Handdoek? Check! Zonnebril en strandlaken? Check, check! Maar denk je ook aan je zonnebrand? Je tekenpen? Je blarenpleisters? Als de temperaturen gaan pieken en je tent en terrasstoel lokken, is het handig alle oplossingen achter de hand te hebben voor elke denkbare vakantiekwaal.
Mijd de teek
Hij zal het heus niet kwaad bedoelen, maar de teek doet echt zijn best het vervelendste dier ter wereld te worden. Een vijfde van de teken draagt de Borreliabacterie bij zich, die de ziekte van Lyme kan veroorzaken. En of dat niet erg genoeg is: er zijn op dit moment meer teken dan ooit.
Wageningen UR en het RIVM verzamelen sinds zeven jaar informatie over teken in Nederland. In 2013 werd een recordaantal van 16.500 teken gevangen. Dat is 64 procent meer dan het gemiddelde over de voorgaande zes jaren. De teken zijn vooral te vinden op de Utrechtse Heuvelrug, de Veluwe en het Noord-Hollandse duingebied. Op alle onderzochte locaties werden teken gevonden die met de Borreliabacterie geïnfecteerd waren.
Meer tekenbeten
Uit informatie van Tekenradar, een initiatief van Wageningen UR, blijkt dat twintig procent van de ingestuurde teken de verwekker van de ziekte van Lyme, de Borreliabacterie, droeg. Twee procent van de mensen die gebeten waren kreeg uiteindelijk ook echt de ziekte van Lyme.
Gelukkig is niet iedere teek besmet en zorgt niet iedere besmette teek gelijk voor de ziekte van Lyme. Naarmate de teek langer op je huid zit, wordt de kans echter groter dat hij lyme overdraagt. Zo snel mogelijk verwijderen dus.
Ben je besmet? Let op deze signalen:
- De huid rondom de beet wordt rood.
- Soms verschijnt er een rode kring.
- Je kunt griepachtige verschijnselen krijgen: koorts, moeheid, dubbelzien, pijn in gewrichten en spieren, hoofdpijn, denkproblemen en plotselinge hoofdpijn.
Hoe voorkom je een tekenbeet en lyme?
- Bedenk dat teken zich vaak verstoppen in dichte begroeiingen en struiken. Struinen door planten is dus leuk, maar soms zijn gebaande paden beter. Door je huid te bedekken voorkom je een tekenbeet; draag, als het niet te warm is, dichte schoenen, lange mouwen en een lange broek (en stop de pijpen in je sokken).
- Uitgewandeld? Controleer jezelf op teken. Teken zitten vaak in de warme holtes van je lijf: oksels, bilspleet, onder de randen van ondergoed, achter de oren en rond de haargrens in de nek. Vraag of je partner even meekijkt.
- Een teek gevonden? Verwijder hem direct! De kans op overdracht van de bacterie wordt dan kleiner. Pak de teek met een tekenpen zo dicht mogelijk bij de huid vast en trek hem met een draaiende beweging langzaam uit je vel. Ontsmet het wondje daarna met alcohol. Lukt het niet om de teek binnen 24 uur te verwijderen? Bel dan de dokter. Noteer de datum waarop je bent gebeten en blijf het wondje drie maanden in de gaten houden.
- Krijg je op je lichaam alsnog een rode plek, bel een arts. Die plek kan ook op een andere plek verschijnen dan waar je bent gebeten.
Niet meer misselijk!
- Gember is een veelgebruikt middel tegen misselijkheid. De werkzame stof in deze specerij is gingerol. Het onderbreekt de prikkeling tussen je maag en het braakcentrum in de hersenen en werkt het beste als je op een stukje verse gember kauwt.
- Regelmatig een kopje kamillethee of pepermuntthee drinken of een blaadje basilicum door de sla doen kan je maag tot rust brengen. Dit komt doordat deze kruidenplanten onder meer een bitterstof bevatten die je spijsvertering stimuleert.
- Helpt dit niet? Neem wat rust, onderzoek waar je misselijk van wordt en wees vriendelijk voor je spijsvertering. Door niet te veel en langzaam te eten plus goed te kauwen belast je haar minder. Eet geen grote hoeveelheden tegelijkertijd, maar verdeel je voedsel over een aantal porties per dag. Blijf na het eten 30 tot 45 minuten rechtop zitten. Zo kan je eten lekker zakken!
Pas op voor de barbecue
Jaarlijks komen zo’n tweehonderd kinderen in de Nederlandse brandwondencentra terecht met zware tweede- en derdegraads brandwonden. Dat is een kwart van alle brandwondenpatiënten. De piek ligt in de zomer. De reden: de barbecue.
