Claire ontdekte dat als je bewust naar een kunstwerk kijkt, er rust en ruimte voor nieuwsgierigheid ontstaat. Een totaal andere manier focussen dan je in het dagelijks leven doet. Om dit anderen ook te laten ervaren, richtte ze ‘Thinking Museum’ op.
“De eerste keer moest ik mezelf echt forceren om langere tijd naar een kunstwerk te kijken. Het voelde zo ongemakkelijk, ik vroeg me echt af wat ik aan het doen was. Ik was een beetje onzeker, maar ook nieuwsgierig hoe lang ik de tijd kon nemen voor een kunstwerk. Dus ging ik de confrontatie met mezelf aan. Ik wist het te rekken tot een minuut! Inmiddels is dertig minuten aandacht geven aan een kunstwerk niet ongebruikelijk meer. Als ik even mijn aandacht verlies, pak ik het weer op waar ik gebleven was. Daarom zet ik ook bewust mijn telefoon uit als ik het museum binnenstap. Anders ben ik bij voorbaat al afgeleid zodra er een berichtje binnenkomt.”
Terug naar verwondering
“Musea hebben soms zo’n slechte reputatie, met saaie, stoffige objecten. Het bezoeken van een museum lijkt een soort verplichting, terwijl het een mooie gelegenheid is om de drukte en digitale wereld om ons heen even uit te schakelen. Ik heb jonge kinderen, waaronder een tweeling. Dat kan behoorlijk druk zijn. En in ons dagelijks leven zijn we continu bezig met het scannen en beoordelen van informatie. Als ik ’s ochtends om negen uur in een lege museumzaal sta, omringd door schilderijen, valt er een complete rust over me heen. Ik rem mezelf bewust af, waardoor er weer ruimte ontstaat om details te zien en me te verwonderen. Dat verwonderen kun je als volwassene nog weleens verliezen. Toch geldt dat voor kinderen ook. Die worden continu digitaal en interactief geprikkeld. Daardoor blijven ze in dezelfde haast hangen. Ook bij hen kan er weer oprechte verwondering ontstaan door bewust te kijken naar kunst zonder opzichtige, technische snufjes.”
Ervaring delen
“Bij het uitkiezen van een kunstwerk om te observeren, wil ik een bepaalde connectie voelen. Die kan positief of negatief zijn. Neem bijvoorbeeld het werk Cathedra (1951) van Barnett Newman in het Stedelijk Museum. Dat is een enorm schilderij van ongeveer 2,5 bij 5,5 meter. Het schilderij is een volledig blauw doek met een witte en een grijze verticale streep. Mijn eerste gedachte was: ik kan me niet voorstellen dat ik hier mijn aandacht voor langere tijd bij kan houden. Maar daarin vond ik juist de uitdaging. En wat bleek: ik verbaasde me over de vragen die het schilderij bij me opriep. Zoals: wat voor associatie heb ik met blauw? Wat als de witte streep er niet meer in zou staan of op een andere manier? En waarom voelde iemand ooit de behoefte om het doek te verwoesten? Ik ben op zo’n moment niet meer bezig met het leven van alledag en ga voor even op in het werk. Extra leuk vind ik het om daarna mijn ervaring met anderen te delen: ervaren zij hetzelfde? Wat voor associatie hebben zij? Dat is gezellig, maar ook heel verfrissend. En veel leuker dan alleen kijken naar het bordje met de beschrijving!”
Zo vind je zelf rust in een museum:
- Plan je bezoek buiten spitsuren, vroeg in de ochtend of laat in de middag.
- Laat je telefoon thuis of zet hem uit.
- Leg jezelf niet op om alles in het museum te zien.
- Ga naar de bovenste verdieping van een museum, iedereen begint immers beneden.
- Kies een object uit dat je nieuwsgierig maakt.
- Geef jezelf een minimale tijd om een werk te observeren.
- Neem een schrijfblok mee en noteer wat je opvalt en welke vragen er naar boven komen.
- Als er een bank is, ga daar dan op zitten.
- Lees niet de titel en de omschrijving van een werk, maar kijk wat jij er zelf in ziet.
En dan? Zit, ervaar en kom tot rust!