De één kan niet zonder, de ander slaat het steevast over: het ontbijt. Hoe belangrijk is de ochtendmaaltijd? Test je kennis over brood, vezels en eieren in deze ontbijtquiz.
Vragen
1. Waarom is ontbijten belangrijk?
A. Het geeft energie en zorgt voor een goede stoelgang
B. Het voorkomt snoepen en snacken in de loop van de dag
C. Zowel A als B zijn juist
2. Sinds wanneer eten Nederlanders brood als ontbijt?
A. Sinds de negentiende eeuw
B. Sinds mensenheugenis
C. Sinds de zestiende eeuw
3. Meer dan drie eieren per week is ongezond. Dit is een:
A. Feit
B. Fabel
4. Waar komt het woord ‘ontbijten’ vandaan?
A. Van ‘ont’, dat betekent ‘voorafgaand aan’ en ‘bijten’
B. Van de oud-Nederlandse paptraditie, daarop hoefde je niet te bijten
5. Wat is het meest populaire ontbijtproduct?
A. Ontbijtgranen
B. Drinkontbijt
C. Brood
6. Wat is gezonder? Versgeperste jus d’orange, sinaasappelsap uit een pak of Appelsientje light?
A. Versgeperste jus d’orange
B. Sinaasappelsap uit een pak
C. Appelsientje light
7. Als je vers sap te lang laat staan, vliegen de vitamientjes weg. Dit is een:
A. Fabel
B. Feit
8. Hoeveel mensen ontbijten er niet dagelijks?
A. Een achtste van de Nederlanders
B. Een derde van de Nederlanders
C. Een kwart van de Nederlanders
9. Elke dag ontbijten met granen verlaagt de kans op:
A. Overgewicht
B. Diabetes
C. Hart- en vaatziekten
D. Zowel A, B als C
10. Van een Engels ontbijt met worst, bacon en eieren …
A. Val je op lange termijn af
B. Kom je op lange termijn aan
C. Blijf je op gewicht
11. Wanneer kun je het best je tanden poetsen? Voor of na het ontbijt?
A. Voor het ontbijt
B. Na het ontbijt
C. Ligt eraan wat je hebt gegeten
12. Een drinkontbijt is net zo gezond als een klassiek ontbijt met brood, zuivel en vers fruit.
A. Waar
B. Niet waar
13. In welk brood zitten de meeste vezels?
A. Bruin brood
B. Meergranenbrood
C. Dat kun je niet weten
14. Als je je ontbijt overslaat, haal je het gemis aan voedingsstoffen niet meer in
A. Ja
B. Nee
15. Ontbijten zoals de Amerikanen (met ontbijtgranen); gezond of ongezond?
A. Brood is gezonder dan ontbijtgranen
B. Ze zijn allebei even gezond
C. Misschien zijn ontbijtgranen wel gezonder
Antwoorden
1 C. Zowel A als B zijn juist
Voor ons lichaam is een ontbijt wat benzine is voor een auto: het levert de energie om op gang te komen, inspanningen te leveren en ons te concentreren op werk of school. Met een ontbijt zetten we ook de darmen aan het werk en dat zorgt voor een goede stoelgang. Ontbijten is ook belangrijk om een gezond gewicht te behouden. Het voorkomt dat je in de loop van de ochtend gaat snoepen en snacken.
2 C. Sinds de zestiende eeuw
Broodmaaltijden werden pas in de zestiende eeuw geleidelijk aan populair. Voor die tijd bestond het ontbijt uit een warme maaltijd van pap of pannenkoeken. Aanvankelijk aten alleen zieken en kinderen zo’n ‘licht’ maal van (rogge)brood, kaas, bier en (soms) boter. In de zeventiende eeuw raakte het driemaaltijdensysteem steeds meer ingeburgerd. ’s Ochtends at men brood en een warme drank zoals koffie of thee en later volgden twee warme maaltijden. Vanwege onzekere graanoogsten bleef brood trouwens een luxeproduct en een teken van welvaart. Zo bleef de warme ochtendmaaltijd op het platteland nog lang populair.
3 B. Fabel
Dat wij niet meer dan drie eieren per week zouden mogen eten, berust op de misvatting uit de jaren zestig en zeventig dat cholesterol uit voeding het cholesterolgehalte in het bloed doet stijgen. Dat is niet het geval. Niet cholesterol, maar verzadigde vetzuren in voeding laten het cholesterolgehalte in het bloed stijgen. Ook de aanname dat cholesterol in voeding via het bloed het risico op hart- en vaatziekten verhoogt, is dus onjuist. Onderzoek heeft nog nooit een sterk verband aangetoond tussen het eten van (te veel) eieren en het risico op hart- en vaatziekten. Eieren zijn juist heel gezond. Ze zijn rijk aan eiwitten, enkelvoudig onverzadigde vetzuren, vitamine B12, selenium, vitamine A, vitamine B2, foliumzuur, vitamine D, vitamine E, fosfor, ijzer, zink en jodium. Je kunt dus gerust iedere dag een zachtgekookt eitje bij het ontbijt nemen.
