Ooit stonden we in de top 5 van gezondste landen van Europa, maar waar staan we anno 2012? gezondNU legt Nederland langs de gezonde meetlat.
Rijk = gezond
De inwoners van rijke landen hebben een betere gezondheid en een hogere levensverwachting. Tien keer meer verdienen geeft tien jaar winst in levensverwachting! Met die keiharde wet heeft elke Nederlander goud in handen.
In een rijk land zijn mensen namelijk ‘gezondvaardiger’. Een ‘gezondvaardig’ mens kan gezondere keuzes maken, neemt beter zijn medicijnen in en denkt actief mee over een behandeling. Doorgaans zijn vrouwen nog ‘gezondvaardiger’ dan mannen. Mannen gaan vaak te laat naar de dokter, waardoor ze een tijdige behandeling mislopen. Het is een van de redenen waarom vrouwen een hogere levensverwachting hebben dan mannen.
Onze rijkdom geeft ons voordeel buiten én binnen Europa. Zo is de levensverwachting van mensen in rijke Europese landen vijf tot tien jaar hoger dan de levensverwachting van mensen uit de vroegere Oostbloklanden.
Niet alleen je nationaliteit zorgt voor je ‘gezondvaardigheid’, ook je inkomen en opleiding. Hoe beter deze zijn, hoe beter je je weg vindt in de zorg. Dit verklaart de grote verschillen in gezondheid tussen sociaaleconomische klassen binnen Nederland én de verschillen tussen Europese landen.
Ons hart is gezond, maar het hart van de Fransen is beter
Landen met de laagste sterfte aan hartziekten:
1. Frankrijk
2/3. Portugal / Spanje
4. Nederland
Hoewel hart- en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak zijn in ons land, doen we het eigenlijk helemaal niet slecht. Als het gaat om de laagste sterfte aan hartziekten staan we op de vierde plaats.
Wat doen we goed? We bewegen meer en hebben minder overgewicht dan andere landen. Daarbij is de zorg aan hartpatiënten ook goed. Niet alleen het ziekenhuis, maar ook de Nederlandse huisarts levert goede zorg. Daarnaast eten we relatief weinig ongezonde transvetzuren en drinken we matig alcohol. Onze zoutconsumptie is aan de hoge kant, maar kan ermee door.
Wat kan beter? Nederlanders zijn verstokte rokers in vergelijking met andere Europeanen. En ook voeding kan altijd beter: meer gezonde vetten (vis!), groente en fruit zijn goed voor ons hart.
Beweging? Uitmuntend!
Meest actief:
- Nederlanders
- Duitsers
- Grieken
(Minst actief: Zweden, Fransen en Belgen)
Geloof het of niet, Nederland is het best bewegende land van Europa! 44 procent van de Nederlanders beweegt vijf dagen per week zeker dertig minuten. Dat alles doen we náást een dagelijks uurtje matige inspanning. Er wordt ook gedacht dat onze fietscultuur bijdraagt aan onze beweeglijkheid. Als die andere helft van Nederland ook aan die gezonde beweegnorm voldoet, kunnen we eindelijk lekker lui achterover leunen.
Bijzonder: de landen die beschikken over een goede infrastructuur scoren het best wat goede lichamelijke inspanning betreft.
Dik, maar minder dik dan op Malta
Overgewicht mannen Overgewicht vrouwen
Malta: 70%Engeland: 60%
Duitsland: 66%Duitsland: 59%
Nederland: 54 %Nederland: 40%
(De lichtste mannen wonen in Letland en Roemenië, de lichtste vrouwen in Italië, Zweden en België.)
Verrassend! Ongeveer de helft van de Nederlanders is te zwaar, maar over de grens zijn ze nog dikker. Daarmee ligt het Hollandse lichaamsgewicht onder het Europese gemiddelde.
In Groot-Brittannië krijgen huisartsen zelfs een bonus als ze het aantal patiënten met overgewicht omlaag krijgen. Van hen wordt verwacht dat ze niet alleen zeggen dat mensen te dik zijn, maar ook actief ingrijpen.
