Over zien en gezien worden, turen en staren, to bril or not to bril, verdrinken in blauwe ogen, zwartkijken en zonnebrillen

Ogen spreken boekdelen. Reden genoeg om onze blik eens te richten op onze kijkers. Hoe houd je ze gezond? Kun je ze verwennen met gezond eten? Bestaan er oefeningen om je zicht te verbeteren? En is turen tegen de zon in nou wel of niet slecht voor je ogen? In één oogopslag lees je hier de antwoorden.

Sporten voor je ogen

Leuk om eens uit te proberen, al die oogtrainingen waar je op het internet over leest. De toegevoegde waarde van deze oefeningen is echter niet bewezen. Je kunt oefenen wat je wilt, maar als je een bril nodig hebt, verander je dit niet door een strak regime aan oogoefeningen. Er is een uitzondering, aldus Karin van de Kar, oogarts bij Oogkliniek Maastricht. “Er zijn mensen die dubbel gaan zien zodra ze moe worden. De oorzaak kan liggen in slapper wordende oogbewegingsspiertjes. Dan kan de volgende oefening helpen. Kies een focuspunt ver voor je neus, bijvoorbeeld je vinger. Daar kijk je naar en je houdt de blik vast. Dat punt breng je steeds dichterbij tot vlak voor je neus. Zo train je je ogen om te focussen.”

Wel of geen leesbril?

Een leesbril verraadt onbarmhartig dat je ouder wordt. Soms wordt gezegd dat je een leesbril zo lang mogelijk moet uitstellen, omdat je oogspieren slapper zouden worden door het dragen van een leesbril. Dit is een fabel. Slechter zien naarmate je ouder wordt, heeft namelijk niets te maken met je oogspieren, maar met het feit dat de lens van je ogen met de jaren stugger wordt. Dit verouderingsproces kun je niet beïnvloeden. ‘Maar sinds ik een leesbril gebruik, zijn mijn ogen sneller achteruitgegaan!’, zeggen sommigen. Dat lijkt maar zo. Ten eerste wen je heel snel aan het comfort van de bril. De inspanning zonder bril komt dan extra hard aan. Ten tweede kunnen je ogen heel snel achteruitgaan, zelfs in luttele maanden. Dan lijkt het alsof de bril meer kwaad dan goed heeft gedaan, maar eigenlijk ben je van ‘het gaat nog net’ naar ‘ik zie geen steek zonder bril’ gegaan. Het advies van de oogarts? Bepaal zelf wanneer de klachten vervelender worden dan de bril op je neus. Ooit moet je er toch aan geloven!

Beter!

Je had een bril, maar na verloop van tijd heb je deze niet meer nodig. Een spontane genezing! Klinkt onwaarschijnlijk, maar het bestaat echt. Voor kinderen geldt dat wanneer ze op jonge leeftijd een bril met +sterkte nodig hebben, de sterkte minder sterk kan worden als ze in de puberteit komen. Soms kan de bril zelfs helemaal weg. Ook voor ouderen geldt dat een +sterkte naar een –sterkte kan toegroeien. Dan heb je jarenlang een bril met +glazen gedragen en kun je opeens toe met een minder sterke bril, of zelfs helemaal geen bril. Hoe dat kan? De lens in je oog wordt boller naarmate je ouder wordt. Helaas stopt het toenemen van die bolling niet, waardoor je misschien na een tijdje een bril met -sterkte nodig hebt. Overigens is het niet altijd goed nieuws als je ineens beter gaat zien zonder bril. Het kan ook duiden op het beginstadium van staar. Even laten checken dus!

Knip(per)ogen

Heb je snel last van je ogen als je langere tijd achter een (computer)scherm zit? Dat komt omdat je minder knippert met je ogen als je naar een scherm staart. Je ogen worden droger en lijken daardoor vermoeid. Dat effect wordt versterkt als je in een ruimte met airconditioning of vlak naast de verwarming zit. De oplossing is simpel: vaker knipperen en een bakje met water op de verwarming zetten. Een paar druppels etherische olie erin en het ruikt ook nog eens heerlijk in je kamer!

Kinderen bijziend door tablets

Steeds meer kinderen hebben een bril nodig om van veraf goed te kunnen zien, bleek vorig jaar uit onderzoek van het Erasmus Medisch Centrum. Zij onderzochten vijfduizend Rotterdamse kinderen van zes jaar. De reden voor de toenemende bijziendheid is dat kids steeds vaker naar een computer, smartphone of tablet staren en steeds minder vaak buitenspelen. Van de onderzochte kinderen is 2,5 procent momenteel bijziend en heeft dus een bril nodig om scherp van veraf te kunnen zien. Volgens onderzoeker Roelof Polling gaat het aantal bijzienden sterk toenemen en heeft zeker de helft van alle huidige zesjarigen rond het twintigste levensjaar een ernstige oogafwijking. Om schade te voorkomen zouden kinderen niet langer dan een half uur aaneengesloten achter een beeldscherm moeten zitten, waarschuwt hij.

Een gezonde oogdruk

Feit

De oogdruk is de spanning in je oogbol. Als die te hoog is, gaan er meer zenuwvezels kapot dan normaal. Als een hoge oogdruk niet behandeld wordt, is op een veel te jonge leeftijd je reserve aan zenuwvezels op. Dan heb je glaucoom, een aandoening die bedreigend is voor het zicht. Van een te hoge oogdruk merk je niets. Daarom meten veel opticiens uit voorzorg bij een oogmeting ook de oogdruk.

