Je gehoor is zo’n lichaamsfunctie die valt onder ‘je merkt pas wat het doet als er iets mis is’. Neemt je gehoor af, dan snap je ineens hoe belangrijk je gehoor is. Tijd voor wat meer kennis.

Je gehoor in delen

Het uitwendige oor (de oorschelp), het middenoor en het binnenoor: dat zijn de drie onderdelen waaruit ons gehoororgaan bestaat. Samen zorgen ze ervoor dat we geluiden kunnen horen; ze vangen trillingen op en zetten die om naar signalen die de hersenen herkennen als geluid. Raakt een van deze onderdelen beschadigd, dan kan het gehoor als geheel niet meer goed functioneren en hoor je minder goed of helemaal niet meer.

Feit: 1,6 miljoen Nederlanders zijn slechthorend

Waarom hoor ik slecht(er)?

Met de jaren die verstrijken, gaat je gehoor achteruit. Dit is een natuurlijk proces. Je lichaam slijt en het aantal trilhaartjes in je binnenoor neemt af. “Ouderdomsslechthorendheid begint vanaf het dertigste levensjaar en het gaat eerst om de hoge tonen. Het gehoorverlies gaat geleidelijk, maar maakt rond het vijftigste en vanaf het 75e levensjaar een spurt in achteruitgang”, vertelt Mariska Stam, co-projectleider binnen de Nationale Longitudinale Studie naar Horen. Ouderdomsslechthorendheid is een van de meest voorkomende ouderdomsziekten, met een grote impact op welzijn en functioneren. Ongeveer een derde van de ouderen boven de 65 jaar hoort zo slecht dat een hoortoestel of ander hoorhulpmiddel noodzakelijk is. Andere oorzaken van slechthorendheid zijn:

1. Hard geluid
2. Genetische aanleg
3. Diabetes
4. Bepaalde medicijnen
5. Ongezonde leefstijl (roken)

Feit: Ook oorsmeer, een gaatje in het trommelvlies, een middenoorontsteking en chemotherapie kunnen gehoorverlies veroorzaken. Gehoorverlies komt ook voor bij verschillende gehooraandoeningen en syndromen, zoals het syndroom van Usher en tinnitus. 

Feit: Volwassenen met diabetes hebben gemiddeld twee keer zo vaak gehoorproblemen als mensen zonder diabetes. Waarom? Waarschijnlijk onder andere door hoge bloedglucoselevels en veranderingen in de kleine bloedvaten in het oor.
Bron: Nationaal Hooronderzoek (www.hooronderzoek.nl)

Speel op safe: max. 80 decibel

Bij te harde geluiden raken de trilharen overbelast door de geluidsdruk en gaan ze kapot. Het gevolg: ze geven geen informatie meer door, waardoor je slechter hoort, of ze geven verkeerde informatie door, zoals een piep of ruis. Wanneer is iets te hard? Geluid wordt gemeten in decibel; vanaf tachtig decibel kan geluid schadelijk zijn en vanaf 120 decibel kan het je gehoor direct beschadigen. Tachtig decibel is bijvoorbeeld een föhn of de deurbel, terwijl een startend vliegtuig of een sirene van een ambulance op 120 decibel zit.

4 moeilijke termen

Tinnitus – je hoort continu een piep, suis of een zoemend, fluitend of bonkend geluid in één of beide oren. Meestal is het geluid zacht en extra aanwezig wanneer het stil is. 
Hyperacusis – je bent overgevoelig voor bepaalde, alledaagse geluiden. Denk aan het gekraak van een krant of het geluid van een stofzuiger. Er bestaat ook misofonie, dan walg je van een bepaald geluid.
Distortie – je hoort normale geluiden vervormd.
Diplacusis – je hoort met beide oren geluiden verschillend.

Wankel evenwicht

Sommige slechthorenden worden snel duizelig of vinden het lastig om stabiel te staan. Sophia Kramer, neuropsycholoog en hoogleraar Auditief functioneren en participatie bij het VUmc: “Onze oren hebben naast het mogelijk maken van verbale communicatie veel ‘verborgen’ functies. Via gezonde oren staan we automatisch in contact met de wereld om ons heen. Denk aan het herkennen van geluiden en het lokaliseren van geluiden. Als iemands gehoorfunctie is verminderd, dan komen evenwichtsproblemen vaker voor.” Ook mensen met de ziekte van Ménière hebben last van duizeligheid, gecombineerd met tinnitus en vermindering van het gehoor. Zo’n tien- tot vijftienduizend Nederlanders hebben deze ziekte.