Diabetes
Percentage volwassenen met diabetes:
Italië5%
Nederland 6%
Polen 8%
Verenigde Staten 11%
Nederland heeft minder diabetici dan het Europese gemiddelde (8,1 procent van de bevolking). Dat het elders hoger ligt, heeft te maken met overgewicht, voeding, maar ook met erfelijk aanleg.
Nederlandse vrouw wordt niet zo oud
Levensverwachting vrouw
Japan: 86 jaar
Nederland: 82,5 jaar
De gemiddelde levensverwachting van een vrouw in Europa is 83 jaar.
De levensverwachting van de Nederlandse vrouw op de Europese ranglijst daalde van een zesde naar een twaalfde plaats. Hoe kan dat in zo’n rijk land? Opvallend is dat de vrouwen in de landen met de hoogste levensverwachting (Japan en IJsland) veel vis eten. Nederland zit in de top 3 van slechtste viseters van Europa. Daarbij roken en drinken de vrouwen in Nederland sinds de jaren zestig als kerels. Zo roken Nederlandse vrouwen meer dan andere vrouwen in Europa. En dat doet onze leeftijdsverwachting niet goed.
Slechte eters!
Ondanks dat we veel brood eten, krijgen we van alle Europeanen het minst aantal granen binnen. Geen wonder dat we een vezeltekort hebben! Is dat het enige? Nee hoor, we eten ook te weinig groente, fruit, vezels, vis, plantaardige olie, vitamine D en foliumzuur. Waarvan we te veel eten? Zout en verzadigde vetten.
Nee, dan Italianen en Grieken, die eten meer groente, fruit, olijfolie, peulvruchten, vis en verschillende soorten granen. Keer op keer blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat dit voedingspatroon preventief werkt bij kanker en hart- en vaatziekten. (Jammer genoeg gaan de mensen daar ook steeds meer eten als ‘wij’; grote kans dat zij hun gezonde voorsprong verliezen.)
In Nederland meer mensen met kanker
In Nederland hebben meer mensen kanker dan over de grens. Meer vrouwen hebben hier borstkanker, meer mannen prostaatkanker en ook voor huid-, darm- en longkanker zitten we bij de slechtste helft van Europa. Hoe kan dat?
Opnieuw: het roken geeft ons niet bepaald een gezonde voorsprong. Roken wordt gezien als één van de grote boosdoeners van de kankerepidemie. In de jaren zeventig hebben we massaal (mee)gerookt. Nog steeds roken vrouwen hier meer dan elders. Dit is wellicht de reden dat vooral qua longkanker Nederlandse vrouwen het slechter doen dan andere Europese vrouwen.
Ook huidkanker komt in Nederland meer voor, omdat we ondanks onze blanke huid wél al decennialang liggen te bakken aan de Franse en Spaanse kust. Van borstkanker is bekend dat het hier meer voorkomt omdat vrouwen relatief laat en gemiddeld minder kinderen krijgen en weinig borstvoeding geven.
En is er meer slecht nieuws: het aantal mensen dat sterft aan kanker daalt minder sterk dan in de rest van Europa. Onze achterstandspositie zal dus steeds groter worden.
Dieptepunt: babysterfte
Een dieptepunt in de gezonde stand van ons land: de babysterfte. Deze is in Nederland al jaren hoger dan in andere Europese landen. Rotterdams onderzoek laat zien dat vrouwen met een lage sociaaleconomische status in 2011 net zo’n slechte kans hebben op een goede zwangerschap als Nederlandse vrouwen in 1960.
In de jaren zeventig stond Nederland aan de top; het aantal baby’s dat overleed tijdens de bevalling en vlak daarna was bij ons opmerkelijk laag. Die toppositie leverden we vooral in omdat andere landen ons voorbijstreefden (en Nederlandse prestaties gelijk bleven). En zo kwam het dat we in 2003 ineens het land waren met de hoogste babysterfte van Europa.
Uit dit dal zijn we gelukkig opgeklommen; we zijn nu een middenmoter. Maar wil je een middenmoter zijn als het gaat om het meest essentiële moment in het leven van mensen: de geboorte van hun kind?
Wat gaat er bij ons mis? Relatief gezien sterven vooral veel baby’s in de eerste vier weken na de geboorte. Dit komt door vroeggeboorte, ernstige aangeboren afwijkingen, laag gewicht en zuurstofgebrek tijdens de bevalling.