4 A. Van ‘ont’, dat betekent ‘voorafgaand aan’ en ‘bijten’
Het woord ‘ontbijt’ bestaat oorspronkelijk uit twee delen. Het Middelnederlandse ‘ont’ betekent ‘voorafgaand aan’. Zoals ‘ontwaken’ ‘wakker worden/beginnen met waken’ betekent. Het woord ‘bijt’ is afgeleid van ‘bijten’ (eten). ‘Ontbijt’ staat dus voor ‘beginnen met eten’, oftewel; de eerste maaltijd van de dag.
5 C. Brood is het meest populair
Uit onderzoek bleek dat brood in 2006 het meest populaire ontbijtproduct was (64 procent), gevolgd door ontbijtgranen (17 procent) en drinkontbijt (6 procent). Uit later onderzoek van RAI Amsterdam tijdens de Bakkerij Dagen in 2008 bleek dat de boterham nog steeds het populairste ontbijtproduct is en dat die het vaakst wordt belegd met kaas. Daarna volgen vleeswaren en pas daarna zoet beleg.
6 A. Versgeperste jus d’orange is het gezondst
De gezondste sappen zijn die sappen waarin de antioxidanten en vitaminen uit het fruit zo veel mogelijk behouden zijn gebleven. Dat zijn de versgeperste sappen uit je eigen sapcentrifuge of blender. Als je geen tijd hebt, zijn de verse sappen in de supermarkt een goed alternatief. Let daarbij altijd op de toevoeging ‘sap’. Dat garandeert honderd procent fruit.
‘Light’ betekent minder calorieën en dus minder suiker. Maar er zit helemaal geen toegevoegde suiker in sinaasappelsap. Appelsientje light is 66 procent puur sap, aangelengd met water en weer op smaak gebracht met kunstmatige zoetstoffen. Daarmee is de light-variant ongezonder dan het pure zusje.
7 B. Feit; vitaminen vliegen weg
Antioxidanten en vitamine C reageren met lucht. Er zijn ook vitaminen die reageren met licht. Dus hoe langer je het sap laat staan, hoe meer voedingsstoffen er verloren gaan. Zorg dus dat je een versgeperst sapje meteen opdrinkt.
8 B. Een derde van de Nederlanders ontbijt niet elke dag
Bijna een derde (29 procent) van de Nederlanders ontbijt niet dagelijks omdat ze daar geen tijd voor hebben.
9 D. Ontbijten is goed tegen overgewicht, diabetes en hart- en vaatziekten
Slanke mensen ontbijten altijd! Mensen die trouw een (granenrijk) ontbijt eten, hebben namelijk dertig procent minder kans op zwaarlijvigheid en vijftig procent minder kans op een verstoorde stofwisseling van het bloed. Zo lopen zij ook minder kans op hart- en vaatziekten en diabetes, ontdekten onderzoekers van de universiteit van Boston. Het nuttigen van meerdere maaltijden per dag vermindert de kans op overgewicht en dichtslibbende aderen. Onderzoeker Mark Pereira vermoedt dat dit komt doordat een volle maag in de ochtend de rest van de dag meehelpt honger te beheersen. Daardoor overeet men zich niet bij de lunch of het avondeten.
Wat ook een rol speelt is insuline, het hormoon dat de stofwisseling van het bloed regelt. Er blijkt namelijk een opvallend verband tussen niet ontbijten en een verstoorde suikeropname van het bloed. Die verstoring, insulineresistentie, kan na verloop van tijd hart- en vaatziekten en ouderdomsdiabetes veroorzaken. Eén granenrijk ontbijtje per dag en het risico op insulineresistentie wordt al meteen vijftien procent minder, stelden de onderzoekers vast.
10 A. Van een Engels ontbijt val je op lange termijn af
Een calorierijk ontbijt met worst, bacon en eieren is beter voor de lijn dan een ontbijtje met crackers en lightjam. Het maakt op termijn slanker. Dat bleek uit een studie onder honderd Amerikaanse vrouwen. Door calorierijk en uitgebreid te ontbijten, verloren vrouwen op lange termijn meer gewicht dan vrouwen die een klein ontbijt namen. Ook liepen zij minder kans om weer aan te komen. Volgens de onderzoekers is de verklaring simpel: door ‘s ochtends een maaltijd met eiwitten en vetten te eten, stil je de drang naar zoete en zetmeelrijke snacks. Bovendien geeft het je metabolisme een boost. Vrouwen die een groot ontbijt namen, hadden minder honger tijdens de dag, zeker tegen de lunch. Ze hadden ook minder zin in koolhydraten. Ook onderzoeker Daniela Jakubowicz zegt dat iedereen die wil afvallen ’s ochtends stevig moet ontbijten. Diëten die alleen maar de koolhydraten beperken, zullen niet slagen omdat onze behoefte aan calorieën blijft bestaan.
