Als bankier deed ze ooit zaken met mensen uit de Quote 500, nu doet ze zaken met mensen zoals jij en ik. Ze deelt eetadviezen uit, die renderender moeten zijn dan een doorsnee financiële investering. Ze bijt zich vast in cijfertjes voor een sterk plan, sterker dan hypotheekrentes en koersdalingen. Het diëtistenvak is toe aan renovatie, stelt ze en passant. Is Wendy Walrabenstein, met haar liefde voor cijfers en haar passie voor wetenschap, de diëtist van de toekomst?
Gebke: “Naar de slachtbank werden ze gevoerd afgelopen september: al die mooie, hippe, trendy foodies, die met hun groene smoothies en suikervrije taarten voor de hippe healthy lifestyle staan. De media sabelden Rens Kroes en lookalikes genadeloos neer. Vooral de meiden van The Green Happiness moesten het ontgelden. Juist ómdat ze als diëtisten ‘beter moesten weten’. Voor wie het ontgaan is: Tessa en Merel, zo heten de diëtisten van The Green Happiness, staan voor een groene, plantaardige en meer duurzame manier van eten en leven. Ze weten dit lekkerder en aanlokkelijker te presenteren dan menig collega-diëtist en gingen soms ietwat met de feiten aan de haal. Wendy Walrabenstein, ook diëtist, zegt in haar boek Food Body Mind niet zo heel veel anders dan de meiden van The Green Happiness, maar voorziet haar visie van een stevig wetenschappelijk fundament en lonkt op gefundeerde wijze naar de natuurgeneeskunde. Het is alsof je ontbijt met volkoren zuurdesembrood én een sojalatte zonder geitenwollen sokken aan, maar met een voedingsprofessor aan je arm. Hoe kijkt Wendy tegen de foodies aan?
Wendy: “Ik heb niets tegen foodies zoals Rens Kroes en de meiden van The Green Happiness. Sterker nog, ik ben dol op de recepten van Rens Kroes. Ze zijn heerlijk. Als je echter een taart zonder suiker maakt en hem vervolgens volpropt met dadels, moet je je wel realiseren dat je een calorieënbom voorschotelt.”
Gebke: “Kennis is macht?”
Wendy: “Absoluut! En wat al die foodies zeggen, klopt ook: plantaardig is the way to go! Als alle Chinezen net zo veel vlees gaan eten als we nu in het westen doen, houd je geen planeet over. Daarnaast zijn er sterke wetenschappelijke aanwijzingen dat mensen met een plantaardig dieet langer en gezonder leven. En dat willen we allemaal. De crux zit hem hierin: als je de veertig voorbij bent, heb je minder calorieën nodig, maar meer voedingsstoffen om de nadelige effecten van veroudering tegen te gaan. Kortom, je moet minder eten, maar gezonder. In de praktijk komt dat neer op veel meer groente, veel meer peulvruchten, veel minder dierlijke producten.”
Gebke: “Dat zeggen de meiden van The Green Happiness ook.”
“Ik wil maar een ding kwijt over The Green Happiness. Die meiden hebben alles mee – ze zien er goed uit, ze hebben een goede opleiding gehad. Ze weten waar ze het over hebben én ze verpakken hun missie prachtig. Ze wisten waar de gaten in hun beargumentering zaten, maar daar hebben ze niets aan willen doen. Jammer! Hadden ze dat wel gedaan, dan hadden ze alleen respect geoogst.”
Gebke: “De foodies van nu bereiken meer mensen met hun boodschap dan een gemiddelde diëtist.”
Wendy: “Dat komt doordat er gewoon ook veel domme diëtisten zijn. Dat is gewoon zo. Nee, sorry. Stop, dat moet ik anders zeggen! Ik ben absoluut niet tegen mijn beroepsgroep, maar we moeten wel kritisch naar onszelf durven kijken. Diëtisten zijn over het algemeen schatjes. Te lief. Te weinig lef. Diëtisten weten namelijk best veel, alleen durven ze niets te zeggen. Dat doen alleen – met alle respect – mannen zoals een Jaap Seidell of een Martijn Katan. Die voedingsprofessoren hebben dat lef wel.”
