Dreiging

Uw lichaam lijkt soms een kalme zee. Maar onder het rustige oppervlakte, kan het dreigen en spoken. Een chronische ontsteking is zo’n dreigend gevaar. Tijd voor een (heel goed!) haaienalarm op uw lijf.

Een ontsteking is een nuttige, natuurlijke reactie van het afweersysteem op beschadiging van weefsel of infecties. Het doel is de schadelijke indringer (een virus of bacterie) uit het lijf te werken en de schade te herstellen. Normaal is een ontsteking binnen een week over.

Bij een chronische ontsteking gebeurt er echter net wat anders. In dat geval treden ontstekingsprocessen op zonder noodzaak. Bovendien blíjven ze. Medisch immunoloog Ger Rijkers: “Een chronische ontsteking is een overreactie van ons afweersysteem zonder dat er een infectie aanwezig is.”

De precieze oorzaak is onduidelijk, zegt hij. “Soms lijkt de verstoring uit het niets te ontstaan. In andere gevallen sluimert een ontsteking door na een lokale infectie en schopt op die manier onze afweer in de war. Ook blessures, zoals een enkelverzwikking kunnen, het immuunsysteem ‘aanzetten’ en chronische ontstekingen in gewrichten veroorzaken. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat overgewicht een aanjager is. Het lichaam raakt overbelast waardoor irritaties in gewrichten, weefsels en organen ontstaan die het immuunsysteem chronisch activeren.”

Vaak merken we nauwelijks iets van die sluimerende ontstekingsactiviteit en daarin zit hem nu juist het gevaar. Want een chronische overreactie van ons immuunsysteem richt schade in alle organen en weefsels van het lichaam aan.

Organen en weefsels

Kan zo’n chronische ontsteking kwaad? Henk de Valk is arts voor natuurgeneeskunde. Of het erg is? Hij haalt een artikel aan uit de NRC over het verband tussen tandenpoetsen en hartziekten. “Slechte mondhygiëne is slecht voor het hart omdat de kans op een chronische ontsteking (parodontitis) aan het tandvlees toeneemt. Bacteriën kunnen via het ontstoken tandvlees in de bloedbaan terechtkomen en in het hart bloedstolsels en ontstekingen veroorzaken.”

Het is volgens hem slechts een voorbeeld van een trend die we al langer zien: steeds meer wetenschappers zien een duidelijk verband tussen chronische ontstekingen en allerlei chronische ziektes. Een chronische ontsteking wordt ook wel laaggradige- of stille ontsteking genoemd en veroorzaakt een continue irritatie aan organen en weefsels. Onderzoeken tonen aan dat door zo’n chronische ontsteking de kans op hart- en vaatziekten, suikerziekte, alzheimer, osteoporose, depressie, darmziekten, reuma, allergieën, astma en kanker toeneemt.

Depressie en ontsteking

Chronische ontstekingen zouden zelfs invloed op onze gemoedstoestand. De Valk: “Ontstekingseiwitten irriteren alle weefsels, dus ook de hersenen. Daardoor verandert de manier waarop onze hersencellen werken. Er wordt als het ware een ‘negativiteitsknop’ omgezet waardoor je minder positief gaat denken. De kans op depressie neemt toe.”

Simpelweg door ouder te worden, neemt ontstekingsactiviteit al toe. Maar ook een parasiet, bacterie of virus kan ongemerkt fikse schade aan het immuunsysteem aanrichten. Volgens De Valk hebben we echter het overgrote deel zelf in de hand. “Ik schat dat negentig procent van de stille ontstekingen ontstaan door louter westerse invloeden.”

Hij hoopt dat ook onder het grote publiek die interesse zal gaan groeien. “Alle nieuwe inzichten hebben tijd nodig om door te dringen. Wellicht is er nu een kritische grens bereikt waardoor mensen wakker worden geschud. De tijd is rijp ons bewust te worden van de dreiging van chronische ontstekingen.”

Ontsteking kost energie

Aan de buitenkant van ons lichaam is een ontsteking gemakkelijk herkenbaar. De plek wordt warm, zwelt op, doet pijn en soms is er functiebeperking.

Bij ontstekingen ín het lichaam zijn de symptomen niet altijd even duidelijk. “Van een disfunctie in je lever of darmen, merk je in eerste instantie nauwelijks iets”, vertelt Rijkers. “Ook van een algehele activering van je immuunsysteem, voel je meestal niets. Duidelijk is wel dat een chronische ontsteking continu energie kost. Een direct gevolg daarvan is vermoeidheid. Het chronisch vermoeidheidssyndroom zou een symptoom kunnen zijn, maar tot nu toe is daar geen enkel bewijs voor gevonden.”

De Valk: “Het is ontzettend moeilijk een stille ontsteking te herkennen. Let op kleine aanwijzingen zoals een algeheel verminderd welzijn, irritaties van de huid en snel bloedend tandvlees. Wil je het zekere voor het onzekere? Laat dan eens per jaar je bloed preventief onderzoeken op ontstekingsactiviteit.”

