Wie op zoek is naar een alternatieve geneeswijze heeft ruime keus. In Nederland alleen al zijn het er duizenden. Vaak wordt daarom gezondNU gebeld: is deze arts goed? Of: waar vind ik een goede arts? Om alle lezers van gezondNU te helpen, bij het maken van een goede keuze: zeven praktische stappen om het kaf van het koren te scheiden.
Stap 1. Hoe noemt hij zichzelf?
Wat is het verschil tussen een natuurgenezer, een natuurgeneeskundig arts en een natuurdiëtist? En is de behandeling van een orthomoleculair arts anders dan die van een orthomoleculair therapeut?
- Om die vraag te beantwoorden, is het goed om eerst te kijken naar de titel. De beroepstitel ‘arts’ is namelijk wettelijk beschermd. Een homeopathische huisarts, of orthomoleculair arts heeft net als een ‘normale’ huisarts of specialist, geneeskunde gestudeerd. Vervolgens heeft hij zich gespecialiseerd in de homeopathie of de complementaire geneeswijze.
Als iemand zich natuurarts of natuurgeneeskundig arts noemt, gebruikt hij in zijn diagnose en behandeling dus zowel reguliere als alternatieve kennis en methoden. Ook een acupunctuur-arts, is dus een ‘echte’ arts die zich later heeft gespecialiseerd.
Voor een diëtist geldt hetzelfde. Deze is in de basis regulier opgeleid. Een natuurdiëtist heeft zich vervolgens gespecialiseerd in zuiver natuurlijke voeding. Een orthomoleculair diëtist zal dus naast gezonde voeding ook vitamines en mineralen adviseren.
- Staat er géén arts in de titel? Dan heeft de behandelaar géén artsenopleiding gevolgd en is hij therapeut. Therapeuten maken dus geen gebruik van reguliere medische behandelmethoden. Zij richten zich louter op de alternatieve geneeswijze. Wel zal een goede therapeut altijd nagaan of de patiënt (ook) een reguliere behandeling nodig heeft.
Het probleem is dat de titel ‘therapeut’ onbeschermd is. Zo zijn er zeer betrouwbare therapeuten die jarenlang studeerden en een goede staat van dienst hebben. Maar er zijn ook mensen die na een thuiscursus ‘therapeut’ zijn.
Hoe u tussen therapeuten het kaf van het koren scheidt? Kijk bij Stap 3!
Stap 2. Is de behandelaar arts? Check BIG-register én beroepsvereniging
Iedere alternatieve arts staat ingeschreven in het BIG-register. (bigregister.nl). Dit register verleent duidelijkheid over de vraag óf de arts die u wilt raadplegen zijn beroep ook daadwerkelijk mág uitoefenen.
Let op: de titel ‘arts’ is beschermd, maar de titels van alternatieve beroepen zijn dat niet. Een arts die een boekje over homeopathie heeft gelezen, kan zich in theorie dus (ten onrechte) homeopathisch arts noemen. Check daarom naast het register ook of de arts bij een van de CAM-artsenverenigingen is aangesloten(camartsen.nl), betrouwbare beroepsverenigingen die hoge eisen stellen aan haar leden (CAM staat voor het Engelse ‘complementary and alternative medicine’).
Woordvoerder van de Samenwerkende CAM-artsenverenigingen Wim Verest: “Een arts die lid is van een CAM-artsenvereniging voldoet aan strenge kwaliteitscriteria op het gebied van opleiding, nascholing en intercollegiale toetsing. CAM-artsen zijn verplicht zowel hun reguliere kennis en bekwaamheden als hun kennis en vaardigheden op het gebied van complementaire behandelwijzen goed op peil te houden. Daarnaast is het klacht- en tuchtrecht van toepassing. Mochten patiënten het niet eens zijn met een bepaalde behandelwijze, kunnen ze dus stappen ondernemen. Dat houdt artsen extra alert en de kwaliteit hoog.”
Stap 3. Is de behandelaar therapeut? Controleer niveau en beroepsorganisatie
Als uw behandelaar een therapeut is, is het goed te realiseren dat het niveau van alternatief therapeuten enorm verschilt. “Dat wil niet zeggen dat lager geschoolde therapeuten geen goed werk verrichten”, zegt Hetty van Doorn, secretaris van de Infolijn Alternatieve Geneeswijzen. Deze club heeft zich toegelegd op het verschaffen van betrouwbare informatie over de alternatieve sector en het controleren van de kwaliteit.