“Je moet daarnaast als diëtist hard durven zijn. Wat gebeurt er nu als mensen per se willen crashen of willen afslanken met die afslankshakes? Dan krijgen ze hun zin als ze maar hard genoeg zeuren. Kom op zeg, wie is hier de professional. Jij toch? Als diëtist moet je duidelijk vertellen dat dit dus niet deugt. Afgelopen zomer heb ik journalist Jan Heemskerk voor Volkskrant Magazine begeleid met afvallen. Hij begon op een zeker ogenblik ook te zeuren dat hij ‘dit niet lustte’ en ‘dat het hem niet hard genoeg ging’. Als je iets niet lust, moet je het leren eten. Klaar! Na tien keer proeven gaat het er echt wel in, mits je een lekker recept hebt. Maar daar kan ik voor zorgen. Soms confronteer ik mensen ook met de gezondheidsrisico’s. Dan dreig ik bijvoorbeeld met pre-diabetes, hoge bloeddruk, een slecht cholesterol. Dat is soms nodig om mensen ervan bewust te maken dat ze bijvoorbeeld echt moeten kappen met die drie glazen alcohol per dag. Met empathie alleen kom je er niet! Verder waarschuw ik mensen vooraf: ‘Je bent niet zomaar van me af!’ Als we een plan van aanpak hebben, dan begint het echte werk pas.”
Gebke: “Je bent tot je 39e bankier geweest. Beïnvloedt dat jouw mentaliteit als diëtist?”
Wendy: “Ik ben, in tegenstelling tot veel andere diëtisten, dol op cijfers. Geef mij maar een hoop getallen, ik sluit me op en bijt me vast. Ik doe niets liever dan van alles doorrekenen. Heerlijk! Zo weet je exact hoeveel voedingsstoffen je nodig hebt en kun je exact berekenen hoeveel eiwitten je binnen moet krijgen om bij een plantaardig dieet gezond te blijven. Als diëtist moet je vandaag de dag goed beslagen ten ijs komen. Cijfers horen erbij. Mensen weten over het algemeen best al een hoop over gezond eten, maar de vertaling naar de praktijk is soms lastig.”
Gebke: “Wat is je beste motivatietip?”
Wendy: “Pluk vooral het laaghangende fruit. Als je wilt hardlopen, begin dan eerst eens met je schoenen aan te trekken en naar buiten te gaan. Meer niet. Dat kan iedereen. Daarna zie je wel weer verder. Je moet niet te radicaal willen veranderen. Doe wat makkelijk is. Stop niet meteen met zuivel, maar vervang alles door sojavarianten.”
Gebke: “Soja is behoorlijk omstreden.”
Wendy: “Inderdaad, het zou zelfs kankerverwekkend zijn. De soja voor menselijke consumptie is niet genetisch gemodificeerd, anders moet het duidelijk op de verpakking staan. Mensen die gewone koemelk drinken, krijgen indirect meer gemodificeerde soja binnen, omdat het in het veevoer zit. Daar vind je niets over terug op de verpakking. Ik zeg niet dat iedereen veganist moet worden, maar wel dat iedereen gezonder zou kunnen worden als hij minder dierlijke producten eet zoals vlees en zuivel. Hoe je dat vervolgens doorvoert in je leven is aan jou. Af en toe een vegetarisch dagje, alle zuivel vervangen door soja, of echt volledig vegetarisch/veganistisch eten – doe vooral wat bij je past. Alleen dan is een nieuwe manier van eten vol te houden.”
Gebke: “In jouw boek zie ik veel wetenschappelijke onderzoeken terugkomen, maar ik herken ook ideeën uit de natuurgeneeskunde.”
Wendy: “Ik denk dat geen van beiden – zowel de alternatieve kant als de reguliere Schijf van Vijf – ongelijk heeft. Vandaar dat je ze allebei terugziet in mijn boek. Wetenschap houdt in dat je nieuwsgierig bent. Veel nieuwe ideeën worden geboren in de alternatieve hoek en worden járen later pas onderwerp van wetenschappelijk onderzoek.”