Cijfers

• Onderzoekers van het University College in Londen onderzochten bijna 12.000 inwoners van Schotland en constateerden dat bij slechts eenmaal tanden poetsen per dag een kans op een hartaanval stijgt met dertig tot veertig procent. Mensen die nooit hun tanden poetsen, hebben een grotere kans van bijna honderd procent.
• Bijna 50.000 mensen hadden in 2007 een chronische ontstekingsziekte aan de darmen zoals de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa. Dit aantal stijgt gestaag.
• In de afgelopen tien jaar nam diabetes mellitus (suikerziekte) bij mannen toe met 77 procent en bij vrouwen met 41 procent.
• 750.000 Nederlanders lijden aan depressie.
• Het aantal mensen met reuma stijgt tussen 2005 en 2025 vermoedelijk met 22 procent
• Naar verwachting stijgt het aantal personen met hartfalen de komende 15 jaar met bijna 47 procent.
• Volgens de Nederlandse Coeliakie Vereniging heeft een op de tweehonderd mensen een overgevoeligheid voor gluten. Veel mensen weten niet dat ze hiermee rondlopen.

9 x zelf doen

1. Verminder stress. Sport, wandel, vis, mediteer. Het maakt niet uit wat, als het maar ontspant en een vast onderdeel wordt van uw leven.
2. Lach! Uit onderzoek blijkt dat lachen ons immuunsysteem versterkt. Bovendien relativeert het: spanningen en stress worden minder.
3. Zorg voor een goede evenwichtige voeding met weinig vlees, voldoende vette vis, peulvruchten, walnoten, groente en fruit. Flavonoïden, omega-3 vetzuren en antioxidanten in fruit en groente werken ontstekingsremmend.
4. Kauw een hap minimaal dertig keer. Dat helpt de darmen gezond te houden.
5. Poets drie keer per dag je tanden en ga minimaal twee keer per jaar naar de tandarts om paradontitis en tandvleesontstekingen te voorkomen.
6. Sport! Mensen met een goede conditie, merken sneller dat ze iets onder de leden hebben omdat hun conditie dan achteruit gaat. Verder verhoogt bewegen uw weerstand.
7. Zorg voor een gezond gewicht.
8. Laat eens per jaar uw bloed onderzoeken op ontstekingsactiviteit.
9. Zoek zoveel mogelijk de zon op om vitamine D op te doen. (Pas wel op voor verbranding!). Neem als u weinig buiten komt een supplement.

Vetten tegen ontstekingen

Voor een goed werkend immuunsysteem is een goede balans nodig tussen ontstekingsremmende omega-3 en ontstekingsverhogende omega-6-vetzuren. “Je bent wat je eet”, zegt Henk de Valk. “En ook de dieren die wij eten, zijn wat zij eten. In gras zitten gezonde omega-3-vetzuren. Als een koe alleen nog op stal staat en geen vers gras eet, kloppen de verhoudingen tussen omega-3 en omega-6-vetzuren in het vlees en de melk niet meer.”

“Ook zouden we van nature weinig dierlijk voedsel moeten eten. In plaats daarvan consumeren we juist veel vlees en melk. Op verschillende manieren krijgen we via dierlijk voedsel dus te veel omega-6-vetzuren binnen die de ontstekingsactiviteit in ons lichaam bevorderen. In wild en biologisch vlees zit minder omega-6. Voor een optimaal evenwicht in vetzuren is het zaak zo weinig mogelijk industrieel vlees te eten en de zuivelinname te beperken. Eet verder af en toe een stukje wild en minstens twee keer per week vette vis of lijnzaadolie of fijngemalen lijnzaad (lijnzaadmeel), dat zit boordevol omega-3 dat de ontstekingsactiviteit doet afnemen.”

Ontstekingsremmers uit de natuur

Eet (of drink) de volgende producten om ontstekingen terug te dringen:

• Kurkuma (geelwortel)
• Gember
• Sterke groene of witte thee 
• Mangosteen. Deze vrucht is sterk ontstekingsremmend maar moeilijk verkrijgbaar. Veel natuurwinkels verkopen supplementen met mangosteenextract

Allergieën en probiotica

Bij een allergie reageert het immuunsysteem overgevoelig op stoffen die normaal niet schadelijk zijn. Daarbij worden chronisch ontstekingsstoffen aangemaakt. Rijkers: “Allergieën nemen de laatste jaren enorm toe. Voor een deel wordt dat verklaard vanuit de hygiënehypothese: we leven te schoon waardoor ons immuunsysteem te weinig prikkels krijgt die nodig zijn voor een gezonde werking. Zonder die prikkels ontspoort ons immuunsysteem. Gevolg: allergische reacties. Uit recent onderzoek blijkt dat probiotica het evenwicht in de darmen herstellen en daarmee ook een goede afweer bevorderen waardoor allergieën verminderen. Verder zijn vitamine C, D, zink, selenium en ijzer essentieel voor een goede werking van de darmen.”

In het boek Gezond & vitaal ouder worden geeft Henk de Valk inzicht in de oorzaken van westerse ziekten en tips om ze te voorkomen. Het boek is verkrijgbaar bij de boekhandel, Bol.com of Balafit, ISBN-nummer: 978 90 389 1925 6

Meer informatie: www.cbbr.nl, www.dokterdevalk.nl en www.gezondenvitaalouderworden.nl 

Voor mensen met hardnekkig overgewicht: Bio 30 days (Pharma Nord) bevat een detoxmix van kruiden die het immuunsysteem ontlasten en stimuleren. Pharmanord.nl

Zelf een labtest laten doen: uwbloedserieus.nl/faq7.php