Met Het 8-weekse bloedsuikerdieet gaat documentairemaker, wetenschapsjournalist en schrijver Michael Mosley de strijd aan met een van de grootste stille epidemieën van onze tijd: een verhoogde bloedsuikerspiegel. Waarom is dat zo gevaarlijk? En is diabetes type 2 met dit dieet te voorkomen of om te keren?

Waarom is een verhoogde bloedsuikerspiegel zo gevaarlijk?

“De bloedsuikerspiegel, de hoeveelheid glucose die in ons bloed zit, wordt in balans gehouden door insuline, een hormoon dat door de alvleesklier wordt geproduceerd. Als er meer glucose binnenkomt dan we nodig hebben als brandstof, zorgt insuline ervoor dat het overschot eerst als energievoorraad wordt opgeslagen in de lever en de spieren en als er dan nog steeds over is, als vet in onze vetcellen. Hoe meer de bloedsuikerspiegel stijgt, hoe meer insuline het lichaam afgeeft als signaal voor het lichaam om de glucose in de cellen op te nemen. Zo kan uiteindelijk insulineresistentie optreden. Hoge bloedsuikerwaarden worden in verband gebracht met huidveroudering en beschadiging van de zenuwen en de aderen, wat weer kan leiden tot een grotere kans op onder andere hartproblemen en dementie.”

Hoe merk je dat je een verhoogde bloedsuikerspiegel hebt?

“Dat is nu juist het probleem, je merkt het niet. Er zijn veel mensen die een verhoogde bloedsuikerspiegel hebben en een verhoogd risico lopen op diabetes, maar het niet weten. Veel moeten plassen kan een aanwijzing zijn. Dorst, slecht helende wondjes, slecht zicht, impotentie en hartproblemen ook.”

Waarom wilde je dit boek schrijven?

“Vijf jaar geleden bleek min of meer bij toeval uit een bloedtest bij de huisarts dat ik diabetes type 2 had. Ik was in shock, want ik had geen idee. Mijn huisarts wilde me direct aan de medicatie hebben, maar ik wilde proberen mijn suikerwaarden zélf omlaag te brengen. Als journalist had ik veel artsen, onderzoekers en voedingsdeskundigen gesproken en over periodiek vasten gelezen en gehoord. Ik begon met wat ik het ‘5:2-dieet’ noemde: vijf dagen gewoon eten en twee dagen per week de calorie-inname terugschroeven naar zeshonderd kilocalorieën. In twaalf weken viel ik negen kilo af en mijn bloedsuikerwaarden waren weer normaal. Dat was een enorme verrassing, want ik dacht dat diabetes een onomkeerbare aandoening was. Maar hoe kón het dat mijn bloedwaarden normaliseerden? Voor dit boek ging ik op zoek naar het antwoord.”

En? Heb je het antwoord gevonden?

“Ik ontmoette professor Roy Taylor, verbonden aan Newcastle University, die gespecialiseerd is in onder andere het metabolisme. Hij legde uit wat periodiek vasten met mijn lichaam gedaan had. Hij zei: ‘Om diabetes om te keren, moet je één gram vet van je lever af zien te krijgen. En om dat te doen, moet je tien tot vijftien procent van je totale gewicht kwijtraken.’ Precies dát had ik gedaan: ik was bijna tien kilo afgevallen en was daarmee mijn viscerale vet kwijtgeraakt, het vet dat rond mijn organen zat opgeslagen. Dat vet zag je bij aanvang heel goed op een MRI-scan. Ik was een ‘tofi’: thin on the outside, fat on the inside. Professor Taylor heeft veel onderzoek gedaan naar afvallen en diabetes. Mijn boek is voor een groot deel gebaseerd op de resultaten van zijn onderzoeksgroep. Uit die onderzoeken blijkt dat het verliezen van tien tot vijftien procent van je lichaamsgewicht diabetes type 2 in 84 procent van de zojuist gestelde diagnoses kan omkeren en in vijftig procent van de mensen die tien jaar diabetes hebben.”

Waarom is buikvet zoveel gevaarlijker dan bilvet of vet op de heupen?

“Vet produceert zowel goede als slechte stoffen. Vlak onder de huid produceert het over het algemeen veel goede stoffen. Visceraal vet niet. Dat zorgt ervoor dat de organen minder goed kunnen functioneren. Het stuurt onder andere het immuunsysteem in de war. Een gevolg kan zijn dat het lichaam minder gevoelig wordt voor insuline en dat kan bijvoorbeeld leiden tot diabetes. Het verhoogt bovendien de bloeddruk en geeft een groter risico op hart- en vaatziekten. De beste test om erachter te komen of je ook een ‘tofi’ bent, is door je buikomvang te meten. Die moet minder dan de helft zijn van je lengte. Ik ben 1 meter 80, dus mijn buikomvang moet kleiner zijn dan negentig centimeter. Meet wel de omvang rond de buik, niet rond de taille. Vooral bij mannen begint de buik vaak pas bóven de broekband.”

Hoe werkt het bloedsuikerdieet?