Gebke: “En je wilt promoveren …”
Wendy: “Ja! Ik wil onderzoeken wat het effect van plantaardige voeding op de gewrichtsaandoening reumatoïde artritis (RA) is. Er is iets interessants gaande bij auto-immuunziekten zoals deze vorm van reuma. Inflammatie (laaggradige ontstekingen) speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van deze ziektes. Je merkt er helemaal niets van tot het te laat is en als je dan eenmaal ziek bent, veroorzaakt de aandoening zelf ook weer inflammatie. Je zit dus gevangen in een cirkel. Die inflammatie heeft een sterke relatie met onze westerse leefstijl. Ik ben heel benieuwd wat er gebeurt als je meer plantaardig eet. Doorbreek je dan die cirkel? Dat zou natuurlijk het ultieme zijn voor mij als diëtist, dat voeding echt een medicijn kan worden.”
Gebke: “Even terug: hoe word je van bankier diëtist?”
Wendy: “Als bankier heb ik een tijd in Italië gewoond en daar kun je natuurlijk heerlijk eten. Op termijn zet dat aan, kan ik je zeggen. Ik ben toen van alles gaan lezen over gezond eten en mijn man Leo is op kookles gegaan bij een echte Zuid-Italiaanse Maria. Hij kwam erachter dat de traditionele keuken nauwelijks vlees of pasta bevat, maar juist veel groente en peulvruchten. Nou heb je in Italië van die tachtigers die met het grootste gemak de bergen oplopen. Ik wilde weten hoe ze dat voor elkaar kregen.”
Gebke: “Wat is hun geheim?”
Wendy: “Genoeg eten.”
Gebke: “Genoeg eten? Eten we al niet veel te veel?”
Wendy: “Ik laat mensen die bij me komen in de praktijk standaard een eetdagboekje bijhouden. Daaruit blijkt steevast dat mensen te weinig eten tijdens de maaltijden. Gisteren nog mailde een mevrouw naar aanleiding van mijn dieetadvies: ‘Wendy, weet je zeker dat het 90 gram zilvervliesrijst moet zijn?’ En of ik dat zeker weet! Die fitte tachtigers zijn met een prachtig Italiaans gezegde grootgebracht: ‘Eet genoeg. Maar nooit tussen de maaltijden door.’ Dat kan ook prima, zolang je drie keer per dag gezond eet. Dus neem vooral die extra schep groente en nog wat zilvervliesrijst, maar stop met snacken. Als je gezond eet tijdens de maaltijd, zit het wel snor met je kalium, foliumzuur en calcium en schreeuwt je lichaam ook niet naar dat toastje brie of die handvol drop. Cravings komen meestal voort uit tekorten. Te weinig, te onvolwaardig eten.”
Gebke: “Wat is volwaardig?”
Wendy: “Voor mij is dat plantaardig met als kern veel peulvruchten en veel groenten. Ikzelf heb jaren acne gehad en na de zoveelste uitbarsting zei iemand tegen me: ‘Je moet eens een tijd geen zuivel eten, kijken of dat helpt.’ Dat heb ik gedaan. En inderdaad, mijn huid knapte op en ik voelde me zoveel fitter. Dat heeft mijn fascinatie voor voeding getriggerd. Hoe kan het dat iets wat ik in mijn mond stop, bepaalt hoe ik me voel, hoe fit ik ben en hoe ik eruitzie? Ik ben nooit zo’n vleeseter geweest, dus de overstap naar volledig plantaardig was niet zo ingewikkeld.”
“Ik was echter ook nieuwsgierig of plantaardig echt gezonder was. Is dat wetenschappelijk objectief vast te stellen? Onderzoek naar veganisme wordt vaak uitgevoerd door mensen die zich verbonden voelen met dierenwelzijn en milieu. Hoe objectief zijn hun bevindingen? Inmiddels ben ik erachter dat objectiviteit in onderzoek naar voeding een heikel punt is. Of je nu een vleeseter bent of niet, jouw voorkeur bepaalt mede, en vaak onbewust, hoe jij je onderzoek opzet of de uitkomsten leest.”
