Op blote voeten en teenslippers schuifelen Miro en Naomi door het gras in de voortuin van hun boerderij. Op zoek naar gevallen noten onder de boom die de aanstichter is van hun bedrijf, Oliemolen Kleine Muyl. “Op blote voeten vind je ze het snelst”, lacht Miro.
“Mama, noot!”, roept de tweejarige Zeph blij en steekt de gevonden noot in de lucht, om er vervolgens mee naar zijn kruiwagentje te rennen. Miro: “In deze tijd van het jaar doen we dagelijks een rondje onder de notenboom om de gevallen noten te rapen. En ja, de jongens vinden het prachtig om mee te gaan. Bent kijkt toe vanuit zijn schommel en Zeph kan al helpen. Al is helpen een groot woord. Hij houdt eerder de boel op, omdat hij steeds een noot geopend wil hebben om zo op te eten!”
Oliemolen Kleine Muyl oogt als een familiebedrijf. “Ja, wel in de zin dat de kinderen altijd in onze buurt zijn als we bezig zijn met de noten,” reageert Miro, “maar niet in de traditionele zin van het woord. Sterker nog, we wonen hier pas drie jaar. Toen zijn we vanuit Amsterdam naar Gorssel verhuisd.”
Naomi: “Daarvoor reisden we twee jaar met een busje de wereld rond. Toen we terugkwamen in Amsterdam konden we niet meer tegen de beperkte ruimte en de drukte. Wij zijn op zoek gegaan naar een huis buitenaf. Dat werd deze boerderij. Als ik mijn jeugd vergelijk met die van Zeph en Bent, is dat een wereld van verschil. Zeph kent al precies het proces van gras tot hooi: ‘Dan gaan ze maaien, dan keren, dan drogen …’ Haha, dat had je mij vroeger echt niet hoeven vragen!”
Ode aan de boom
Een halfjaar nadat Miro en Naomi in hun ruim driehonderd jaar oude boerderij kwamen wonen, vielen in de herfst de noten uit de grote walnotenboom in hun voortuin. Miro: “Opeens zaten we met vijfentwintig kilo noten! Zonde om er niets mee te doen, vonden we. Na wat rondvragen en zoeken kochten we een oliepers. Met die pers zijn we drie jaar geleden Kleine Muyl begonnen.”
Naomi: “Bij mensen met een notenboom in de tuin deden we briefjes in de brievenbus om hen uit te nodigen hun gepelde noten bij ons in te leveren. Zo werken we nu nog steeds. Wij persen de noten en houden bij wijze van betaling een deel van de olie voor de verkoop. Het andere deel krijgen de mensen in mooie glazen flesjes voorzien van een nummer mee naar huis.” Dit nummer correspondeert met een nummer op de kaart op de website van Oliemolen Kleine Muyl, vertelt Miro: “Wij persen per boom, of per erf als er meerdere bomen staan, zodat mensen ook echt hun eigen walnotenolie mee naar huis krijgen. Zie het als een ode aan de boom, waardoor mensen weer oog krijgen voor de walnotenboom en de producten die hij levert.” Naomi: “Het grappige is dat klanten weleens speciaal naar notenolie met een bepaald nummer vragen, bijvoorbeeld omdat hun vader op dat adres is opgegroeid.”
Gezinnen rond de tafel
Inmiddels zitten we rond de eetkamertafel. Miro kraakt de noten en Naomi pelt het notenvlees uit de bast. Ondertussen vertelt ze: “Wij pellen alleen de noten van onze boom. Onze klanten kraken hun eigen noten. In de herfst zitten dus hele gezinnen rond de tafel om urenlang noten te kraken, want het is een avondvullend programma. In een uur tijd pel je ongeveer een kilo noten.” Miro: “Mijn tip: neem er een wijntje bij, steek de kachel aan en maak er een gezellige avond van. Een beetje terug naar vroeger.”
Elke noot bestaat voor ongeveer vijftig procent uit olie. Uit een kilo gepelde noten komt zo’n 500 milliliter olie. Voordat de noten geperst kunnen worden, gaat er echter heel wat werk aan vooraf. Naomi: “Wij willen alleen noten die perfect van kwaliteit zijn, dus vragen we mensen die hun oogst bij ons willen laten persen om minstens om de dag de noten onder de boom vandaan te rapen. Laat je ze langer liggen, dan gaan ze schimmelen.”
