Schoonmaken is vaak helemaal niet zo fris als we denken. De chemische stoffen uit verschillende schoonmaakmiddelen gaan in de lucht hangen, plakken vast aan meubels en mixen met elkaar tot een giftige cocktail ontstaat. Het hele huis glimt en ruikt lekker, maar ondertussen vervuil je het milieu en je lichaam. Dat kan beter!

Schoon of schadelijk?

Als we lavendel, citroen of zelfs chloor ruiken, associëren we dat met schoon. Niet voor niets zetten we luchtverfrissersprays in de badkamer en de wc. Het betekent alleen niet dat de ruimte schoon is. En het is in ieder geval niet goed voor onze gezondheid. Chantal van den Bossche van de organisatie WECF, die een gezond leefmilieu voor iedereen nastreeft, vertelt dat het een vals gevoel van veiligheid geeft. “De lavendelpotpourri in je badkamer, geurkaars in de woonkamer en kookluchtverwijderaar in de keuken nemen de vieze geurtjes wel weg, maar in plaats dat ze een positief effect op ons welzijn hebben, doen ze het tegenovergestelde. Ze bevatten chemicaliën die kankerverwekkend zijn of op zijn minst zorgen voor ademhalingsproblemen of allergische reacties”, aldus Van den Bossche.
Ook schoonmaakmiddelen voor het toilet en meubelonderhoudsmiddelen bevatten soms kankerverwekkende stoffen. In schoonmaakmiddel voor het toilet zit vaak 1,4-dichlorobenzeen, een kankerverwekkende chemische stof die schade kan aanrichten aan de lever en nieren. Daarnaast is schoonmaakmiddel voor het toilet bijtend en vormen zich giftige gassen zodra het met water vermengd wordt. De dampen van het zoutzuur dat erin zit zijn schadelijk voor de luchtwegen, ogen en huid.

Een schoonmaakmiddelcocktail

Dit klinkt allemaal heel ernstig, maar de nadruk ligt op het woord ‘kunnen’. Aan toxicoloog Majorie van Duursen vroegen we hoe schadelijk de chemische stoffen in schoonmaakmiddelen echt zijn: “Het ligt er een beetje aan wanneer in je leven en hoeveel je eraan wordt blootgesteld. In de toxicologie zeggen we: ‘It’s the dose that makes the poison.’”
Van den Bossche voegt daaraan toe: “Het probleem zit niet in de afzonderlijke schoonmaakmiddelen; die zijn getest en zouden niet zodanig schadelijk zijn dat het gevolgen heeft voor de gezondheid. Wat wel een probleem is, is dat we al die verschillende producten gebruiken. De chemische stoffen gaan in de lucht hangen en zo word je blootgesteld aan een cocktail van schadelijke stoffen. Zonder dat je het in de gaten hebt, is de lucht in je huis nog slechter dan de vervuilde stadslucht.” Op de lange termijn kan dat dus een nadelig effect hebben op je gezondheid.

Weg ermee!

De chemische stoffen die in schoonmaakmiddelen zitten, staan (nog) niet op de lijst van verboden of zeer zorgwekkende stoffen van de Europese Unie. Van den Bossche: “Er komen wel steeds meer producten op de markt met een groen-label, deze claimen veiliger te zijn, maar let goed op of het onafhankelijk gekeurde labels zijn zoals het ecolabel EU Flower en het Nordic Swan Ecolabel.” Als je liever zeker wilt weten dat je schoonmaakmiddelen veilig zijn, kun je ze natuurlijk nog beter zelf maken!

Doe-het-zelf

Deze ingrediënten kun je veilig met elkaar mengen, zijn goedkoop én makkelijk te maken:

Baking soda (zuiveringszout)

Baking soda mag niet ontbreken op je verbeterde schoonmaakplank. Het is namelijk gifvrij, goedkoop en voor zo’n beetje alle klusjes te gebruiken, van de ramen wassen tot de gootsteen ontstoppen. Het enige dat je hoeft te doen is een papje maken door water toe te voegen en het werkt als een allesreiniger.

(Schoonmaak)azijn

Azijn is zuur en daarom perfect om vet mee op te lossen en glas schoon te maken. Neem 75 milliliter azijn, bijvoorbeeld wit, en meng met een liter warm water. Voeg een theelepel maïsmeel toe, vernevel het en je hebt een goede reiniger voor ramen, glazen oppervlaktes en tegels.

