Veel mensen hebben een haat-liefdeverhouding met hun mond. Lachen, zoenen en eten is fijn, gaatjes, kiespijn, flossen en scheve tanden een stuk minder. Helemaal als je weet dat een ongezonde mond (naast kiespijn en mondgeur) zelfs hart- en vaatziekten kan veroorzaken. Een lesje mondgezondheid.
Hart- en vaatziekten zijn doodsoorzaak nummer één onder vrouwen. Wanneer je mond niet gezond is, heb je hier maar liefst dertig procent meer kans op. Hoe komt dit? “Door een ontsteking in je mond komen bacteriën versneld in je bloedbaan terecht, waardoor de kans op hart- en vaatziekten groter is”, vertelt Rob Barnasconi, tandarts en voorzitter van de Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde.
De gemiddelde Nederlander poetst 46 seconden zijn tanden in plaats van de aanbevolen twee minuten.
Je mondflora – Wat is dat?
Bijna iedereen kent het begrip darmflora, maar de mens is nog een flora rijker: de mondflora. Hiermee worden alle levende micro-organismen in de mondholte bedoeld. Deze bacteriën vormen een beschermlaagje over je tanden, kiezen, tandvlees, gehemelte en tong. Niet alle bacteriën zijn goed voor je gezondheid. De slechte bacteriën zorgen voor tandbederf, ontstekingen en een slechte adem.
Checklist gezonde mond
Kun jij alle vakjes aanvinken? Dan doe je alles voor een gezonde mondflora.
- Ik poets twee keer per dag minimaal twee minuten mijn tanden met fluortandpasta
- Naast het poetsen gebruik ik tandenstokers, ragers of flosdraad
- Minimaal tweemaal per jaar breng ik een bezoek aan de tandartspraktijk
- Ik eet, drink en leef gezond
Fluor – goed of slecht?
Fluoride was eerst het toverwoord voor een gezond gebit, maar nu zijn de meningen daarover verdeeld. We vragen Barnasconi om zijn mening: “Het is een fabel dat fluoride gevaarlijk is. Het houdt juist je glazuur sterk en je tanden hard. Alle stoffen die je overmatig binnenkrijgt, zijn natuurlijk niet gezond. Maar als je twee keer per dag je tanden twee minuten lang poetst met tandpasta met fluoride, krijg je precies de goede dosering binnen.”
Elektrisch of gewoon?
“Een elektrische tandenborstel verwijdert tandplak beter en brengt fluoride beter op belangrijke plekken dan een gewone tandenborstel”, vertelt tandarts Barnasconi. Door de trilbewegingen wordt je mond beter gereinigd en je tandvlees gemasseerd. Dit voorkomt tandvleesontstekingen. Je kunt dus beter investeren in een elektrische tandenborstel dan poetsen met een ouderwetsere variant.
Tandarts: iemand die in je mond neust – H. de Becker
Bijkomend voordeel van de tandarts
De tandarts is het enige stukje gezondheidszorg waar ieder mens een paar keer per jaar mee te maken heeft. “Ik zie patiënten vaak en langdurig, waardoor ik signalen als een ontsteking, schimmel of wondje al vroeg kan signaleren. Vaak zelfs eerder dan de patiënt zelf”, vertelt Barnasconi. “Wanneer iemand een niet-verklaarbare ontsteking in zijn mond heeft, kan dit een voorteken van diabetes zijn. Langdurige pijn aan je kaakgewricht kan duiden op reuma. Daarom is het belangrijk om regelmatig naar de tandarts te gaan.”
Spierwitte lach
Een spierwitte Hollywoodglimlach bereik je sinds november 2012 minder makkelijk. Tandartspraktijken in Nederland en de rest van Europa mogen geen bleekmiddelen met meer dan zes procent waterstofperoxide gebruiken. Dit is een stof die doordringt tot het binnenste van de tand, het tandbeen, en daar de pigmentatie van de tand verandert.
Is deze stof dan zo gevaarlijk? Ja, een grote hoeveelheid waterstofperoxide kan het tandvlees irriteren en brandwonden in de mond veroorzaken. De tanden kunnen ook overgevoelig worden voor warm en koud eten, want het maakt het tandglazuur poreuzer. Bij een waterstofperoxidegehalte lager dan zes procent zijn deze risico’s er niet.
Een kwart van de Nederlanders is bang voor de tandarts. Hoor jij hierbij? Zorg er dan voor dat je tandarts van je angst weet.
Waarom zou ik flossen?
Flossen is hartstikke belangrijk voor je gebit, maar nog steeds is het niet helemaal ingeburgerd. Met flosdraad of een tandenstoker kom je op plekken waar je tandenborstel niet komt. Het haalt tandplak weg, zodat je tanden schoon blijven, en het masseert je tandvlees, wat de kans op ontstekingen verkleint.
Is ons gebit gezonder in vergelijking met vroeger?
Ja, maar er zijn wel nieuwe mondvijanden: zoetzure frisdrank en snoep. Die zorgen voor veel erosie. “Je kunt het vergelijken met natuurijs. Als je erop blijft schaatsen wanneer het zachter wordt, dan ontstaat er afschraapsel van het ijs. Met het glazuur van je tanden gebeurt hetzelfde door deze zoetzure producten”, aldus Barnasconi. “Wel houden steeds meer ouderen hun gebit en hebben minder mensen gaatjes.”