Van Doorn: “Het is belangrijk dat een lager geschoolde behandelaar onder controle staat van een arts of HBO-therapeut die beschikt over reguliere medische basiskennis en dus goed kan inschatten of een patiënt reguliere of alternatieve zorg nodig heeft.”
Vraag een therapeut dus altijd naar zijn niveau, luidt haar devies. Heeft hij een serieuze HBO- of academische opleiding gevolgd en is hij aangesloten bij een gedegen beroepsorganisatie? Dan kunt u er redelijk zeker van zijn dat u in goede handen bent. Toch zit hier nog een addertje: “Iedereen kan een beroepsorganisatie oprichten”, zegt Van Doorn.
Hoe weten we of een beroepsorganisatie betrouwbaar is? “Als zij strenge eisen stellen aan opleiding, praktijkvoering en bij- en nascholing en bovendien een klacht- en tuchtrecht hebben. Ook het aantal leden, zegt iets. Is het een handvol? Dan moeten de alarmbellen gaan rinkelen.”
Gelukkig hoeven we het wiel niet zelf uit te vinden: “ Op infolijn-ag.nl staat een bestand met beroepsverenigingen die de afgelopen 22 jaar ons vertrouwen verdiend hebben”, aldus Van Doorn.
Stap 4. Hoeveel kost het?
Het is doodnormaal om vooraf te vragen hoe lang het consult duurt en wat het u gaat kosten. Geeft de arts of therapeut geen duidelijkheid, of reageert hij vreemd? Maak dan rechtsomkeert. Doordat zorgverzekeraars steeds minder vergoeden (zie kader De Rechten van de Patiënt) is het verstandig vooraf te checken of de behandeling gecompenseerd wordt. Dat voorkomt vervelende verrassingen achteraf.
Extreem hoge bedragen zijn verdacht, maar ook extreem laag geprijsde aanbiedingen. “Sommige kwakzalvers proberen mensen te ‘lokken’ met bijvoorbeeld een bodycheck voor vijfentwintig euro”, waarschuwt Van Doorn, “en smeren vervolgens een voorraad pillen aan voor honderden euro’s. Trap daar niet in!”
Stap 5. Vraag!
“Vraag alles wat u nodig hebt om tot een goed oordeel te kunnen komen”, is het advies van Bert Kloosterman van Stichting Natuurlijk Welzijn. Deze organisatie geeft voorlichting over complementaire en alternatieve gezondheidszorg en probeert de samenwerking tussen reguliere en complementaire geneeswijzen te bevorderen. “Aan de manier waarop met het verzoek wordt omgegaan, valt vaak al op te maken of de behandelaar deugt of niet. Is er weinig informatie beschikbaar? Dat is geen goed teken.”
Stap 6. Vetrouw het niet als de behandelaar…
- zegt een wondermiddel te hebben dat alle ziekten geneest
- een onbekende therapie biedt die alleen door hem wordt uitgeoefend
- geneesmiddelen voorschrijft die alleen hijzelf verkoopt
- u verbiedt naar de huisarts of specialist te gaan
- u zegt te moeten stoppen met uw reguliere medicijnen, zonder overleg met huisarts of specialist
- boos wordt als u naar zijn kwaliteiten en opleiding vraagt en zegt dat u hem maar gewoon moet vertrouwen
- dreigt: ‘Als u deze behandeling niet ondergaat, dan …’
- u een ‘ niet-pluis-gevoel’ krijgt (of uw omgeving u waarschuwt)
Stap 7. Schoenmaker …
Een behandelaar die allerlei behandelwijzen aanbiedt, is feitelijk minder goed betrouwbaar. Bert Kloosterman: “Hoe meer therapieën een geneeskundige uitoefent, des te onwaarschijnlijker is het dat hij deze allemaal even deskundig beheerst. Kies een behandelaar die in zijn eentje niet meer dan drie geneeswijzen uitoefent. Als er binnen één praktijk meerdere geneeskundigen verschillende behandelwijzen praktiseren waardoor het totaal uitkomt op meer dan drie, is dat natuurlijk prima.”
Schakel hulp in
Komt u er zelf niet uit? Schakel dan hulp in. Via de Infolijn Alternatieve Geneeswijzen op 088-2424240 of de website infolijn-ag.nl vindt u informatie over behandelwijzen en behandelaars. Hier kunt u bovendien advies inwinnen over geneeswijzen in combinatie met uw aandoening.
