‘Ga alsjeblieft niet voor een gezellig kerstfeest’
Laat verwachtingen varen & stop met claimen
Met oud zeer onder je arm aanschuiven aan het kerstdiner is niet bepaald een succesformule voor een geslaagd samenzijn. Toch doen we dat vaak wel. Uit angst moffelen we irritaties en frustraties onder het tapijt. Wat we eigenlijk willen is een liefdevolle, respectvolle relatie met onze ouders en/of (volwassen) kinderen. Hoe krijg je dat voor elkaar? Opvoedexpert Marina van der Wal zet je aan het denken.
Accepteer: het hoeft niet gezellig te zijn
“De relatie tussen ouders en hun volwassen kinderen is vaak uiterst complex. En dan moet het ineens per se gezellig zijn tijdens de Kerst. Waarom? Tussen ouders en kinderen ontstaan gedurende het leven altijd wel frustraties en irritaties die nooit echt uitgesproken worden. Dat is bijna evident. Kinderen zijn ontzettend loyaal naar hun ouders toe. En andersom blijft je eigen kuiken het leukste. Hoe eerlijk ben jij tegen je zoon of dochter? Zeg jij dat hij uit zijn mond ruikt of zich als een malloot kleedt? Nee, zeker als het om volwassen kinderen gaat, zwijg je vaak. En kinderen? Kinderen liegen, en pubers zeker. Dat is eigenlijk ook lief van ze. Ze willen voldoen aan (onuitgesproken) verwachtingen die je van ze hebt of waarvan zij denken dat jij ze hebt en je niet teleurstellen, dus vertellen ze halve waarheden of regelrechte leugentjes om bestwil.”
Uit de bocht vliegen is heel gezond
“Het is een fragiele balans tussen ouders en kinderen. Uit liefde en uit angst om de ander te kwetsen zwijgen we liever. Maar door problemen en pijn niet uit te spreken, komt er van alles tussen jullie in te staan. Geef mij dan maar liever van die kerstdiners waar mensen uit de bocht vliegen en elkaar de waarheid durven zeggen. Waar wrijving is, is warmte. Alles beter dan lief lachend aan het kerstdiner verschijnen, terwijl spanningen onderhuids aan je vreten. Uitspreken waar de pijn zit kan ongelooflijk goed zijn voor de relatie tussen ouders en kinderen, maar het is ook ongelofelijk lastig. Juist omdat er zo veel liefde is en je je zo kwetsbaar naar elkaar voelt. Vaak heb je een beetje professionele hulp nodig om oud zeer te repareren.”
Niet te lief zijn voor je kinderen
“Nog voor je de navelstreng doorknipt, ben je al bezig met loslaten. Als je een gezonde relatie met je kinderen wilt opbouwen, is het belangrijk dat je steeds maar weer stappen terug blijft doen. Het probleem van deze generatie ouders is dat we ons kroost zo veel mogelijk willen ontzien. Het leven moet altijd leuk zijn én gezellig. Onder de mantel der liefde verprutsen we het massaal. Kinderen hoeven vrijwel nooit meer door de regen te fietsen, we brengen ze wel even met de auto. Bij een lekke band staan we klaar om ze op te halen. Alles wordt voor deze jongeren opgelost. Zo ontdekken ze nooit dat je van een beetje tegenslag echt niet slechter wordt en leren ze nauwelijks zelf oplossingen te bedenken. Ik zeg altijd maar zo: als een kind begrijpend kan lezen, kan het koken, want dan kan het dus een recept begrijpen. Kinderen moeten klussen in het huishouden doen, zodat ze weten dat dit soort rottigheid vanzelf voorbijgaat. Maar dat gebeurt vaak niet meer. Tegelijkertijd verwachten we wel dat diezelfde kinderen op hun achttiende klaar zijn voor het echte leven. Zo werkt het niet. Deze kinderen denken dat de wereld om hen draait en dat alles altijd leuk moet zijn. Niet de beste basis voor een evenwichtige, liefdevolle en respectvolle relatie.”
Ga voor emotionele onafhankelijkheid
“Ik snap best dat het slikken is als je kind voor het eerst aankondigt dat hij deze Kerst niet met jou zal vieren. Uiteraard mag je aangeven dat je dit jammer vindt, maar gun vooral je kind zijn eigen leven. Geef je zoon of dochter de ruimte. In een gezonde volwassen relatie ben je emotioneel onafhankelijk van elkaar. Daarmee bedoel ik niet dat je onverschillig bent. Nee, je houdt van elkaar! Maar je levensgeluk en zelfbeeld zijn niet afhankelijk van je vader, moeder, dochter of zoon. Als je kinderen aanschuiven aan het kerstdiner, krijgt die dag een gouden randje. Gebeurt het niet, dan is het ook oké.”
Stop met claimen, laat verwachtingen los
“Dat brengt ons bij de volgende horde: we hebben allemaal een ideaalplaatje van hoe de feestdagen eruit moeten zien en de daarbij horende verwachtingen. Vooral ouders zijn nogal eens geneigd hun kinderen te claimen. Als kinderen klein zijn, is het meestal vanzelfsprekend dat ze de feestdagen met jou doorbrengen. Nog voor ze volwassen worden, gaat dat echter vaak al op de schop. Ouders moeten hun rol dan herdefiniëren, net als de invulling van familiefeesten en -tradities. Laat verwachtingen los. Vaak is dat de reden waarom we anderen gaan claimen en dat voelt vrijwel altijd als een wurggreep. Dat is geen goed uitgangspunt voor een gezellige Kerst, laat staan voor een gezonde relatie.”