Poetsen tegen dementie
Wetenschappers van de universiteit van Californië ontdekten dat mensen die hun tanden en tandvlees gezond houden, mogelijk minder kans hebben op dementie. Gedurende achttien jaar hebben ze 5500 ouderen gevolgd. De mensen die minder dan één keer per dag hun tanden poetsten, lopen volgens de wetenschappers 65 procent meer kans op het ontwikkelen van dementie.
Feit: kauwgom is goed voor je gebit
Speeksel is het natuurlijkste middel tegen tanderosie. Suikervrije kauwgom is daarom goed voor je gebit. Door het kauwen bevorder je de speekselproductie in de mond. Speeksel neutraliseert de zuren uit voedsel en dranken. Hierdoor heb je minder kans op tanderosie (gaatjes).
Een gewaarschuwd mens telt voor twee
Een tandvleesontsteking (gingivitis) komt bij zwangere vrouwen vaker voor. Door het hormoon progesteron verslapt het tandvlees, waardoor het eerder kan gaan bloeden. Tijdens de zwangerschap zwelt het tandvlees ook meer. Vrouwen die al voor de zwangerschap last hebben van een tandvleesontsteking, hebben hier tijdens de zwangerschap vaak nog meer last van. Uit onderzoek blijkt verder dat een onbehandelde tandvleesontsteking kan leiden tot vroeggeboorte. Ontstekingen kunnen weeën opwekken en bacteriën kunnen via de bloedbaan in de placenta komen en een afstotingsreactie veroorzaken.
Eetmomenten
Niet alleen wat je eet en drinkt heeft grote invloed op je gebit. Ook het aantal eetmomenten telt; elk eetmoment is immers een aanval op het glazuur van je gebit. Tandarts Barnasconi: “Eet maximaal zes à zeven keer op een dag, met daarin maximaal twee snoep- of fruitmomenten.”
Eén op de zeven mensen heeft last van een slechte adem
Aan de bovenkant van je hand likken en er dan aan ruiken, of ademen in iemands gezicht (met toestemming!): zo spoor je een slechte adem op. Maar voorkomen is natuurlijk nog beter. Een slechte adem wordt veroorzaakt door bacteriën uit voedselresten. Deze resten produceren zwavel op het achterste deel van de tong. Dat geeft een onaangename geur. Op een ruwe tong blijven makkelijker voedselresten achter dan op een gladde tong. Bij ouderen is de tong vaak ruwer. Een tongreiniger is de beste oplossing tegen een vervelende adem. Daarmee kun je de bacteriën en het slijm van de tong afschrapen.
Tandpasta met plastic
In sommige cosmetica zitten deeltjes plastic. Het programma Nieuwsuur maakte hier een reportage over. Na het poesten van je tanden of het scrubben van je huid verdwijnen deze microplastics via het afvoerputje in het water. De zee raakt hierdoor vol met plastic. Zeedieren zien deze deeltjes aan voor voedsel en eten het op. Wanneer wij deze zeedieren eten, krijgen we ook plastic binnen. Dit kan problemen met ons afweersysteem veroorzaken. Op www.noordzee.nl kun je zien in welke producten je microplastics vindt.
Roken
Rokers zijn vatbaarder voor ontstoken tandvlees dan niet-rokers. Dit komt doordat de vernauwing van de bloedvaten ervoor zorgt dat hun tandvlees minder doorbloed is. De afweer tegen bacteriën in de tandplak neemt hierdoor af. Door te roken heb je niet alleen een grotere kans op tandvleesontsteking, het onderdrukt ook de signalen. Het tandvlees bloedt bijvoorbeeld minder snel, waardoor je een tandvleesontsteking niet herkent.
Tip: Van een poetsinstructie tot ontstoken tandvlees: op www.allesoverhetgebit.nl lees je alles over het gebit.
Vragen:
1. Welke functie heeft tandpasta?
A. Het verwijdert tandplak
B. Het is het transportmiddel voor fluoride
C. Het maakt de tanden schoner
2. Welke drank helpt gaatjes voorkomen?
A. Vlierbessensap
B. Thee
C. Cranberrysap
D. Water
3. Wanneer is het beste moment om je tanden te poetsen?
A. Voor het ontbijt
B. Na het ontbijt
C. Het hangt ervan af wat er gegeten is
D. Maakt eigenlijk niet uit
Antwoorden
1 B. Tandpasta is niet per se nodig voor het verwijderen van tandplak. Het heeft ook geen extra verwijderend effect. Tandpasta is vooral belangrijk omdat het een handig middel is om fluoride in de mond te brengen. Fluoride maakt de tanden en kiezen minder kwetsbaar voor zuuraanvallen van bacteriën. Het houdt je glazuur sterk en je tanden hard.
2 B. Thee voorkomt dat bacteriën zuren vormen; dit verhindert de vorming van tandplak. Thee kan het ontstaan van gaatjes dus tegengaan. Zowel groene als zwarte thee heeft deze goede eigenschap.
3 D. Het maakt eigenlijk niet uit. Met aandacht poetsen en flossen is belangrijker dan wanneer je eet. Wie ontbijt met een glas jus d’orange kan het beste een uur wachten met poetsen. Heb je hier geen tijd voor? Poets dan je tanden voor de maaltijd. Sinaasappelsap is van nature zuur en maakt het glazuur van de kiezen iets zacht. Wie direct na zo’n zuuraanval de tanden poetst, beschadigt het zachte glazuur gemakkelijk.