Zwangere Nederlandse vrouwen die in Nederland , blijken slechtere leefgewoontes te hebben dan zwangere vrouwen in buurlanden. Zo roken we vaker tijdens de zwangerschap, en dit heeft een effect op het geboortegewicht en dus op de overlevingskans van het pasgeboren kind. Ook wordt alcohol oogluikend toegestaan, wat ook niet gezond is voor de baby.
Nederland telt veel oudere moeders en vrouwen die een meerling krijgen; ook dat zijn extra geboorterisico’s. Als een kind te vroeg geboren wordt, blijken Nederlandse artsen voorzichtiger met behandelen.
Tot slot loopt de overdracht tussen verloskundigen en gynaecologen in Nederland niet altijd soepel, met alle tragische gevolgen van dien.
Is er ook goed babynieuws? Gelukkig wel. Doordat we zo’n goede jeugdgezondheidszorg hebben, worden ongevallen, infecties en ondervoeding in de babytijd goed aangepakt.
De tevreden roker is een onruststoker
De meeste rokers wonen in:
- Duitsland
- Hongarije
- Nederland
In 2011 rookte een derde van de Nederlands mannen en een kwart van de Nederlandse vrouwen. Deskundigen schatten dat er jaarlijks 20 duizend mensen onnodig vroeg overlijden aan de gevolgen van roken. Hoe ongezond ook, in kleine cafés mag gewoon weer gerookt worden. In veel Scandinavische landen mag aan de buitenzijde van een winkel niet te zien zijn dat je er tabak kunt kopen, in Nederland hangen rookaffiches echter gewoon in elke abri.
Pijnvrij dankzij België
Rianne van Erp liep acht jaar lang met pijn, totdat ze het niet meer aankon. “Daarom waagde ik de overstap naar België.”
“De pijn zat vooral in mijn lies en bovenbeen. Ik probeerde alles, maar niemand wist wat er mis was. Uiteindelijk kwam ik bij een sportarts die een MRI-scan deed. Er zaten losse botstukjes in mijn lies en bovenbeen. Ik moest naar een orthopedisch chirurg, maar moest daar een halfjaar op wachten. Dat wilde ik niet; ik waagde de overstap naar België.”
“Binnen een maand kon ik geopereerd worden. Het personeel was fantastisch, maar de orthopeed had slecht nieuws. Alhoewel hij alle botjes uit mijn lies en bovenbeen kon weghalen, bleek het kraakbeen in mijn heup volledig versleten. Ik moest ook een nieuwe heup.”
“De pijn bleef heel hevig. Dat zag de specialist ook bij de controle. Daarom mocht ik al veertien dagen later terugkomen voor een kunstheup. Na de operatie was de zorg opnieuw voortreffelijk. Ik kwam niets tekort.”
“Ik kreeg een keramische heup die twintig tot dertig jaar moet meegaan. Elk jaar ga ik terug naar België voor controle. Mijn ervaringen in België? Geweldig! Ik hoop dat het niet meer nodig zal zijn, maar als het niet anders kan, kun je maar beter in dit ziekenhuis liggen.”
Een baby dankzij Duitsland
Hun eerste zoon werd door middel van een vruchtbaarheidsbehandeling verwekt. Inmiddels is Pia Holst opnieuw zwanger, maar niet dankzij een Nederlandse arts.
“Onze eerste zoon, Doris (inmiddels 3,5), is verwekt via een vruchtbaarheidbehandeling. We wisten dus dat een tweede niet vanzelfsprekendheid zou zijn. Toen hij negen maanden oud was, zaten we weer in het ziekenhuis. We rolden automatisch het traject in waar we waren uitgestapt toen ik zwanger was van Doris.”
Toch was er één verschil: er werden geen nieuwe onderzoeken gedaan “Ik startte meteen met de vruchtbaarheidsbehandelingen.” Ze kreeg vier iui-behandelingen en vier ivf-pogingen. Zonder resultaat. Het einde van de pogingen was in zicht.