Zout

Zout is een natuurlijk schuurmiddel. Je krijgt er makkelijk aangekoekte resten van je potten en pannen mee af. Strooi een beetje zout in de pan en ga er met een stukje keukenpapier overheen.

Citroensap

Met citroensap neutraliseer je geuren en het is een licht bleekmiddel. Voeg het toe aan de was of maak het aanrecht en de tegels ermee schoon. Als je het combineert met water en schoonmaakazijn, heb je een goede vetoplosser.

Olijfolie

Olijfolie is bijna een alleskunner. Je kunt je schoenen ermee poetsen en de scharnieren van de deur smeren. Voor een alternatief voor meubelwas meng je ¼ kopje azijn met een kopje olijfolie.

Dag dure drogist!

Zo word je een natuurlijke schoonheid

Niet alleen in schoonmaakmiddelen zitten schadelijke stoffen, ook in de verzorgingsproducten die je op je huid smeert. Het slechte nieuws: er wordt amper getest op schadelijke stoffen. Het goede nieuws: met de juiste recepten maak je voortaan veilige cosmetica gewoon zelf!

“Je moet een heuse chemicus zijn om te snappen welke stoffen op het etiket van cosmetica staan. Bovendien is er geen specifiek label waaraan je kunt zien of er gevaarlijke stoffen in het product zitten”, vertelt Majorie van Duursen, toxicoloog bij de Universiteit van Utrecht. Gelukkig zijn inmiddels uit verschillende producten voor kinderen de schadelijke stoffen al gehaald, maar dat geldt niet voor de producten die zwangere vrouwen gebruiken. Foetussen worden dus nog wel blootgesteld aan deze stoffen.
Tijd voor de overheid om in te grijpen, zou je denken, maar helaas gebeurt dat nog niet. Van Duursen: “We willen graag dat alles veilig is, maar er wordt bijna niet getest op hormoonverstorende stoffen. Het mag ook niet te duur worden voor de industrie. Daar komt bij dat het testen van cosmetica op proefdieren verboden is. Geweldig voor de dieren, maar misschien minder goed voor onze eigen gezondheid. Voor huidirriterende stoffen zijn inmiddels goede alternatieven, maar voor stoffen die de hormoonhuishouding kunnen verstoren niet. Die worden op dit moment dus beperkt of helemaal niet getest. We moeten ons afvragen of dat voldoende is voor het hele scala aan mogelijke nadelige effecten. Ik denk persoonlijk van niet.”

Wat doet de overheid?

De overheid wil blootstelling aan schadelijke, hormoonverstorende stoffen terugdringen, maar heeft nog geen bindende maatregelen genomen. Wemos, een organisatie die pleit voor gezondheid wereldwijd, wil daarom samen met WECF een nationaal plan in Nederland. Zij willen dat de overheid meet hoeveel we worden blootgesteld aan hormoonverstorende stoffen en onderzoek laat doen naar de gevolgen daarvan.

Tijd voor actie

Gebruik je liever geen producten waar schadelijke stoffen in zitten? Dan kun je ook zelf je verzorgingsproducten maken. Uit het boek Detox je huid van Adina Grigore hebben we een paar recepten gehaald.

Gezichtsmasker

Dit heb je nodig:

4 tl cacaopoeder
½ tl fijn zeezout
2 tl olijfolie

Zo maak je het:
Meng het cacaopoeder met het zeezout in een kommetje. Cacaopoeder barst van de antioxidanten die celschade herstellen en voorkomen. Zeezout doodt bacteriën en gaat onzuiverheden tegen. Door de olijfolie toe te voegen verzacht je de werking van deze sterke ingrediënten en blijft je huid gehydrateerd. Breng het masker aan met je vingers. Je kunt het zo lang laten zitten als je wilt. Het zeezout kan na een tijdje gaan prikken, maar dat betekent alleen maar dat het werkt. Spoel het met een doekje af, let er wel op dat het masker vlekken achter kan laten op je washandje. In een afgesloten potje kun je het middel een à twee dagen buiten de koelkast bewaren.

Make-upremover