelvierdaagse ontstond in 1909
In 1909 werd de term ‘vierdaagse’ voor het eerst geïntroduceerd. De Koninklijke Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding hield in die tijd zogenaamde wandelmarsen. De avondvierdaagse zoals we die nu kennen, werd voor het eerst gehouden in 1940. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden die marsen gezien als samenscholingen tegen de bezetters en waren ze verboden. Na de Tweede Wereldoorlog werd de traditie weer opgepakt door wandelverenigingen. Hoewel we niet meer aan marsen doen, is wandelen zeker gezond. Met een wandeling van een halfuur per dag verklein je het risico op 24 aandoeningen. Regelmatige lichaamsbeweging verkleint onder andere het risico op osteoporose, diabetes type 2, depressie, overgewicht en een te hoge bloeddruk.
4 B. Fout: voor het verbranden van honderd gram marsepein moet je niet een halfuur fietsen, maar een uur
In 100 gram marsepein zitten 456 calorieën. Bovendien bestaat de helft uit koolhydraten en een kwart uit vet. Om dit te verbranden moet je bijna een uur op een stevig tempo doorfietsen. Marsepein bestaat uit een mengsel van gemalen amandelen en suiker en kwam in de achtste eeuw vanuit het Verre Oosten naar Europa. In Nederland werd het snoepgoed in de zeventiende eeuw bekend omdat er figuren van werden gekneed met Sinterklaas en Pasen.
5 B. Bossche Bollen bevatten per honderd gram de meeste calorieën
De Bossche bol staat met 525 calorieën per 100 gram met stip op nummer één als het ongezondste gebakje uit de lijst. De boterkoek staat op de tweede plaats (460 calorieën per honderd gram). Als je zin hebt in iets lekkers kun je beter kiezen voor een tompouce of soesjes, die bevatten ‘slechts’ 286 en 274 calorieën per 100 gram.
6 C. Meerdere malen vette vis per week levert geen extra gezondheidsvoordeel op
De vetzuren in vette vis, zoals haring, zijn zeer gezond voor hart en vaten. Met één haring per week heb je die gezonde visvetten (meer dan 1 gram) binnen. Om die reden wordt aangeraden twee keer in de week vis te eten, waarvan één keer vette vis. Meerdere malen vette vis per week levert geen extra gezondheidsvoordeel op. Vis bevat ook belangrijke mineralen zoals jodium en selenium en is een goede bron van eiwitten. Haring is niet alleen een gezonde keuze, maar ook een goede keuze voor het milieu. Bij de haringvangst slepen de netten niet over de zeebodem en raken bijna geen andere vissen en dieren verstrikt in de netten.
7 C. Een bruine boterham met kaas is zowel gezond als ongezond
Kaas behoort tot onze favoriete voedingsmiddelen. Maar de voedingswaarde van kaas heeft zowel positieve als negatieve kanten. Kaas is een bron van eiwitten en calcium. Maar kaas heeft ook twee nadelen: het is vet en zout. Daarom raden diëtisten vaak 20+ kaas aan, omdat dit het minste vet bevat.
8 A. Koek-en-zopie is van origine bockbier en rum, vermengd met eieren, kaneel en kruidnagelen
Typisch Nederlands op het ijs: koek-en-zopie. Zopie komt van ‘soope’ en betekent ‘borreltje’. Van de zeventiende tot en met de negentiende eeuw bestond zopie uit een mengsel van bockbier en rum dat samen met eieren, kaneel en kruidnagelen verwarmd werd. In de twintigste eeuw werd er bij de koek-en-zopietent vaak punch verkocht. In 2012 is het allemaal een stuk braver; bij een koek-en-zopietentje vind je nu warme chocolademelk, Hollandse snert en glühwein.
9 A. De Nederlandse internist Willem Johan “Pim” Kolff werd in 1943 wereldwijd bekend met de kunstnier
Met deze uitvinding voerde Kolff in 1945 in Nederland de eerste geslaagde dialyse uit op een vrouw met acuut nierfalen. Ook werkte hij zijn leven lang aan de ontwikkeling van andere kunstmatige organen, zoals de hart-longmachine die hij uitvond in 1956 en het kunsthart dat hij in 1957 ontwikkelde. In 1990 werd hij benoemd tot één van de honderd belangrijkste personen uit de twintigste eeuw. Volgens de Nierstichting hebben ruim twintig miljoen nierpatiënten van over de hele wereld hun leven te danken aan een kunstnier.
10 B. Het allereerste onderzoek naar fluoride werd niet geleid door een Nederlandse tandarts
Het onderzoek naar fluoride werd gestart dankzij een ontdekking van een Amerikaanse tandarts. Hij ontdekte dat mensen in gebieden met fluoriderijk drinkwater verkleurde tanden hadden en minder snel last hadden van tandbederf. Nederland speelde wel een belangrijk rol in het onderzoek. In 1953 werd aan het drinkwater van Tiel fluoride toegevoegd. Het ongefluorideerde drinkwater van Culemborg diende als controle. Na bijna zeventien jaar bleek dat het aantal aangetaste tanden en kiezen van kinderen in Tiel op alle leeftijden lager lag dan dat van de kinderen in Culemborg. Het Tiel-Culemborgonderzoek wordt nog steeds gezien als een van de beste onderzoeken naar drinkwaterfluoridering. In Nederland is na dit experiment overigens niet standaard fluoride aan het water toegevoegd. Het wordt wel aangeraden tandpasta te kopen met fluor.