“Ondertussen hoorde ik goede verhalen over Duitsland. Omdat ik onze kinderwens niet zomaar vaarwel kon zeggen, gingen ook wij naar Düsseldorf, hoewel de arts wel een Nederlander was, werken ze daar wel anders dan bij ons. Zo blijft de arts in het hele traject bij je; hij doet de echo’s en ook andere, kleine behandelingen.”
Pia slikte een middel om een vroegtijdige eisprong te voorkomen. Volgens deze arts verminderde dat echter de kwaliteit van haar embryo’s, en hij gaf haar een ander medicijn. “In Nederland werden die matige embryo’s automatisch toegeschreven aan mijn leeftijd: ik was toen 36.”
Het verschil in Duitsland zat in veel zaken: zo onderging ze verschillende puncties om eitjes te oogsten. “Dat is bijzonder pijnlijk. Sommige Nederlandse ziekenhuizen doen dat zonder verdoving, andere met plaatselijke verdoving. In Duitsland krijg je een roesje, wel zo prettig.”
Toen Pia lichamelijk tiptop in orde leek om zwanger te worden, was de bevruchting weer mislukt. “De Duitse arts liet het er niet bij zitten. Ik kreeg een lichamelijke onderzoek. Wat bleek? Er zat een flinke poliep in mijn baarmoeder, die werkte als een spiraaltje. Nadat die operatief werd verwijderd, raakte ik zwanger. Spontaan. In juni verwacht ik ons tweede kind.”
Een slecht been … dankzij Italië en Nederland
Roy Klopper was voor het eerst zonder ouders op vakantie in Italië en huurde met vrienden een scooter voor een tochtje. Na wat gegein met hard remmen belandde die scooter op zijn been. Gevolg? Een akelige breuk.
“Mijn herinneringen aan het Italiaanse ziekenhuis zijn niet geweldig. Het begon er al mee dat de ambulancebroeders rookten ín de ziekenwagen. Zij probeerden een beetje Engels te spreken, maar in het ziekenhuis sprak niemand Engels. En dus lag ik daar in een armoedige kamer – met verf die van de muur bladderde – zonder klok. Ik was niet in staat om te vragen waarom mijn been gespalkt werd en niet gegipst. Ik kreeg paracetamol tegen de pijn, maar dat ik echt iets zwaarders nodig had, kon ik niet duidelijk maken.”
Hij was erg blij dat hij na drie dagen naar Nederland terug werd gevlogen. Maar of het daar beter werd? “Nou, nee. Hier is een verkeerde plaat in mijn been beland, waardoor een hersteloperatie uitgevoerd moest worden en ik maandenlang fysiotherapie nodig had. Mijn been is flink gehavend door de vele littekens van de operaties en is drie centimeter korter dan het andere been. Ik kan het nog steeds niet voor honderd procent gebruiken. Hardlopen lukt niet goed en lange afstanden lopen ook niet. Hoewel ik me in het Italiaanse ziekenhuis echt ontheemd voelde, zijn de echte grote missers hier in Nederland gemaakt.”
Wereldweetjes&cijfers
- De levensverwachting voor mannen in Congo is gemiddeld 54 jaar.
- In Georgië voelen de meeste mensen zich eenzaam.
- Kinderen in Griekenland, Portugal en Italië zijn het dikst.
- In Afghanistan sterven 53 op de 1000 baby’s kort na de geboorte (in Nederland 10 op de 1000).
- Fransen eten het meeste vet (maar zijn slank!).
- Als er in Tsjaad duizend baby’s geboren worden, worden er 209 nog geen vijf jaar oud.
- In India lijdt 43 procent van de kinderen jonger dan vijf jaar aan ondergewicht.
- Italiaanse ouders gaan het meest vanwege griep met hun kinderen naar de dokter.
- 47 procent van de Griekse mannen rookt.
- De Grieken hebben de meeste groente en fruit tot hun beschikking, de Polen het minst. Het blijkt dat hoe meer groente en fruit mensen voor het pakken hebben, hoe meer mensen er ook van eten.
- Nederlanders zijn samen met de Finnen het gelukkigste volk ter wereld.
- 80 procent van de Zweedse baby’s krijgt met drie maanden borstvoeding. In Nederland is dat 30 procent.