“Heel kort samengevat is het dieet een combinatie van koolhydraatarm eten en het mediterrane dieet. Je eet weinig bewerkte en snelle koolhydraten, veel groenten, eiwitten en goede vetten uit vette vis, olijfolie en noten. Brood mag, mits volkoren en met mate. Roggebrood is het allerbest. Het dieet biedt een aantal opties om snel veel gewicht te verliezen. De snelste manier is om acht weken lang niet meer dan achthonderd kilocalorieën te eten. Maar je kunt ook kiezen voor het 5:2-dieet. Hoe dan ook boek je direct resultaat: je suikerlevels gaan omlaag. Dat is motiverend. In een Australisch onderzoek waarbij ze mensen met overgewicht vijftien procent van hun lichaamsgewicht lieten kwijtraken, bleek dat afvallen in acht weken effectiever is dan afvallen in 36 weken. Tachtig procent van de 8-wekengroep bereikte zijn doel en hield het vol ten opzichte van minder dan vijftig procent van de 36-wekengroep.”

Dat klinkt als een crashdieet. Die werken toch averechts?

“Het is een hardnekkige mythe dat ons lichaam in de spaarstand gaat wanneer we snel veel gewicht verliezen. Dat idee stamt uit de jaren veertig van de vorige eeuw, toen Amerikaanse onderzoekers keken naar de effecten van een maandenlang hongerdieet. Daaruit bleek dat ons lichaam op de lange termijn inderdaad in de spaarstand gaat. Maar als je kijkt naar je metabolisme in de eerste paar weken, dan zie je dat de stofwisseling juist actiever wordt. Dat is ook wel logisch: ons lichaam werkt nog hetzelfde als dat van onze voorouders die in grotten woonden. Als die niets te eten hadden, moesten ze slim en actief zijn om brood op de plank te krijgen. Calorierestrictie zorgt dus juist voor een actieve stofwisseling. Ik wil trouwens zeker niet beweren dat alle crashdiëten fantastisch zijn. Juist niet. Ze zijn vaak moeilijk vol te houden en ongezond. Als je jezelf op een dieet van achthonderd kilocalorieën zet, moet je het met beleid doen: je moet ervoor zorgen dat je voldoende essentiële voedingsstoffen zoals vitamines, eiwitten en vezels binnenkrijgt. Dat is de reden dat ik dr. Sarah Schenker gevraagd heb om de recepten te schrijven voor dit boek.”

Hoe zorgen we ervoor dat de kilo’s na acht weken wegblijven?

“Het boek geeft allerlei tips voor ‘onderhoud’ wanneer je eenmaal bent afgevallen. Ik ontkracht in eerste instantie een aantal mythes. Dat je beter veel kleine maaltijden per dag zou moeten eten bijvoorbeeld. Niet doen! Snacking is terrible! Je voedt je honger door vaak te eten. Neem liever twee maaltijden per dag. En stel je ontbijt uit als dat kan. Pas na tien tot twaalf uur ga je vet verbranden. Tot die tijd zijn het voornamelijk koolhydraten die je verbrandt. Kies vaker voor eieren of andere eiwitten in plaats van koolhydraten en neem een lichte avondmaaltijd en meer groenten.”

Je moet dus je lifestyle veranderen?

“Precies. Naast je eetgewoonten moet je ook je leefpatroon veranderen: genoeg bewegen en stress vermijden. Het heeft allemaal effect op elkaar: als je veel stress hebt, slaap je slechter. Als je slechter slaapt, ga je meer eten en minder bewegen. Als je meer vezels eet en meer beweegt, slaap je beter. Als je beter slaapt, heb je minder stress en beweeg je meer. Ik probeer het in te bouwen in mijn dagelijks leven; ik doe ’s ochtends zes minuten push-ups en squats met een krachttrainingsapp, leg soms even bewust mijn telefoon weg om van de omgeving te genieten en ik neem altijd de trap als het mogelijk is.”

Je bent opgeleid als arts, waarom ben je uiteindelijk geen dokter geworden?

“Ik studeerde medicijnen en wilde psychiater worden, maar ik raakte gedesillusioneerd. In de jaren tachtig ging psychiatrie vooral over het voorschrijven van medicatie. Na mijn opleiding solliciteerde ik bij de BBC. Ik dacht daar twee jaar te gaan werken en dan terug te keren naar de geneeskunde, maar het is nu dertig jaar later en ik zit er nog steeds. Ik ben er op mijn plek; als documentairemaker en schrijver kan ik veel meer mensen bereiken dan als dokter. Ik heb zo de kans mensen bewust te maken van het risico van een te hoge bloedsuikerspiegel. En daar begint het als je diabetes of prediabetes wilt omkeren: bij kennis en bewustwording.”

Michael Mosley werd opgeleid tot arts aan het Royal Free Hospital in Londen, maar ging na zijn afstuderen bij de BBC aan de slag als wetenschapsjournalist, uitvoerend producent en televisiepresentator. Ook schreef hij verschillende boeken over gezondheid. Zijn boek Het vastendieet werd een internationale bestseller. In zijn nieuwste boek, Het 8-weekse bloedsuikerdieet, gaat Mosley de strijd aan met een van de grootste stille epidemieën van onze tijd: een verhoogde bloedsuikerspiegel.