Kinderen zijn extra vatbaar voor brandwonden, niet alleen omdat ze soms onberekenbaar zijn, maar ook omdat ze een dunnere huid hebben. Heet water van zestig graden kan al een wond geven. Maar een barbecue is nog verraderlijker; deze staat precies op hoogte van het gezicht van een kind. Voorkom gevaarlijke situaties en plaats de barbecue op een stevige en vlakke ondergrond. Neem de tijd om de barbecue aan te steken met aanmaakblokjes en zet een emmer water klaar om te kunnen blussen of brandwonden te koelen. Gaat het toch mis? Koel de brandwond met lauwwarm water.
Veel zon, weinig brand
We willen bruin worden en we willen snel bruin worden. Dus bij een mooie dag gáán we ervoor – zelfs als onze huid nauwelijks in de zon is geweest. Maar verbranden veroorzaakt huidveroudering en geeft meer risico op het ontstaan van huidkanker. Zo is het aantal mensen met een melanoom (agressieve huidkanker) de afgelopen tien jaar verdubbeld.
Te veel uv-licht beschadigt het DNA van de huidcellen. Deze beschadigde cellen gaan zich ongeremd delen. Dat kan kanker veroorzaken. Een melanoom is een kwaadaardige tumor die ontstaat in de pigmentcellen van de huid en snel groeit.
Als je een keer verbrandt, krijg je heus niet direct een melanoom. Je lichaam is goed in staat de aangetaste huidcellen te repareren. Maar hoe vaker je verbrandt, hoe groter de kans dat je een melanoom krijgt.
Hoe herken je huidkanker?
Een melanoom lijkt op een moedervlek, maar heeft een aantal specifieke kenmerken. Het zijn snel veranderende moedervlekken: wisselend van kleur, met onregelmatige randen of bloedende plekken. Als het plekje op de huid groeit en jeukt, is het verstandig om naar de huisarts te gaan.
Smeren
Melanomen openbaren zich op late leeftijd, soms wel vijftien tot twintig jaar na je eerste verbrandingen. Kinderen zijn in de groei en hun huid heeft weinig pigment kunnen opbouwen dat hen beschermt tegen de zon. Soms is hun lichaam niet in staat om al die beschadigingen te herstellen. Bij jonge kinderen herstelt de helft niet. Daardoor ontstaan littekentjes die kinderen hun hele leven met zich meedragen. Hoe meer littekentjes, hoe groter de kans dat die later in huidkanker kunnen veranderen. Het is daarom zowel voor volwassenen als kinderen belangrijk om de huid te beschermen en niet te lang in de zon te liggen.
Zonnen doe je zo
- Smeer onbedekte huid vaak in met zonnebrandcrème en breng elke twee uur een nieuw laagje zonnebrandcrème aan.
- Zoek tussen 11.00 en 15.00 uur de schaduw op.
- Kleding, pet of zonnehoed zijn de beste bescherming tegen de zon.
- Weet dat je ook in de schaduw en bij bewolking kunt verbranden (smeren dus!).
- De Nederlandse Vereniging van Dermatologen raadt factor 30 aan voor elk huidtype (dus ook de getinte huid). Kinderen en mensen met een lichte huid hebben echter factor 50 nodig.
Warmte is fijn. Zweten niet!
- Aan zweten kun je niets doen. Aan stinken wel! Zweet stinkt pas als het in aanraking komt met bacteriën. Als bacteriën groeien door warmte en vocht, dan maken ze vieze geuren aan. Goed douchen en wassen voorkomt niet dat we zweten, wel dat we gaan stinken. Hoe schoner je lichaam, hoe minder geurtjes dus.
- Door de warmte kunnen je voeten opzwellen. Helaas groeien je schoenen niet mee en gaan ze flink knellen. Een oplossing om opgezette voeten te voorkomen is meer bewegen door een stukje te wandelen. Door te bewegen krijg je een betere vochthuishouding en stofwisseling en een goede bloedcirculatie.
Muggen en muggensteken
Lekker inslapen? Niet als er muggen om je heen zoemen. Met een hor, klamboe of citroen houd je deze nare beesten meestal buiten de deur.
- Wie niet aan de mug ontsnapt, kan maar beter van de jeukende bultjes afblijven (hoe verleidelijk het ook is). Als je krabt, nemen de zwellingen en jeuk alleen maar toe. Als je krabt tot de huid kapot is, open je de weg voor infecties. Het meest effectief is nog steeds een beetje azijn deppen op de beet.