11 A. Koffie bevat stoffen die goed zijn tegen hart- en vaatziekten
Koffie bevat een hoog gehalte aan antioxidanten die bijvoorbeeld helpen tegen hart- en vaatziekten. Maar wie rookt en last heeft van een hoge bloeddruk kan beter iets anders drinken; de combinatie van nicotine en cafeïne is namelijk juist schadelijk.
12 A. Nederlanders waren de eersten die thee importeerden naar het Westen
Begin zeventiende eeuw importeerde Nederland als eerste land thee naar het Westen. Maar pas na de achttiende eeuw werd het drinken van thee meer gemeengoed. Van oudsher worden er geneeskrachtige eigenschappen toegekend aan thee. Uit onderzoek blijkt dat nu ook te kloppen. Groene thee werkt bijvoorbeeld cholesterolverlagend en helpt beschadiging van de lever voorkomen. Rooibosthee helpt bij allergie en maag-darmklachten.
13 D. Nederlanders eten per jaar 2 kilo drop per persoon
Nederlanders behoren tot de grootste dropeters ter wereld. We eten gemiddeld twee kilo drop per jaar per persoon. Vroeger werd drop uitsluitend gebruikt als medicijn. Zoethoutwortel – een bestanddeel van drop – heeft een slijmoplossende werking. De wortel werd ingezet bij infecties, verkoudheid en maagzweren. Tegenwoordig weten we dat de stof glycyrrhizine in drop kan leiden tot een te hoge bloeddruk. Nederlanders waren trouwens niet de eersten die drop aten als snoepje. De Engelse apotheker George Dunhill begon in 1760 met het maken van dropartikelen. In eerste instantie was het bedoeld als medicijn, maar door het toevoegen van suiker werd het al snel een lekkernij.
14 B. Per dag zitten Nederlanders gemiddeld meer dan andere Europeanen, namelijk 7 uur
Nederlanders zitten in vergelijking met andere Europeanen veel: zeven uur per dag. Maar we zijn ook meer dan gemiddeld lichamelijk actief. Zo gaan we ook aan kop als het gaat om matig tot intensieve lichamelijke activiteit, zoals fietsen en het tillen van lichte gewichten. Dat doen we gemiddeld 4,6 dagen per week ten opzichte van een gemiddelde van 2,5 dagen per week in de andere Europese landen.
15 C. Cannabis (wiet) wordt niet medicinaal gebruikt bij ADHD
Nederland is het enige land ter wereld waar recreatief gebruik van cannabis legaal is. Te veel gebruik van wiet heeft wel schadelijke gevolgen voor de gezondheid. Medicinaal gebruik van cannabis moet gezien worden als een vorm van fytotherapie (kruidengeneeskunde). Het kan vooral palliatieve zorg of verlichting bieden. De medicinale werking van cannabis is bewezen bij chronische pijn, spierspasmen bij MS, het syndroom van Gilles de la Tourette en misselijkheid en braken als gevolg van aids of chemotherapie bij kanker. Over het algemeen werkt cannabis spierontspannend, verbetert de bloedcirculatie en kan verlichting brengen bij menstruatieongemakken.
16 A. Zilvervliesrijst is het gezondst
Zilvervliesrijst of bruine rijst is de meest gezonde rijst; het bevat de zemel (ook wel vlies) waarin veel voedingsvezels zitten, vitamine B1, vitamine B3 en ijzer. Wilde rijst is trouwens geen rijst, maar een familie van vier verschillende graszaden die verwant zijn aan rijst. Ook dit zijn ‘hele’ zaden, en wilde rijst is dus ook gezond en voedzaam.
17 C. De voornaamste reden dat Nederlanders ongezond eten is omdat ze te weinig zelfbeheersing hebben
Uit onderzoek van het Voedingscentrum onder 1500 Nederlanders blijkt dat de helft van hen graag gezonder zou willen eten dan ze nu doen. Bijna een derde van de ondervraagden geeft aan dat ze te weinig zelfbeheersing hebben om een gezonde keuze te maken. Een andere veelgenoemde reden (23%) is dat gezond eten te duur is. Een op de vijf ondervraagden wordt in de supermarkt al verleid tot het kopen van ongezond eten.
18 D. De helft van de Nederlanders is te dik
Ernstig overgewicht kwam in Nederland een lange tijd bijna niet voor. Maar de laatste paar jaar neemt het aantal Nederlanders dat te dik is behoorlijk toe. Was in 2005 nog zo’n 40% te dik, in 2007 is dat al 46,5%. Mensen met overgewicht hebben een groter risico op ziekten als diabetes, kanker en hart- en vaatproblemen. Voor de gezondheid is het goed om dagelijks een halfuur te bewegen, zodanig dat je er een matige tot redelijke inspanning voor moet leveren. Je bent goed bezig als je behoorlijk moet ademhalen en je hart sneller begint te kloppen.
19 D. Nederlanders consumeren 127 kilo melkproducten per jaar per persoon
Nederlanders zijn echte zuivelliefhebbers. 127 kilo per jaar! Zo eten we bijvoorbeeld 20 kilo yoghurt. Zuivelproducten bevatten veel calcium, dit zorgt voor sterke botten en tanden. Omdat het lichaam zelf geen calcium aanmaakt, is het belangrijk voldoende zuivel te eten. De B-vitamines in melkproducten zorgen voor een sterk zenuwstelsel en een goede stofwisseling en houden bovendien je huid en haren gezond. Calcium wordt alleen goed opgenomen in combinatie met voldoende vitamine D.