Vervolgens moeten de noten minstens drie weken drogen op een warme plek. Dan begint het pellen. Is die klus geklaard, dan kunnen de noten bij Miro en Naomi worden ingeleverd. “Wij voeren dan nog een strenge selectie uit op de oogst, want één enkele muffe noot kan een hele liter olie muf laten smaken. Verder halen we achtergebleven tussenschotjes en stukjes bast tussen de noten vandaan, omdat deze de pers beschadigen. Deze selectie doen we op de deel, waar ook de pers staat. Eén van ons perst de olie, terwijl de ander sorteert. In de winter hebben we daar een dikke winterjas bij aan, want dan is het maar een graad of zes op de deel.”
Rinkelende bel
De telefoon gaat. Een klant belt om te bespreken hoe ze haar noten het best kan pellen. Naomi legt het haar enthousiast uit. Als ze neerlegt, zegt ze: “Het is zo leuk om te merken hoe bijzonder mensen het vinden om olie van hun eigen noten te kunnen maken.”
Aan de achterkant van het huis, bij de grote staldeuren van de deel, hangt een grote bel voor mensen die notenolie willen kopen. “Zodra Zeph die bel hoort klingelen, weet hij niet hoe snel hij naar de deel moet rennen”, lacht Naomi, “En dat is inmiddels heel wat keren per dag. We verkopen per maand zo’n tachtig tot honderd flesjes notenolie en daarnaast nog thee van tussenschotjes, notengries voor bijvoorbeeld een notencake en sinds vorig jaar walnotenpasta voor op brood. Al was die laatste heel snel uitverkocht, zo viel hij in de smaak!”
Miro: “We zetten ook regelmatig een bord aan de weg met ‘Gratis walnotenolie proeven’. Dan staan we een hele dag op de deel om mensen, voornamelijk wandelaars en fietsers, te laten proeven. Maar er zitten ook mensen uit de buurt bij die geen idee hebben hoe walnotenolie smaakt.”
Zonder chemische middelen
Ondertussen staan we op de deel en stelt Miro de pers af om een aangeboden partij noten te persen. “Dat goed afstellen is nog een hele klus”, zegt hij al draaiende aan de kop van de pers. “Voor elke partij noten is de afstelling anders, omdat het afhangt van hoe droog de noten zijn, hoe warm de omgeving is, hoe hoog het oliegehalte is, enzovoort. Alleen bij de juiste afstelling krijg je alle olie uit de noot. Wij werken het liefst zo puur mogelijk. Zo roosteren we de noten niet voor het persen en zorgen we dat de kop van de pers niet warmer wordt dan vijftig graden Celsius. Zo blijven de gezonde stoffen die van nature in de olie voorkomen zo goed mogelijk behouden. Zover ik weet zijn we één van de weinige oliemolens ter wereld die olie persen van ongeroosterde noten. Hierdoor is de smaak van onze olie ook zachter.” Naomi: “Walnotenolie die je in de supermarkt koopt, is vaak helemaal niet geperst. De olie wordt dan verkregen door hexaan, een chemisch oplosmiddel, aan de gemalen noten toe te voegen die de olie oplost uit het notenvlees.”
Bij Oliemolen Kleine Muyl komen er geen chemische middelen aan te pas om tot een mooie, heldere olie te komen. Miro: “Absoluut niet. Dat gaat na het persen vanzelf. Als de olie uit de pers komt, laten we deze een week bezinken; de vaste deeltjes in de olie zakken naar de bodem. Daarna schenken we de olie heel voorzichtig af en vullen we de flesjes.” Naomi: “En vergeet het tussentijds proeven niet. We proeven tijdens het persen altijd of de olie de gewenste smaak heeft. Het gebeurt heel soms, maar één of twee keer per jaar, dat een olie ondanks onze strenge selectie niet goed smaakt. Dan stoppen we direct met persen en krijgt de klant de overige noten inclusief de tot dan toe geperste olie terug. Wij willen alleen olie afleveren die we zelf lekker vinden.”
Een lepeltje vol
Nu we het toch over smaak hebben, is het tijd om te proeven. Miro schenkt een lepeltje vol. Direct staat Zeph naast hem om ook een lepeltje te krijgen. Geef hem ongelijk; de smaak is heerlijk! Zacht en toch met een volle notensmaak. Naomi: “Hij smaakt super over salades, maar ook over gekookte groenten en pasta. Bij ons staat standaard een flesje op tafel. Al hoop ik dat dit zo kan blijven. Bent, die nu een jaar is, gaf ik onlangs spaghetti met walnoten en een scheutje walnotenolie. Even later verschenen rond zijn mond rode vlekjes. Het zal ons toch niet gebeuren dat onze jongste een notenallergie heeft!”
Oliemolen Kleine Muyl van Miro Schaap en Naomi Boeziek is gevestigd op de deel van hun boerderij in het Overijsselse dorp Gorssel. Wat begon als hobby is nu een heus bedrijf, maar wel één waar ambacht, smaak en kwaliteit vooropstaan. Kleinemuyl.nl