11 C. Ligt eraan wat je hebt gegeten
Jus d’orange is van nature een zuur voedingsmiddel dat het glazuur van de tanden en kiezen aantast. Op zich is dat geen probleem, want het gebit herstelt zich na verloop van tijd vanzelf. Maar als je vlak na het ontbijt de tanden poetst, is het glazuur nog zacht en raakt het door een tandenborstel gemakkelijk beschadigd. Wacht na het eten van zure voedingsmiddelen minstens een uur met tandenpoetsen. Geen tijd? Poets je tanden dan liever vóór het ontbijt.
12 A. Niet waar
Een drinkontbijt mist een van de belangrijkste voorwaardes voor een optimale spijsvertering: kauwen. Als we willen dat vezels hun werk doen in ons lichaam, moeten we ervoor zorgen dat we ons eten optimaal kunnen verteren. Daar moeten we ons lijf op voorbereiden. Het begint met de gedachte aan eten en daarna met goed kauwen. Zodra de speekselklieren gaan werken, wordt de spijsverteringsmotor namelijk gestart. Drinkontbijt heeft daardoor ook een andere verzadigingswaarde dan een normaal ontbijt van (volkoren)brood, zuivel en vers fruit.
Sommige mensen denken dat ze gezond bezig zijn omdat drinkontbijten voor een deel uit fruit bestaan. Daar zit van nature ook vezels in. Maar doordat fruit wordt bewerkt voordat het in een drinkontbijt terechtkomt, verliest het een groot deel van de werkzame stoffen. Je kunt daarom veel beter twee stuks fruit eten.
13 C. Dat kun je eigenlijk niet weten
Bruin, donker of meergranen: het kan allemaal veel en weinig vezels bevatten. De kleur en naam zegt niet alles over het vezelgehalte van een brood. Veel broden worden bruin gekleurd met mout. Zo kan het dat het allerbruinste brood in de winkel gemaakt zijn van meel en gekleurd met mout. Dit brood bevat dus net zo weinig vezels als het witte brood dat ernaast ligt. Het woord meergranen geeft ook geen zekerheid. Dit betekent alleen dat er meerdere graansoorten gebruikt zijn. Bijvoorbeeld tarwemeel en maismeel.
Wie vezels wil, moet kiezen voor een brood dat volkoren heet. Alleen bij volkorenbroden is de volle korenkorrel gebruikt en zijn er geen vezels uitgezeefd (je koopt de ‘volle’ koren). Een volkorenbrood bevat dus altijd meer vezels, dan brood van meel.
Zeker weten dat je te maken hebt met een volkorenbrood? Kijk naar de ingrediëntenlijst. Staat er tarwebloem, maisbloem of roggebloem, dan weet je dat er elementen uit zijn gezeefd. Maar is het eerste ingrediënt volkorentarwemeel of volkoren speltmeel, dan zit je goed.
14 A. De voedingsstoffen die je mist, haal je niet meer in
Als je niet ontbijt, mis je belangrijke voedingsstoffen (eiwitten, vitaminen, vetten en koolhydraten) en vezels. Dit gemis haal je bijna niet meer in, blijkt uit verschillende onderzoeken. Vaak krijg je wel trek, maar pak je een tussendoortje zoals een plak koek. Later ontbijten, bijvoorbeeld op het werk, is niet erg. Overslaan wel.
15 C.’s Ochtend ontbijten met cereals (ontbijtgranen), is vaak gezonder dan ontbijten met brood.
Een kom ontbijtgranen met melk of yoghurt is vaak een betere keuze dan ontbijten met brood, laat onderzoek van TNO. In het onderzoek (onder Nederlandse ontbijters), werden de eters van muesli, cornflakes en All-Bran vergeleken met broodeters en niet-ontbijters. De groep die ‘ s ochtends ontbijtgranen neemt, blijkt een betere inname te hebben van vezels, vitaminen en mineralen. Ook hun gewicht is beter. Uiteraard waren de niet-ontbijters het ongezondste af in dit onderzoek. Maar in ontbijtgranen zit toch heel veel suiker? (Althans, dat roept iedereen.) Tja, als je bedenkt hoe wij onze boterhammen bestrooien (chocopasta, vlokken en hagel); dat is ook heel suikerrijk. Wie dus geen extra suiker in zijn kom met ontbijtgranen strooit, heeft een hele gezond Amerikaans ontbijtje.