In therapie bij moeder natuur

Wat is een tuintherapeut?

“Een tuintherapeut gebruikt de tuin en alles wat de natuur biedt als therapeutisch middel. Praten is van secundair belang. In plaats daarvan onderneem je activiteiten die specifiek gericht zijn op de natuur. Bijvoorbeeld bladeren harken, hout hakken, vogelhuisjes maken, wandelen …”

Wie kloppen er bij u aan?

“Vooral mensen die dreigen uit te vallen door stress of een burnout en mensen die vanuit een mentale crisissituatie – depressie, schizofrenie of psychose – de draad van hun leven weer opnieuw proberen op te pakken of vorm te geven. Via de huisarts, arbo-arts, zorgkantoor of re-integratiebureau komen ze bij mij terecht. Voor mensen die depressief zijn is deel uitmaken van een natuurlijk geheel een ervaring die hen weer terugbrengt bij de zin van het leven. Je gaat je weer verbonden voelen met de natuur. Ook met de eigen natuur, en dat geeft energie om vooruit te gaan. Tuintherapie is voor iedereen geschikt, behalve misschien voor mensen met smetvrees. Als je gruwt van vieze nagels en beestjes wordt het lastig.”

Stel; ik ga bij u in behandeling. Wat zijn de stappen?

“Eerst stellen we samen de therapiedoelen vast. Als je het bijvoorbeeld moeilijk vindt ordening in je leven aan te brengen, kan structuur aanbrengen één van de doelen zijn. Daarna zoek je een plek in de tuin die je aanspreekt. In de zon of in de schaduw. Wild en chaotisch of juist geordend. Drie bij drie meter is de maximale grootte.”

“Binnen die ruimte kan je dan ‘spelen’ met het creëren van structuur. Je begint met het omspitten van de tuin. Een mooie metafoor voor het spitten in jezelf. De natuur is vaak een spiegel voor wat er in jezelf leeft.”

“Een vrouw die als kind misbruikt is door de mensen die ze vertrouwde, bouwde centraal in haar tuin een bakstenen muurtje. Daarachter was de een plek waar ze zich veilig voelde. Vanaf dat punt bouwde ze aan haar zelfvertrouwen. Ze omringde de muur met haar favoriete planten.”

Dat klinkt symbolisch.

“Maar het is meer dan dat. Het creëren van zo’n stukje tuin doet enorm veel voor het zelfvertrouwen. Het is een proces waarin je contact maakt met jezelf met de natuur als leidraad. Je legt bijvoorbeeld drie groentebedjes aan en twee kruidenperkjes en houdt het tussenliggende paadje onkruidvrij. De ordening die je aanbrengt in de natuur werkt door in je eigen natuur. Het is bijna te simpel om waar te zijn.”

Hoe kan dat?

“De natuur heeft een eigen cyclus. Vier seizoenen die zich herhalen; of je nou meedoet of niet. Daarbij draagt de natuur je onvoorwaardelijk. Als je valt, kom je op de aarde terecht. De natuur oordeelt niet en heeft geen dubbele boodschap. Je komt daardoor in een staat waarin je voelt dat je goed bent zoals je bent, en het lukt je om oordelen over jezelf los te laten.”

“Je hoort mensen vaak zeggen: ik word rustig als ik in de tuin aan het werk ben. Terwijl je vrijelijk beweegt, laat je je gedachten de vrije loop en er borrelen nieuwe ideeën op. De beweging die je maakt, zorgt voor verandering. Ook in je zielenleven.”

“Je stopt een zaadje in de grond en twee weken later zie je groene puntjes boven de grond uitkomen. Een depressief iemand kan het bijna niet geloven. Heb ik dat gedaan? Met een beetje geluk kan je, in het juiste seizoen en met goede weersomstandigheden, die sla zes weken later zelfs al oogsten. Die verwondering maakt een energie los die ervoor zorgt dat je uit je probleemcirkel kunt stappen en weer om je heen kunt kijken.”

Kan iedereen direct uit de voeten met de tuintherapie?

“Soms is het nodig iemand te stimuleren. Sommige mensen hebben nog nooit een eigen stukje grond gehad om tot uitdrukking te brengen wat er in hen leeft. Sommige mensen voelen zich verloren. Wat moet ik hiermee? Dan is het aan de therapeut om dat in goede banen te leiden. De eerste keer is het soms voldoende dat iemand naar de tuin fietst, een kop koffie drinkt en een praatje maakt. Je bouwt het geleidelijk op naar een halve dag of meer per week.”

Wanneer besefte u zelf hoe krachtig de natuur is?

“Dat de aarde waardevol is, wist ik van jongs af aan. Tot mijn tiende woonde ik in Canada waar ik altijd veel ruimte om me heen had. Als kind zat ik aan een riviertje en keek ik naar de dieren, de bloemen en het vele groen.”

“Als puber was ik een periode gedeprimeerd, omdat ik moeite had aansluiting te vinden bij leeftijdgenoten. Na een wandeling ging ik onder een boom zitten en hoorde de vogeltjes fluiten, terwijl de nabijgelegen snelweg een enorm kabaal veroorzaakte. Als zij in staat zijn om ondanks die snelweg zo vrolijk te fluiten, moet ik dat ook kunnen, dacht ik.”

“Om grip te krijgen op dit wonder van de natuur begon ik aan een opleiding biologisch-dynamische land- en tuinbouw. Op een zorgboerderij in Zwitserland ervoer ik hoe het proces van de natuur mensen kan helpen. Aan mensen met een verstandelijke beperking geeft het ritme van de seizoenen structuur en overzicht. De tijd van het hooien gaf aan dat het tijd werd voor de jaarlijkse open dag op de boerderij. Als de bladeren vielen was het tijd om pompoenen te oogsten en Halloween te vieren. Om mensen te leren op een efficiënte manier terug te komen bij de kern van hun leven, volgde ik de opleiding creatieve tuintherapie. Die nu overigens niet meer bestaat.”

“Als je geen fiducie meer hebt in de mensen om je heen, heb je altijd de aarde nog. Dat is een basiskracht om gezond in het leven te staan. Ik zie het als mijn missie anderen daarbij te helpen.”

Kunt u tot slot nog een rustgevende tip geven…?

“Zeg ‘hallo’ tegen het gras, de bomen, de aarde. Zeg ‘hoi’ tegen de regenworm in plaats van ‘getsiederrie’. Als je dat maar vaak genoeg doet, zul je vrolijker in het leven staan.”

“In het grote geheel zijn mensen stuk voor stuk nietige, levende wezens net als dieren, bomen en planten om ons heen. Als je vergeet dat je daar onderdeel van bent, kan je het spoor bijster raken. Het is rustgevend om regelmatig contact te maken met het grote geheel waar we onderdeel van zijn.”

Tuintherapeut worden?

Annette Beerens verzorgt de een- en tweejarige opleiding tot tuintherapeut. De (deeltijd) opleiding is bedoeld voor mensen met werkervaring in de landbouw- en/of zorgsector die hun liefde voor de landbouw met de liefde voor de mens willen combineren. De opleiding richt zich op visieontwikkeling op mens en omgeving, ziektebeelden, verslavingsvraagstukken, de grondhouding van de therapeut, maar ook op landbouwkundig inzicht en methodieken.