Wie hoogleraar prof. dr. Elsken van der Wall Beroep medisch oncoloog gespecialiseerd in borstkanker, voorzitter van het UMC Utrecht Cancer Center en deeltijd onderzoekshoogleraar aan the Johns Hopkins Cancer Center in Baltimore Burgerlijke staat getrouwd, vier stiefdochters Behoort tot de top 3 voorvechters van vrouwengezondheid omdat … ze al haar tijd en energie steekt in het vinden van de optimale – op de persoon toegespitste – behandeling van vrouwen met borstkanker.
“Wat je kunt doen om borstkanker te voorkomen? Voor je 20e kinderen krijgen! Daar moeten mensen hard om lachen. Maar het is wel zo. Het vermindert het risico. Net als minder alcohol drinken en elke dag een half uur bewegen. Maar ik zeg ook eerlijk: kanker zal nooit helemaal uitsterven. Het is geen ziekte zoals een infectie, maar een gevolg van fouten in ons erfelijk materiaal (dna, red). Die fouten ontstaan dagelijks door aanvallen van buitenaf, door bijvoorbeeld nicotine of asbest, en soms ontstaan ze ook spontaan. Onze cellen beschikken over een reparatiemechanisme om die fouten te herstellen. Met het ouder worden neemt de kans op fouten toe en werkt dat reparatiemechanisme steeds minder accuraat. Omdat we steeds ouder worden, stijgt het aantal mensen met borstkanker nog tot 2020.”
“In het tweede jaar van mijn opleiding wist ik al dat ik mijn carrière wilde wijden aan borstkanker. Ik moest vanwege een noodgeval het oncologisch spreekuur van mijn begeleider overnemen. Die ochtend zag ik alleen maar vrouwen met borstkanker. Wat die ziekte deed, trof mij intens. Niet alleen omdat borstkanker zo veel voorkomt, maar ook omdat het de meeste vrouwen raakt in hun vrouwzijn. Op een andere manier dan eierstokken of de baarmoeder maken borsten onderdeel uit van je zelfbeeld als vrouw. Je seksualiteit, maar ook emotioneel – veel vrouwen hebben borstvoeding gegeven bijvoorbeeld. Als een borst vanwege kanker er – gedeeltelijk – af moet, heeft dat een diepe impact. Op dat moment wist ik: hier moet ik iets mee.”
Een goed én lang leven
“We hebben sindsdien enorme stappen gemaakt. In de jaren tachtig hadden vrouwen zestig procent kans om tien jaar na de diagnose borstkanker in leven te zijn, nu is dat tachtig procent. Dat komt vooral omdat de kennis van ons dna enorm is toegenomen. De medische wereld dacht vroeger dat er alleen hormoongevoelige en -ongevoelige borstkanker bestond. Inmiddels weten we dat er zeker vijf typen borstkanker bestaan, en voor elk hebben we een aparte behandeling. Dat vergroot de kans op overleven. We vermoeden dat we uiteindelijk wel tien soorten borstkanker zullen ontdekken, die allemaal om een andere aanpak vragen. Mijn droom is dat uiteindelijk het genetisch profiel van de tumor een handleiding wordt voor hoe we jou het best kunnen behandelen.”
“Als dat lukt, zal ik tegen vrouwen met borstkanker kunnen zeggen: ‘met deze medicatie komt bij zeker negentig procent de kanker niet meer terug.’ Ze hoeven dan geen onnodige chemokuur of bestraling te ondergaan. Nu is dat vaak nog wel het geval, omdat behandelaars vooraf nog niet goed kunnen voorspellen op welke behandeling je reageert. Tegen alle vrouwen met uitgezaaide borstkanker hoop ik in de toekomst te kunnen zeggen: ‘op basis van de genetische code van je tumor hebben we een behandeling waarmee je een kwalitatief goed én lang leven hebt.’ Maar zover zijn we niet. Ik heb nog veel te doen!”
“Tijd. Dat heb ik nodig om de perfecte behandeling bij borstkanker te vinden. Niet alleen om nieuwe, betere methoden te ontwikkelen. Ook om na te gaan hoe ik de vrouw die tegenover mij zit het beste kan helpen. Tijd om de goede diagnose te stellen, tijd om de nieuwste en beste behandelingsmogelijkheden te inventariseren, naast elkaar te leggen en te bespreken. Want waar het om gaat, is wat jij wilt en dat we samen tot een goed besluit komen. Niet voor elke vrouw is een borstamputatie bespreekbaar. Andere vrouwen staan er juist op dat die borsten eraf gaan om elk risico uit te sluiten. Het is dus belangrijk dat ik je alle behandelingopties voorleg die bij jou passen, zodat je niet achteraf denkt: was ik maar naar Amerika gegaan. Want hier in Nederland hebben alle specialisten in principe alle mogelijkheden om jou de beste behandeling te geven en daar heb je recht op.”
Een betere gezondheid voor vrouwen, aldus Elsken
Beweeg, elke dag
“Een half uur elke dag matig intensief bewegen. Ofwel, je dusdanig inspannen dat je een beetje gaat zweten. Dat is goed voor je hart en vaten, maar helpt ook het risico op kanker, met name borstkanker, te verminderen.”
Doe rustig aan met je wijntje
“Volgens oncologen kun je beter niet meer dan drie rode wijntjes per week drinken. Volgens cardiologen is elke dag een glas rode wijn een aanrader – alhoewel dat sinds kort ook ter discussie staat. Hoe dan ook betekent dit dat veel vrouwen in Nederland meer drinken dan goed voor ze is.”
Hormoonsuppletie maximaal een jaar
“Vrouwen die hormonen slikken tegen opvliegers, moeten dat niet langer dan een jaar doen. Deze hormonen vergroten het risico op borstkanker en dat terwijl je in de overgang vanwege je leeftijd al een grotere kans op kanker hebt.”
Neem jezelf serieus!
Er zijn veel ongemakken waar we als vrouwen liever niet voor naar de dokter gaan. Gezond leven houdt echter in dat je problemen in een vroeg stadium tackelt, zodat je je gezondheidsrisico’s relatief eenvoudig kunt terugdringen. Soms gewoon al door gezonder te eten, meer te ontspannen en goed te bewegen. Dus neem jezelf serieus! Blijf niet te lang met ‘vage’ kwaaltjes rondlopen, want soms kunnen die een voorbode zijn van erger:
- Migraine > verhoogt het risico op een hersenbloeding
- Opvliegers > kunnen met hoge bloeddruk te maken hebben
- Zwangerschapssuiker > geeft een grote kans op ‘echte’ diabetes
- Hoge bloeddruk tijden de zwangerschap > vergroot het risico op hart- en vaatproblemen
- PMS > geeft meer risico op stemmingsstoornissen
- Blaasontsteking > grotere kans op incontinentie