Slechter gehoor = eerder depressief

Slechthorendheid maakt communiceren moeilijker. Je verstaat mensen slecht, kunt gesprekken niet volgen. Dat kan gepaard gaan met sociale isolatie, verminderd zelfvertrouwen, angstgevoelens en depressie. Stam deed hier onderzoek naar. “Over een periode van vijf jaar hangt slechter spraak kunnen verstaan door achtergrondruis samen met meer gevoelens van emotionele en sociale eenzaamheid. Emotionele eenzaamheid is het gemis van een intieme relatie, sociale eenzaamheid is het gemis van contacten in een bredere sociale context.” Uit ander onderzoek blijkt dat werknemers met een gehooraandoening zich veel vaker ziekmelden dan mensen zonder gehooraandoening. De reden: stressklachten! Die worden veroorzaakt doordat horen en communiceren meer moeite kosten.

Dove kinderen minder empathisch

Dove en slechthorende kinderen leven evenveel mee met anderen als goed horende kinderen, maar ze hebben vaker moeite de emoties van anderen te begrijpen en erop te reageren. Dat blijkt uit Nederlands onderzoek. Ook hebben slechthorende kinderen een grotere kans op het ontwikkelen van angsten en depressie en vertonen ze vaker gedragsproblemen. Opvallend: dove en slechthorende kinderen doen het minder goed in het speciale onderwijs dan in het reguliere onderwijs. Mogelijk leren ze beter hoe ze zich prosociaal kunnen opstellen wanneer ze meedraaien in de ‘horende’ wereld. In het onderzoek ging het om kinderen tussen de negen en zestien jaar.
Bron: ‘Low empathy in deaf and hard of hearing (pre)adolescents compared to normal hearing controls’, onderzoek door LUMC en Universiteit Leiden, gepubliceerd in PLOS ONE, 2015

Feit: Gehoorschade staat al jarenlang in de top 3 van meest gemelde beroepsziekten

Feit: 900 duizend werknemers in Nederland worden tijdens hun werk blootgesteld aan schadelijke geluidsniveaus

Waarom werkt een hoortoestel niet meer als je te lang zonder goed gehoor rondloopt?

Wie slecht ziet, draagt een bril of lenzen. Maar wie slecht hoort, draagt lang niet altijd een hoortoestel. De reden is vaak dat we het associëren met ouderdom en slijtage. Gelukkig zitten de producenten niet stil en komen er steeds kleinere en geavanceerdere hoortoestellen en andere hulpmiddelen op de markt. Bovendien is een hoortoestel belangrijk als je slechter gaat horen. Niet alleen omdat het fijner en veiliger is als je alles meekrijgt, maar ook omdat het beter is om je gehoorproblemen op tijd te erkennen. Kramer: “Wanneer een hoortoestel op jongere leeftijd wordt gebruikt, leren mensen daar beter mee omgaan. Het brein zou dan beter in staat zijn om nieuwe dingen op te pakken. Als je lang wacht met een hoortoestel, worden de gebieden van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor de verwerking van geluid minder geprikkeld. Oftewel: door onvoldoende stimulatie kan het auditieve systeem minder goed gaan werken. Wennen aan een hoortoestel is dan mogelijk moeilijker. Er valt veel te winnen als mensen op tijd hulp zoeken.”

Feit: Antioxidanten, meervoudig onverzadigde vetzuren, magnesium, vitamine B12 en foliumzuur lijken uitstekende voeding voor je oren

Feit: Het duurt gemiddeld tien jaar voordat mensen met gehoorproblemen hulp zoeken 

Koester je gehoor

1. Gebruik oordoppen: Maak er een gewoonte van om oordoppen bij je te hebben, zodat je die kunt gebruiken als je op een plek bent met hard geluid. Denk aan een discotheek, als je op de motor zit of tijdens het klussen.
2. Download een decibelapp: Is het geluid harder dan 80 decibel? Neem dan maatregelen: zet de muziek zachter, doe oordoppen in of ga ergens anders heen. Apps: SafeNoise (iOS), decibel (Android)
3. Doe elk jaar een hoortest: Zo merk je gehoorschade op tijd op. Dit kan online of in een winkel.
4. Zet het geluid op je koptelefoon niet te hard: Luisteren op twee derde volume kan zonder groot risico. Stel de volumebegrenzer in!
5. Masseer je oren vijf minuten: Maak een ronddraaiende beweging met je vingers over de huid ter hoogte van je oren. Dit verbetert de doorbloeding en kan tinnitus verzachten.
6. [tip] Wil je sporten met muziek, maar draag je een hoortoestel? Gebruik dan de ‘Music Link’. Dit zijn geen oordopjes om in je oren te stoppen, want dat lukt niet. Het zijn platte oorhaakjes die je achter je oor hangt. Je haakt ze dus als het ware achter je hoortoestel. Je doet het kabeltje in je mobiel, je hoortoestel op ringleidingstand en luisteren maar!

Deskundigen:

• Mariska Stam is co-projectleider binnen de Nationale Longitudinale Studie naar Horen (NL-SH).
• Sophia Kramer is hoogleraar Auditief functioneren en participatie bij het VUmc. Als neuropsycholoog is ze betrokken bij onderzoek, daarnaast werkt ze in de audiologische zorg.