Kun je je verbranden aan sterretjes?
Wie uit de buurt blijft van grote vuurpijlen en knallende rotjes, viert oud en nieuw met een sterretje in zijn hand. Van dit feestelijke ‘kindervuurwerk’ wordt zelfs gezegd dat het koud vuur is. Klopt dat eigenlijk wel? En wat doe je als je tóch brandwonden of oogletsel hebt opgelopen?
Bestaat koud vuur?
Nee, weet Rein IJmker, spoedeisendehulparts bij Medisch Spectrum Twente. “Koud vuur bestaat niet. Het vuur van sterretjes is gewoon heet, net als al het andere vuurwerk. Alleen de vrijkomende ‘sterretjes’ zijn vonken die snel uitdoven en daarom nagenoeg geen letsel geven. Je kunt je dus wel degelijk verbranden aan het vuur van sterretjes. Het brandbare materiaal aan de metaaldraad wordt letterlijk gloeiend heet. Het hart van het vuur van een sterretje kan wel 1100 graden worden” Onschuldig zijn die feestelijke sterretjes dus niet.
Het aantal vuurwerkslachtoffers daalt licht
Hoewel het aantal vuurwerkslachtoffers licht daalt (goed nieuws!), raken wel meer mensen (vooral kinderen) ernstiger gewond. Ruim vierhonderd mensen belandden vorig jaar op de spoedeisende hulp. Bijna de helft van deze vuurwerkslachtoffers was jonger dan twintig, waaronder 119 kinderen onder de vijftien jaar. Opmerkelijk genoeg worden mensen vaker slachtoffer van vuurwerk dat door iemand anders is afgestoken.
Knallers vaker gewond
Knalvuurwerk is verantwoordelijk voor bijna de helft van de letsels, terwijl het veel minder verkocht wordt dan siervuurwerk (maar 20 procent is knalvuurwerk). Populair is het zogeheten samengesteld (compound) vuurwerk, waarbij maar één lont afgestoken hoeft te worden voor meerdere pijlen of vuurbollen. Dit type vuurwerk is een stuk veiliger, want het leidt tot maar 1 procent van de letsels.
Binnen blijven
Naast ontploffingsgevaar brengt vuurwerk nog een gezondheidsrisico met zich mee: fijnstof. Niet goed voor het milieu en ook schadelijk voor je gezondheid. Aan mensen met longaandoeningen, zoals astma of COPD, wordt zelfs geadviseerd om vuurwerk te laten voor wat het is en binnen te blijven. De lucht is tijdens oud en nieuw zo vuil dat de kans op ademhalingsklachten sterk toeneemt.
Top 5 vuurwerkletsel
- Eén of meerdere brandwonden
- Beschadigingen aan het oog
- Letsel aan het hoofd
- Handletsel
- Vinger(s) of hand kwijtraken
Koelen, koelen en nog eens koelen
Uit onderzoek van het Rode Kruis blijkt dat vier op de tien Nederlanders niet weten wat te doen als iemands oog beschadigd raakt door vuurwerk. “Vuurwerkkruit is giftig en moet daarom meteen uit het oog verwijderd worden”, zegt Sonja Scholten, brandwondenarts bij het Brandwondencentrum Groningen (Martini Ziekenhuis). “Vuurwerk bestaat voor een groot deel uit kruit en als dat met vuur in aanraking komt, explodeert het. Daar zit kracht achter en daardoor kan het diep in het hoornvlies van je oog schieten. En het is heet, dus ontstaat er een brandwond. Als je het kruit laat zitten, wordt het een soort tatoeage.” Stap één is daarom: koelen, koelen en nog eens koelen door te spoelen met water. Laat een arts daarna de rest doen. Ook is het heel belangrijk om niet in het oog te wrijven en geen druk uit te oefenen, door er bijvoorbeeld een natte doek op te houden. Hoe meer druk, hoe meer schade.
Nieuw: koelen én kleding uit
De Nederlandse Brandwonden Stichting heeft na vijftien jaar de bekende eerstehulpregels herzien. Moest je tot voor kort kleding niet uittrekken, nu moet dat juist wel. Brandwondenarts Scholten: “Na een brandwondenongeval met bijvoorbeeld hete thee koelen ouders wél direct de huid, maar verwijderen kleding en luier niét. Doordat de hete vloeistof in contact blijft met de huid zorgt dit voor ernstigere brandwonden. Voor Brandwondenzorg Nederland reden om de vastgestelde Eerste Hulp-regels aan te passen en te verduidelijken: doe direct na een brandwondenongeval de kleding uit en bij kleine kinderen ook direct de luier. Koel daarna de brandwond tien minuten lang met lauw zachtstromend leidingwater.”