“Op zoek naar de meest objectieve antwoorden kwam ik uit bij de opleiding tot klassiek diëtist. Tegen die tijd was ik 39, ik voelde de economische crisis naderen, had heimwee. Ik heb mijn baan als bankier opgezegd, ben terugverhuisd naar Nederland en na de zomer zat ik in de schoolbanken bij de diëtistenopleiding. Als ik al twijfels had over deze carrièreswitch, waren die na een dag voorbij. Ik was als een wervelwind van enthousiasme: dit was het voor mij!”
Gebke: “Daar leerde je alles over de Schijf van Vijf.”
Wendy: “Ben jij gek?! Dat denken veel mensen, maar je kunt je echt niet vier jaar lang alleen maar met de Schijf van Vijf bezighouden. Als diëtist doe je zoveel meer. Vorige week heb ik nog een receptuur geschreven voor een mevrouw die plantaardige sondevoeding wil gebruiken. Dat kun je niet zomaar kopen, dus moet je het zelf maken. Ik heb ook een meisje geholpen met maagmigraine. Zij wordt soms overvallen door gigantische misselijkheid, dan kan ze niets binnenhouden. Vreselijk, maar met de juiste voeding is er wel wat tegen te doen. Als diëtist moet je op alle voedingsvragen antwoord kunnen geven. Dus als een vrouw met diabetes me vertelt dat ze van een vriendin de tip heeft gekregen om kaneel te gebruiken voor haar bloedsuikerspiegel, duik ik de wetenschappelijke literatuur in om te onderzoeken of dat echt zo is.”
Gebke: “En, is het echt zo?”
Wendy: “Ja en nee. Kaneel verlaagt de bloedsuikerspiegel, maar het effect is minimaal.”
Gebke: “Veel mensen zijn tegenwoordig bang om nog brood te eten. Waar ben jij bang voor?”
Wendy: “Voor gebrek aan nuance. Brood kent veel voor- en tegenstanders, maar met brood is op zich niets mis. Aan de andere kant, je kunt prima zonder. Ga dan wel even na of je alle essentiële voedingsstoffen binnenkrijgt. Je kunt namelijk niet zomaar een onderdeel van je voeding wegstrepen. Als je bijvoorbeeld weinig koolhydraten eet, krijg je doorgaans ook weinig B-vitaminen binnen en die combinatie geeft energie. Je moet dus weten wat je doet en dat weten veel mensen niet. Ze zijn nu zo bang voor koolhydraten dat ze een banaan liever laten staan, maar wel een koekje nemen. Nou, als je gezond bezig wilt zijn, zeg ik: ‘Doe dan toch maar die banaan.’”
Gebke: “Mensen weten ook niet meer wat waar is.”
Wendy: “Precies, ze zien door de bomen het bos niet meer. Dat het ene nieuwe voedingsinzicht het andere opvolgt, klopt ook. Voeding is een heel nieuwe wetenschap. We ontdekken steeds nieuwe dingen. Bovendien, voeding is hartstikke complex. Wetenschappers hebben bijvoorbeeld ontdekt dat mannen die veel wortelen met daarin bètacaroteen eten minder vaak longkanker ontwikkelen. Vervolgens hebben diezelfde wetenschappers bètacaroteen aan rokende mannen voorgeschreven. Wat bleek? Ze kregen eerder kanker. Blijkbaar zit in die wortel als geheel toch meer dan alleen in dat losse stofje bètacaroteen. Wat dat is, weten we niet. Zo is er veel wat we nog niet snappen. Veganisten bijvoorbeeld hebben over het algemeen een andere darmflora dan vleeseters én ze kampen minder vaak met hart- en vaatziekten. Maar of daar een relatie tussen bestaat? De darmflora is nog behoorlijk onontgonnen terrein.”
Gebke: “Dus wat moet ik nu eten?”
Wendy: “Het enige wat goed onderzocht is, is het oorspronkelijke mediterrane dieet uit de jaren vijftig. Die mensen aten nog geen 23 gram vlees per dag. Voor de rest waren het vooral peulvruchten, volkoren granen, wat noten, veel groente en fruit en maximaal één glaasje rode wijn per dag. Dat is nu dus ook het voedingsadvies van de Gezondheidsraad.”
