Zuster? Die noemen we tegenwoordig verpleegkundige. En er veranderde meer sinds 1963! Onze 50e verjaardag is een mooi moment om achterom te kijken – van de eerste harttransplantatie tot de eerste broccoli, dit veranderde in 50 jaar tijd.
1963 – De anticonceptiepil is in 1962 geïntroduceerd, maar krijgt dit jaar de ‘zegen’ van bisschop Bekkers. De pil werd omarmd.
1963 – Chemicus Leo Sternbach ontdekt Valium (diazepam) – een medicijn dat sindsdien aan miljoenen mensen met slaapproblemen, angsten en epilepsie is voorgeschreven.
1963 – Dokter Arnold Kadish vindt de eerste insulinepomp uit, die nog als een rugzak gedragen moest worden. Nu heeft een insulinepomp de afmeting van een kleine mobiele telefoon.
1965 – James Schlatter ontdekt een zoetstof zonder calorieën: aspartaam. Is deze uitvinding een vloek of zegen voor de gezondheid? Daarover zijn voedingsdeskundigen en wetenschappers het nog steeds niet eens.
1967 – In Kaapstad vindt de eerste harttransplantatie ter wereld plaats onder leiding van Christiaan Barnard. De 57-jarige Louis Washkansky kreeg het hart van een verongelukte vrouw.
1969 – In 1969 experimenteert de neuroloog Oliver Sacks met een middel dat helpt bij de aanmaak van dopamine, een medicijn voor mensen met parkinson. De Amerikaanse dramafilm Awakenings vertelt het verhaal achter deze ontdekking.
1970 – Nieuw: de MRI-scanner! Het is het mogelijk het lichaam van binnen te bekijken, zonder het lichaam te openen. De ontdekking was een grote stap voor de medische beeldvorming.
1973 – Een arts in Noordwolde geeft haar zieke moeder, op eigen verzoek, een injectie met morfine zodat zij zal sterven. De arts moet een week voorwaardelijk de gevangenis in. Dit is de start van het jarenlange debat over de legalisatie van euthanasie – hetgeen in 2001 een feit zal zijn.
1973 – De eerste, permanent te dragen, zachte lenzen komen op de markt.
1974 – Vet? Dat moet weg! De eerste, provisorisch liposuctie vindt plaats door gynaecoloog Giorgio Fischer. Met een baarmoederschraap- en zuigapparaat (bedoeld om de binnenkant van de baarmoeder leeg te maken) verwijdert hij onderhuids vet.
1974 – De hielprik voor baby’s start. Hiermee kunnen ernstige stofwisselingsziektes snel opgespoord worden. zodat voorkomen kan worden dat kinderen gehandicapt raken en overlijden.
1975 – Begin jaren zeventig overlijden elk jaar 1400 mensen door een auto-ongeluk. Door allerlei maatregelen, zoals de autogordel en de maximumsnelheden, is het aantal verkeersongelukken in 2009 gedaald tot de helft (720 slachtoffers).
1975 – Na zachte lenzen, verschijnen er ook zuurstofdoorlatende harde lenzen.
1978 – Louise Brown wordt geboren, zij is de eerste ivf-baby.
1978 – De Zweedse Aina Wifalk vindt de rollator uit. Eén nadeel: de eerste rollators klapten ze soms spontaan in …
1978 – De eerste suikervrije kauwgom komt op de markt. Goed voor je gebit, want het speeksel dat vrijkomt tijdens het kauwen beschermt de tanden tegen gaatjes.
1980 – Ineens lag hij daar: de eerste kiwi-vrucht. Vezelrijk, vol vitamines maar nog wel een beetje vreemd!
1983 – Hiv, het virus dat aids veroorzaakt, wordt geïdentificeerd.
1984 – Nederland haalt de wereldpers met de abortuswet. In de wet is vastgesteld dat het afbreken van een zwangerschap alleen door een geneeskundige verricht mag worden, in een ziekenhuis met een speciale vergunning en zwangere vrouwen moeten verplicht vijf dagen bedenktijd nemen.
1987 – Laat baby’s niet meer op hun buik slapen! Met dit advies daalde het aantal kinderen dat sterft aan wiegendood per jaar met 170.
1989 – In het Sint Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein lukt een enkelzijdige longtransplantatie – de eerste longtransplantatie in Nederland.
1990 – Mindfulness verovert Nederland; een ontspanningsmethode – met volledige aandacht in het hier en nu zijn.
1993 – Adopteer een kip! Stichting Biologica ziet het levenslicht en zet de biologische landbouw en voeding in Nederland op de kaart.
1995 – Het gebruik van transvetzuren in voeding neemt in achttien jaar tijd met drie kwart af. Doordat we minder ongezonde vetten binnenkrijgen, daalt het aantal mensen met hart- en vaatziekten met naar schatting drie- tot vijfduizend per jaar
1996 – Schaap Dolly wordt geboren in het Roslin Institute (Schotland), een zeer bijzonder schaap omdat ze genetisch identiek is aan haar moeder.
1997 – Internist Hans Houtsmuller presenteert met het boek Het Dr. Houtsmullerdieet een nieuwe visie op voeding en kanker. Het boek wordt gezien als een nieuwe variant van het Moermandieet.
1998 – Het bedrijf Pfizer brengt Viagra op de markt, hét product tegen erectiestoornissen. Sindsdien maakten meer dan 27 miljoen mannen gebruik van deze blauwe pil.