Ook via Stichting Natuurlijk Welzijn vindt u adressen van betrouwbare behandelaars. Zij geeft verder een adressengids uit met meer dan 2800 adressen van gekwalificeerde artsen en therapeuten. natuurlijkwelzijn.org
Nog meer handige adressen
De zes CAM-artsenverenigingen beschikken over registers met betrouwbare adressen van gespecialiseerde artsen.
- Artsenvereniging voor homeopathie (VHAN): vhan.nl
- Nederlandse Artsen Acupunctuur Vereniging (NAAV): acupunctuur.com
- Artsenvereniging voor Biologische en Natuurlijke Geneeskunde (ABNG-2000): abng.nl
- Nederlandse ArtsenVereniging voor Neuraaltherapie en Regulatietherapie (NVNR): nvnr.nl
- Nederlandse Vereniging van Antroposofische Artsen (NVAA): nvaa.nl
- Nederlandse Vereniging van artsen voor OrthoManuele Geneeskunde (NVOMG): nvomg.nl
De Stichting Registratie Beroepsoefenaren Aanvullende Gezondheidszorg (SRBAG) bevat enkele registers van artsen en therapeuten: srbag.nl
De Rechten van de Patiënt
Steeds meer mensen vinden de weg naar een alternatief behandelaar. En dat is niet voor niets. Mensen willen zelf kunnen kiezen voor zorg die bij hen past. Ze hebben het recht te beslissen over hun eigen lichaam. Maar als het aan de zorgverzekeraars ligt, wordt dat recht steeds verder ingeperkt. Een aantal van hen vergoedt de onderzoeken die door CAM-artsen worden aangevraagd niet meer. Ook veel geneesmiddelen worden uitgesloten. Een bezoek aan een alternatief genezer dreigt onbetaalbaar te worden. Hetty van Doorn van de Infolijn Alternatieve Geneeswijzen: “Patiënten die hun alternatief arts niet meer kunnen betalen, worden gedwongen hun probleem regulier aan te pakken en bijvoorbeeld zware reguliere medicijnen te slikken, want die worden wél vergoed. En dat terwijl natuurlijke middelen goedkoper zijn en – nog belangrijker – veel minder schadelijk. Op termijn zou een natuurlijke aanpak de zorgverzekeraars geld besparen. Het wordt tijd om de oogkleppen af te gooien.”
Wim Verest van de Samenwerkende CAM-artsenverenigingen: “Conform de gedragsregels van de landelijke artsenfederatie KNMG dient een complementair werkend arts eerst regulier onderzoek te doen. Door laboratorium- en röntgenonderzoek niet te vergoeden, maken verzekeringen het CAM-artsen nu dus heel moeilijk om volgens die richtlijnen te werken. Dat is een kwalijke zaak. We moeten hier met z’n allen tegen protesteren, want waarom zou een patiënt van de ene arts de diagnostiek zelf moeten betalen terwijl een patiënt van een andere arts hetzelfde onderzoek wél vergoed krijgt?”
Als consulten, onderzoeken en medicijnen niet of slechts gedeeltelijk worden vergoed, is een bezoek aan een alternatief dokter straks alleen nog toegankelijk voor iemand met vermogen. De stichting De Rechten van de Patiënt wil dit voorkomen en zet zich in voor directe toegang tot alle vormen van zorg. Meer info: derechtenvandepatient.nl.
Regulier versus alternatief
Van tijd tot tijd laait de discussie weer op. Alternatieve geneeswijzen zijn niet wetenschappelijk bewezen dus is er geen bewijs dat de geneeswijze ‘werkt’. Vergeten wordt dat ook binnen de reguliere geneeskunde niet alles volgens de normen van de wetenschap valt te bewijzen. Sterker; een groot deel ís niet bewezen.
Alternatieve geneeswijzen worden meestal speciaal op die ene persoon afgestemd en niet op een hele groep. Daardoor zijn ze haast niet wetenschappelijk te toetsen. Reguliere methoden gaan meestal uit van een gestandaardiseerde benadering. Iedereen met ziekte X krijgt medicijn Y. Deze methode is wél geschikt voor wetenschappelijke toetsing, oftewel: gecontroleerde klinische onderzoeken zoals dubbelblinde tests, gerandomiseerd onderzoek of meta-analyses. Alternatieve geneeswijzen zijn gebaseerd op jarenlange, praktische ervaringen van geneeskundigen. Na een verandering in voeding en leefwijze, complementaire of alternatieve behandeling gaat het bijvoorbeeld beter met de patiënt. Telkens weer blijkt de therapie succesvol en zo groeit de bewijsvoering. Toch houden tegenstanders van alternatieve geneeswijzen vol dat dit op toeval of verbeelding berust.