Gebke: “Voeding kan een geweldig medicijn zijn, geef je aan. Maar ondertussen krijgen mensen met kanker vaak allerlei suikerrijke, vette voedingsmiddelen voorgeschreven. Van slagroomtaart tot frikandellen.”
Wendy: “Dat klinkt tegenstrijdig en soms is het dat ook, maar niet altijd. Naast mijn eigen diëtistenpraktijk werk ik soms voor het VU Medisch Centrum met patiënten die naar alle waarschijnlijkheid zullen overlijden aan kanker. Doel is deze mensen zo lang mogelijk zo sterk mogelijk te houden. Als je eenmaal aan bed gekluisterd raakt, lever je aan spierkracht in en word je kwetsbaar. Voor de levenskwaliteit zijn sterke spieren essentieel. Eiwitrijk eten helpt daarbij. Je kunt op veel manieren eiwitrijk eten. Het liefst ga ik voor een bordje bonen of een eitje. Sommige mensen met kanker krijgen echter alleen nog maar een frikandel door hun strot. Als dat ze op de been houdt, is het beter dan niets. Daarnaast eten behoorlijk wat Nederlanders in de basis ongezond. Die mensen wil ik in hun laatste levensfase niet koste wat kost nog een groentestamppotje naar binnen laten werken. Ik kijk vooral (en dat doe ik bij iedereen) naar wat de persoon die tegenover me zit op dat moment nodig heeft. Dat is voor iedereen anders; geen mens is hetzelfde en dat maakt mijn vak zo oneindig boeiend.”
Naam: Wendy Walrabenstein
Leeftijd: 43
Partner: Leo
Werk: Eigen praktijk in Amersfoort en klinisch diëtist bij het VU Medisch Centrum.
Ambitie: Promoveren op onderzoek naar plantaardig voeding bij reumatoïde artritis.
Wendy’s favoriete ingrediënten
Deze ingrediënten moet je, volgens Wendy, (bijna) altijd vers in huis hebben, omdat ze gezondheid op je bord brengen!
- Groenten: wortelen, spinazie, broccoli
- Fruit: bananen, sinaasappels, citroen, appel
- Ui, knoflook, gember
- Bonen: linzen, kikkererwten en mungbonen
- Volkoren granen (alles volkoren!): tarwemeel, havermout, rijst, pasta
- Noten en zaden: lijnzaad, walnoten, paranoten
- Sojakwark, -yoghurt, -melk: vervang dierlijke zuivel door plantaardige
Tip van Wendy: “Noten zijn waanzinnig gezond in kleine beetjes. Er zitten goede vetten in en veel mineralen die het risico op hart- en vaatziektes verminderen. Gebruik ze elke dag ter garnering van een gerecht”
Tip van Wendy: “Vezels zijn essentieel voor onze gezondheid en dit geldt vooral voor oplosbare vezels in havermout”
Tip van Wendy: “Lijnzaad barst van de vezels, iets waar veel Nederlanders tekort aan hebben, en zit vol goede vetzuren die je beschermen tegen inflammatie”
Tip van Wendy: “Geen liefhebber van zilvervliesrijst? Probeer eens ‘parboiled’ rijst. Deze zit tussen witte rijst en zilvervliesrijst in en bevat toch nog een hoop vitaminen en mineralen”
Tip van Wendy: “Probeer drie keer per week peulvruchten te eten. Een perfecte bron van plantaardige eiwitten, vezels en gezonde koolhydraten. Bovendien zijn ze goedkoop en smaakt elke boon anders. Veel mensen zien al dat weken en lang koken van gedroogde bonen niet zitten. Kies dan voor varianten die binnen 20 minuten gaar zijn, zoals linzen, of trek anders een potje open”
Tip van Wendy: “Je kunt veel ongezonds aan koffie toeschrijven, maar mensen die zes kopjes per dag drinken, blijken een verminderd risico te hebben op diabetes type 2”
Tip van Wendy: “Gember is een perfecte smaakmaker en lijkt inflammatie te kunnen remmen”
Meer lezen?
Food Body Mind, Wendy Walrabenstein, ISBN 978 94 026 009 02, € 19,95