1998 – De beroemde dr. Benjamin Spock overlijdt. Bij zijn dood zijn er meer dan vijftig miljoen exemplaren verkocht van zijn boek waarin hij stelt dat je kinderen met genegenheid moet opvoeden. Revolutionair: daarvoor vond men dat je een baby verpestte als je hem troostte.
2003 – In 2003 wordt het woord flexiterian door de American Dialect Society als handigste woord van het jaar gekozen. En er komen steeds meer flexitariërs bij.
2004 – Iedereen heeft recht op een rookvrije werkplek. Werkgevers moeten ervoor zorgen dat werknemers kunnen werken zonder last te hebben van tabaksrook.
2004 – In 1974 had slechts twaalf procent van de jongens en meisjes van twaalf jaar een gaaf gebit, in 2004 was dat 88 procent. Helaas daalt dat percentage momenteel weer …
2005 – Sonja Bakker verovert Nederland met haar boek Bereik je ideale gewicht. Ondanks het komen en gaan van dieetgoeroes is de helft van Nederland te dik.
2006 – Het plaatsen van rookmelders en het gebruik van brandveilige materialen en campagnes leiden ertoe dat sinds 1986 het aantal mensen met brandwonden daalde met veertig procent.
2008 – Door het rookverbod mag je alleen buiten nog roken, in rookruimtes en in privéruimtes. Jaarlijks sterven er bijna 20 duizend mensen aan ziektes die samenhangen met roken.
2009 – Op tandpasta met fluoride staat een waarschuwing voor kinderen tot en met zes jaar. Zij moeten zo min mogelijk fluoride binnenkrijgen.
2010 – Meisjes worden uitgenodigd voor een vaccinatie tegen het HPV-virus. Deze vaccinatie moet baarmoederhalskanker voorkomen waaraan jaarlijks 200 en 250 vrouwen overlijden.
2011 – De suikervervangers van de steviaplant (steviolglycosiden) worden als zoetstof in Europa toegelaten. Wel zoet, niet kunstmatig.
2011 – Elke dag worden er baby’s geboren, maar baby Meagan zorgt in maart voor veel ophef. Haar moeder is namelijk een 63-jarige vrouw uit Harlingen. Ze was in Nederland de oudste zwangere ooit en ook de oudste ‘nieuwe’ moeder.
2013 – Het blijkt dat gezonde ‘donorontlasting’ (door middel van een poepdonatie) mensen met ernstige bacteriële darminfecties kan helpen. Dokter Josbert Keller van het HagaZiekenhuis in Den Haag deed onderzoek naar deze poeptransplantatie.
2013 – Op 1 januari gaat de nieuwe Drank- en Horecawet in. Jongeren onder de zestien zijn strafbaar als ze alcohol in bezit hebben.
De belangrijkste ontwikkeling volgens deskundigen?
Toen en nu
Johan Bolhuis, natuurarts en gezondNU-columnist: “De belangrijkste ontwikkeling binnen mijn vakgebied vind ik internet: PubMed, e-learning en kunnen e-mailen met collega’s over de hele wereld. Hierdoor wordt kennis zo veel makkelijker beschikbaar, kun je bijna kosteloos overleggen met een collega in Duitsland, Amerika of Japan en blijf je als arts veel makkelijker op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen.”
Toen en nu
Volgens Metta Hofstra, huisarts, homeopathisch arts en gezondNU-columnist: “De belangrijkste ontwikkeling vind ik dat kanker meer en meer een chronische ziekte is geworden, waar je in veel gevallen nog jarenlang mee door kunt leven. Vijftig jaar geleden werd het woord kanker niet eens uitgesproken en sprak men van ‘de gevreesde ziekte’, omdat je zo goed als zeker ten dode opgeschreven was zodra je kanker bleek te hebben. Natuurlijk komt het ook nu nog regelmatig voor dat kanker heel snel gaat en dat blijft vreselijk, maar we hebben wel vorderingen gemaakt.”
Toen en nu
Volgens natuurdiëtist Nelleke Dillema: “Tegenwoordig is een diëtist een coach in plaats van een voorschrijver van een voedingsvoorschrift of dieet. Mensen zijn daarnaast veel mondiger geworden; ze volgen niet meer klakkeloos een vreselijk dieet, maar kiezen hun eigen voedingspatroon. Momenteel winnen een koolhydraatbeperkt voedingspatroon en oervoeding aan populariteit.”
Toen en nu
Volgens René Diekstra, psycholoog en gezondNU-columnist: “Een hoogtepunt voor mij was de wereldwijde aanvaarding van de definitie van gezondheid door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO): gezondheid is niet louter de afwezigheid van ziekte, maar een toestand waarin lichamelijk, mentaal en sociaal welzijn elkaar versterken.”
Toen en nu
Volgens huisarts en e-maildokter Robert Mol: “De grootste verandering op medisch gebied vind ik dat nu endoscopische chirurgie mogelijk is. Hierbij hoeft vaak geen grote snee gemaakt te worden, maar kan geopereerd worden via kleine sneetjes waardoor operatie-instrumenten naar binnen gebracht worden. Dit geeft minder complicaties, minder ongemak voor patiënten en een korter verblijf in het ziekenhuis.”
Toen en nu
Volgens Henny de Lint, diëtist en gezondNU-deskundige: “Daar hoef ik niet lang over na te denken: het proefschrift van Remko Kuipers! Jarenlang werden vetten onterecht in het verdomhoekje geplaatst, tot Kuipers de vinger op de zere plek legde: het zijn mede de geraffineerde koolhydraten (sterk bewerkt, dus geen natuurlijke voeding) die gezondheidsklachten geven, zoals tarwebloem (in plaats van echt volkorenmeel) in koekjes, brood en pasta.”