- Dat muggen op licht afkomen is overigens een fabeltje. Muggen sporen je op door de koolstofdioxide (CO2) die je uitademt. Eenmaal in de buurt van mensen gaan muggen af op lichaamswarmte en lichaamsgeur.
Warmte-uitslag
Warmte-uitslag is een tijdelijke, oppervlakkige huiduitslag die jeukt en prikt. Je krijgt warmte-uitslag als de zweetkanaaltjes verstopt raken bij zeer warm en vochtig weer. Je krijgt rode puistjes die meestal snel verdwijnen als je de schaduw opzoekt of acclimatiseert. Je huid kan ook geïrriteerd raken door wrijving met kleding. Draag daarom losse en luchtige kleding. Bij warmte-uitslag kunnen verkoelende gels en lotions de jeuk verlichten.
Bril op
Iedereen smeert zich in als de zon schijnt, maar onze ogen vergeten we. Toch kan uv-straling ook je zicht beschadigen. Helaas hebben onze ogen een beperkt vermogen om door middel van celvernieuwing schade ongedaan te maken (wat de huid wel kan). Op den duur levert dit slijtage op, waardoor staar of maculadegeneratie ontstaat.
Een zonnebril voorkomt beschadigingen. Een beetje bril beschermt honderd procent tegen uv-straling. Of dat bij je oude zonnebril het geval is, is lastig na te gaan. Maar op een nieuw montuur zit altijd een sticker met de vermelding CE en UV-400. Als die erop zit, zou het goed moeten zijn.
Overigens moet die zonnebril niet alleen op tijdens zonovergoten dagen. Uv-straling dringt ook door een wolkendek (en glas!) heen en al is ze dan minder heftig, een zonnebril blijft verstandig.
Darmen en vakantie
Voor je maag en darmen hoef je niet op vakantie te gaan. Obstipatie, diarree: het zijn typerende vakantiekwalen. Niet alleen in ver-weglanden worden we geplaagd door tropische parasieten die darmproblemen veroorzaken. Ook een wc op de camping in Bloemendaal aan Zee kan zorgen voor diarree.
Obstipatie is een echte vakantiekwaal. Je bent uit je ritme tijdens de vakantie en een vreemde wc voelt ongemakkelijk. Maar niet kunnen poepen is heel vervelend. Vaak gaat het al verkeerd tijdens de reis. Je bent uren onderweg en gaat uit verveling veel eten en minder drinken (anders moet je zo vaak stoppen om te plassen …). Dat is dus vragen om verstopping. Eet daarom iets minder, neem wel veel fruit en drink onderweg veel.
Zomer, zon en celzout in je koffer
Het principe van de celzoutentherapie van Dr. Schüssler is net zo logisch als simpel: een ziekte wordt op celniveau veroorzaakt door een tekort aan mineralen. Met het aanvullen van die celzouten bied je je lichaam directe en eerste hulp. Toch denken we niet snel aan celzouten bij vakantiekwalen. Terwijl aanvulling van het juiste celzout juist goed kan helpen bij die typische zomerkwalen.
- Diarree -> basiszout 10 (natrium sulfuricum)
- Insectensteek -> basiszout 3 en 8 (Ferrum phosphoricum en Natrium chloratum)
- Reisziekte -> basiszout 9 (natrium phosphoricum)
- Verstopping -> basiszout 7 (magnesium phosphoricum)
- Zonnebrand -> basiszout 3 (Ferrum phosphoricum)
- Droge lucht in het vliegtuig -> basiszout 8 (Natrium chloratum)
Celzouten zijn minerale zouten zoals ze ook in het lichaam voorkomen. Door wrijving zijn deze zouten kleingemaakt en op lading gebracht, waardoor de cellen in je lichaam ze direct herkennen. Doordat je celzouttabletten in je mond laat smelten, kunnen ze via het slijmvlies in heel kleine deeltjes opgenomen worden. Er hoeven dus geen verteringsprocessen aan vooraf te gaan. De cel herkent de zouten en kan er direct wat mee.
In de negentiende eeuw leefde de Duitse arts Wilhelm Schüssler. Hij vond de link tussen de onbalans in cellen en het effect op je lichaam. Hij definieerde de belangrijkste mineralen in het lichaam; dit zijn de eerste twaalf celzouten volgens Schüssler.
Celzouten kunnen helpen om uitgestelde processen in het lichaam weer in beweging te brengen. Dat verschilt van een ongemak als een snotneus tot chronische klachten. Celzouten kun je zelfstandig gebruiken als therapie, maar ook als ondersteuning bij een reguliere behandeling.