Wat zit er achter je emotie?
“Hele kuddes ouders roepen tegenwoordig: ‘Als mijn kind maar gelukkig is, ben ik dat ook.’ Onbewust leggen ze daarmee een enorme druk neer bij hun kinderen. Veel jongelui zijn helemaal niet gelukkig. Althans, niet altijd. En dat is ook oké. Je bent zelf verantwoordelijk voor je persoonlijke levensgeluk. Niet je ouders. Niet je kinderen. De manier waarop je naar de ander toe reageert (boos, verdrietig, teleurgesteld, gekwetst), zegt heel wat over het aandeel dat kinderen of ouders hebben in jouw zelfbeeld of geluksgevoel. Misschien is dat aandeel gewoonweg te groot. Denk daar eens over na. Durf eerlijk naar jezelf te kijken. Oordeel niet in goed of slecht, maar kijk vooral wat handig en niet handig is om te doen of te laten.”
Ga met je eigen ouders om zoals je later behandeld wilt worden
“De vraag die in veel gezinnen elk jaar weer opspeelt is: ‘Wat doen we met oma/mama?’ Welk effect heeft die vraag op jouw kinderen? Stop met vitten op je moeder of klagen over je schoonouders. Dat komt als een boemerang terug. Zoals jij met je ouders omspringt, zo zullen je kinderen straks met jou omspringen. En, respect moet je verdienen. Dat doe je door je met oprechte interesse in elkaars leven te verdiepen. Wees nieuwsgierig. Stel vragen. Bespreek in alle openheid wat je belangrijk vindt, zonder je mening op te dringen of de ander te willen overtuigen. Ook als kinderen of ouders beslissingen maken die jij niet zou maken, accepteer dat en wees blij voor ze. Dan ben je emotioneel volwassen.”
Geef tijd en aandacht aan elkaar
“Zoals elke relatie vraagt ook de relatie tussen ouders en volwassen kinderen om een goede balans; je kunt niet verwachten dat je kind elke week naar jou komt, zonder dat je een keer bij je kind op visite gaat. Je moet elkaar sociaal en emotioneel voeden, anders heb je elkaar niets meer te vertellen en geef je alleen maar. Als je altijd moet investeren, kost elk bezoek je op den duur energie en dan is het niet leuk meer.”
Wees er voor elkaar
“Goed om te weten: uiteindelijk blijf je als vader en moeder toch de oudste en wijste in relatie tot je kinderen – zelfs als ze veertig zijn. Je moet dus meer incasseren zonder daarvoor wat terug te verwachten. Van echte gelijkwaardigheid tussen ouders en kinderen kan geen sprake zijn. Als ouders blijf je altijd een vangnet voor je kinderen, zelfs als ze al lang en breed volwassen zijn. Je hoeft uiteraard niet meer hun handje vast te houden, maar eigenlijk wil iedereen van zijn vader of moeder blijven horen dat hij of zij er altijd voor hem zal zijn.”
365 dagen Kerst
Het is natuurlijk onzin om alleen rond Kerst aandacht voor elkaar te hebben. Als je wilt werken aan een gezonde relatie met je ouders of volwassen kinderen, dan is er het hele jaar door wel een kerstmomentje te creëren. Wilbert Kok, relatie- en gezinstherapeut, verbonden aan de Nederlandse Vereniging voor Relatie- en Gezinstherapie (NVRG), vertelt wat belangrijk kan zijn om echt de verbinding met elkaar aan te gaan:
- Wees nieuwsgierig. Blijf interesse in elkaar tonen: stel veel open vragen.
- Luister zonder te oordelen.
- Geef elkaar tijd en aandacht.
- Accepteer van elkaar dat je andere plannen maakt en andere meningen hebt.
- Probeer de ander niet te overtuigen of te veroordelen.
- Zit je iets dwars? Spreek vanuit liefde. Liefde opent een gesprek en laat verdedigingslinies zakken.
- Stop met claimen, start met wensen. Als je claimt, dan moeten mensen iets van je. Formuleer je iets in wensen, dan komt vriendelijker en vrijblijvender over.
- Stel je open op, laat verwachtingen zo veel mogelijk varen.
- Als kinderen of ouders boos reageren, probeer dan vooral te kijken wat er onder die emotie zit.
- Geef het goede voorbeeld: behandel de ander zoals jij ook behandeld wilt worden.
- Vaak zijn kleinkinderen een verbindende factor in families: maak daar ‘gebruik’ van. In de relatie tussen grootouders en ouders kunnen ze soms (onbewust) pijnpunten verwoorden die je zelf niet zo makkelijk verwoordt.
De deskundigen:
- Marina van der Wal is opvoed/puberexpert
- Wilbert Kok is relatie- en gezinstherapeut
Meer weten:
- marinavanderwal.nl
- nvrg.nl
- wilbertkok.nl