Fabel

Er is geen samenhang tussen glaucoom en andere aandoeningen, bijvoorbeeld hart- en vaatziekten. Een hoge bloeddruk heeft niets te maken met een verhoogde oogdruk. Glaucoom is vaak een erfelijke aandoening. Zit het in je familie? Laat dan eens in de vijf jaar je oogdruk opmeten, het liefst door een optometrist. Eens goed is niet altijd goed!

Zonneschade

Het zal je misschien verbazen, maar het is niet bewezen dat de zon schadelijk kan zijn voor je ogen. Er is onderzoek gedaan bij oudere vissers in Griekenland. Hun hele leven lang visten ze op zee, in de brandende zon, in de weerkaatsing van de straling op het water. Zonder kekke zonnebril. Wat blijkt? Er was geen noemenswaardige oogschade waarneembaar. Toch geven oogartsen het advies om bij felle zon een zonnebril te dragen. Ook nu de herfst- en straks de wintertijd eraan komt. “We weten nog niet alles. Uit recent onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat slijtage van het netvlies (ook wel maculadegeneratie genoemd) vaker voorkomt in landen waar  de zon veel schijnt. Mogelijk is hier toch een verband. Laten we daarom het zekere voor het onzekere nemen”, aldus Van de Kar. Overigens kunnen je ogen ook verbranden in de zon. Vervelend, maar de schade is zelden permanent. Maar ook hier geldt: beter voorzichtig dan achteraf spijt.

Oh, die blauwe ogen!

Wist je dat lichte ogen gevoeliger zijn dan donkere? Blauwe of groene ogen hebben minder pigment dan zwarte of bruine ogen en zijn dan ook lichtgevoeliger. Draag voor het gemak een zonnebril zodra je voelt dat je met je ogen gaat knijpen. Mooi meegenomen: het helpt ook nog tegen het ontstaan van rimpeltjes rond je ogen.

Gezond! Pompoensoep

Iedereen heeft het altijd over worteltjes die gezond zijn voor je ogen. Maar pompoen is minstens zo goed. En lekker! Boordevol bètacaroteen, dat het lichaam omzet in vitamine A. En dat is nu precies de vitamine die bijdraagt aan een goed zicht. In de herfst is de pompoen weer volop verkrijgbaar. Maak in een handomdraai deze heerlijke pompoen-kerriesoep:

Ingrediënten:

• 1 kilo pompoen in stukjes gesneden, gewoon met schil en al
• 1 eetlepel kerriepoeder (mag ook masalapoeder zijn)
• 3 uien, fijngesneden
• 2 teentjes knoflook, uitgeperst
• 1 liter bouillon, je kunt altijd meer toevoegen
• 1 ½ dl kookroom
• Zout en peper, scheutje olijfolie

Bak de ui en knoflook in de olijfolie op matig vuur, voeg de kerrie toe en zet het vuur laag. Bak de pompoen even mee, voeg dan de bouillon toe en breng het aan de kook. Laat alles lekker pruttelen tot het zacht is, ongeveer een half uurtje. Pureer de soep met een staafmixer en voeg de room toe (houd een beetje room achter). Breng het op smaak met zout en peper. Opdienen met verse peterselie en een scheutje room.

Staaroperatie => bril weg?

Staar is doorgaans een ouderdomskwaal. Er zijn vormen van staar die al vanaf een jaar of dertig, veertig kunnen optreden en er is zelfs een aangeboren vorm van staar, maar deze varianten zijn zeldzamer. De drie meest belangrijke symptomen van staar zijn: wazig zicht, lichtschuwheid en het zien van schaduwen om de letters heen. Er zijn geen medicijnen tegen en een bril helpt ook niet. De enige remedie is een operatie. “Een voor de patiënt weinig belastende ingreep. Maar omdat er bij een operatie altijd risico’s zijn, opereren we pas als het zicht te slecht wordt”, zegt Van de Kar. Bijkomend voordeel: na de operatie heb je misschien zelfs geen (verte)bril meer nodig! “De patiënt krijgt een kunstlens en daarbij mikken we zo goed mogelijk op een lenssterkte van 0. Zelfs een bifocale lens is mogelijk. Je hebt dan dus geen leesbril meer nodig, omdat je zowel in de verte als dichtbij weer scherp ziet.”

Zwartkijken

Trakteer je ogen gedurende de drukke dag eens op enkele minuten totale rust. Sluit je ogen en leg je handen erover heen. Let op dat je geen druk uitoefent op de oogbal, maar probeer al het licht buiten te sluiten tot het letterlijk zwart voor je ogen is. Een heerlijk rustmomentje voor je ogen èn je brein.

Voorzichtig met oogmake-up

Een ontstoken oog is meestal onschuldig, maar wel vervelend. Je make-up zou zomaar eens de oorzaak kunnen zijn. Vooral vloeibare en oogmake-up in crèmevorm zijn gevoelig voor bacteriegroei. Deze kun je daarom het beste regelmatig vervangen. Deel je oogmake-up niet met anderen en wees voorzichtig met de testers in de winkel. Je gezicht aan het einde van de dag schoonmaken is altijd een must. Mocht je toch een ontstoken oog oplopen, laat make-up dan even voor wat het is.

Deskundige

• Karin van de Kar, oogarts bij Oogkliniek Maastricht.