Is kaarslicht slecht voor je ogen?

Je mag niet lezen bij weinig licht, dat is heel slecht voor je ogen! Een veelgehoorde waarschuwing, maar is het waar? Schaadt slechte verlichting je ogen? En: waarom kun je niet douchen bij te weinig licht maar wel dineren? 

Diner bij kaarslicht

We houden van dineren bij kaarslicht. En lezen doen we het liefst bij een schemerlamp. We houden niet van fel licht, dat is duidelijk. Maar als kinderen onder de dekens een stripje lezen met een zaklamp, roepen we: ‘Zo bederf je je ogen!’ 

Is dat ook zo? Nee. Uit geen enkel onderzoek blijkt dat weinig licht schadelijk is voor je ogen. Schemer mag! Maar van lezen bij zwak licht wordt je wel sneller moe, je ogen worden rood en soms krijg je zelfs hoofdpijn. Slecht licht vermoeiend? Ja! Schadelijk? Nee.

Licht speelt de hoofdrol 

In het donker zie je niets, dat is een waarheid als een koe. Toch is die inkopper belangrijk om te realiseren det licht een hoofdrol speelt bij goed zien. “Licht bepaalt wat je ziet”, zegt Bianca van de Zande van Philips. Zij onderzoekt het effect van licht op ons welzijn. Ze stelt dat we vijftig procent van onze hersencapaciteit gebruiken om iets te zien. Kijken kost dus energie. Als je niet goed ziet, bijvoorbeeld omdat je leest bij slecht licht, zullen je hersenen extra hard werken om de letters te zien. Je hersenen zijn je zicht aan het compenseren. 

Weetje: Je ogen herstellen van zware inspanning als ze gesloten zijn

Goed licht, betere concentratie 

Licht is licht, denk je luchtig. Zo simpel is het echter niet. Elk soort licht verschilt wat betreft intensiteit, verdeling en kleur. 

Een goede lichtkleur, iets roder of juist iets blauwer, zorgt dat je ogen minder snel moe zijn. Toch kun je niet spreken van de beste kleur licht. Wat goed is, verschilt per mens en hangt ook af van het moment op de dag. Als je je wilt concentreren, heb je ander licht nodig dan als je je wilt ontspannen. 

Licht tanken

Wie moe is, knapt op van helder licht. Misschien is een dagje uitwaaien aan het strand daarom letterlijk verhelderend. Je tankt niet alleen zuurstof, je tankt ook veel daglicht. 

Slecht licht: dit gebeurt er in je oog

Bij slecht licht zijn met name de lichtgevoelige staafjes in je oog belangrijk. Deze hebben een speciaal pigment nodig (rodopsine). De structuur van dit pigment verandert als er minder omgevingslicht is. Het zien bij zwak licht kost ons meer inspanning.

Te korte armen

Als je ouder wordt, worden je ogen minder veerkrachtig. Ze kunnen zich minder goed krommen (accommoderen). De ogen hebben meer moeite om zich aan te passen aan korte afstanden. Als je armen te kort worden om iets te lezen, wordt het tijd voor een leesbril.

Waarom dragen nerds altijd een bril?

Lezen in het donker is dus niet slecht voor je ogen. Maar is lezen wél slecht voor je ogen? Want waarom dragen slimmeriken altijd een bril? (En ook nerds in films dragen altijd een (lelijke) bril!) Gek genoeg laat onderzoek zien dat mensen met een hoog IQ inderdaad vaker een bril dragen. Toch word je van veel lezen en studeren in principe niet sneller bijziend. Het werkt misschien wel andersom: er is een link tussen veel buitenspelen en goed zien. Of misschien zijn slimme mensen echt slimmer: als ze minder goed zien doen ze gewoon een bril op. 

Weetje: Het risico op maculadegeneratie neemt toe als je rookt of als je veel in de zon zit.

8x zo houd je je ogen gezond 

1. Laat je ogen ademen – Het hoornvlies haalt zuurstof uit de lucht omdat het geen eigen zuurstoftoevoer heeft. Loop dus af en toe naar buiten als je veel in een benauwde kamer zit. Dit is overigens ook de reden dat dragers van contactlenzen zichzelf soms een ‘brildag’ moeten gunnen.
2. Draag een zonnebril – Teveel zon is niet alleen schadelijk voor je huid, maar ook voor je hoornvlies! UV-straling kan zelfs leiden tot sneeuwblindheid of hoornvliesverbranding. Je ogen doen dan pijn, je kunt geen licht verdragen en je ogen zijn rood en waterig. Draag daarom een zonnebril die het UV-licht filtert (UV 400). 
3. Computer – Van lang computeren, gamen of tv-kijken drogen je ogen uit. Omdat je veel staart, knipper je minder vaak met je ogen. Loop daarom regelmatig weg van je computer of tv. Ook een goede oefening: kijk weg vanaf het scherm en focus op iets in de verte. 
4. Handenwassen – In je ogen wrijven met vieze vingers kan zorgen voor kruisbesmetting. Was je handen dus regelmatig.
5. Make-up – Mascara’s, eyeliners en oogschaduw zijn feitelijk inkt en poeder die je ogen kunnen irriteren. Gebruik bij voorkeur make-up zonder conserveringsmiddelen en haal het er ’s avonds altijd af. 
6. Crèmes –Smeer met een ruime boog de crème langs je ogen; crèmes kunnen ingrediënten bevatten die je traanlaag verstoren en irritaties veroorzaken. 
7. De opticien is je vriend – Elke bril- en lensdrager zou ieder jaar zijn of haar ogen moeten laten controleren. 
8. 40+ – Laat je na je veertigste preventief controleren op glaucoom en (vanaf je 55-ste) op maculadegeneratie (ook wel veroudering of slijtage van het netvlies genoemd). 

De straat op! 

Je reist ’s ochtends in het donker naar je werk, zit overdag binnen en ´s avonds ga je in het donker weer naar huis. Juist omdat in de winter licht een schaars goed is, is het goed ‘s middags te gaan wandelen.

Weetje: Als je ouder wordt, neemt je zicht met veertig procent af. Dat moet je compenseren met een bril of lenzen.