Vanaf je geboorte tot ongeveer je 35e zit je lichaam in de opbouwfase. Daarna is het gedaan met bouwen en begint het afbreken. “Die afbraakfase valt niet stoppen”, stelt voedingsexpert Rineke Dijkinga. “Maar je kunt het jezelf wel makkelijker maken. Je moet alleen weten hoe.”
“Daar loopt het echter spaak”, stelt Dijkinga. “Vrouwen weten over het algemeen beter hoe hun mobiele telefoon werkt dan hun eigen lijf. En omdat vrouwen steeds later kinderen krijgen, zou je bijna vergeten dat je hormonen gemiddeld op je veertigste al aan hun pre-pensioen beginnen. Dat betekent dat je langzaam aan de overgang in gaat. Ondertussen zit je met jonge kinderen in het spitsuur van je leven. Je moet alle ballen in de lucht zien te houden. Dat geeft stress.”
Alhoewel je het niet altijd zelf in de hand hebt, kun je beter uit de buurt blijven van stress. Zeker als je de veertig nadert. “Van nature neemt dan de productie van het vrouwelijke hormoon progesteron af, waardoor je menstruatie verandert. Die kan heftiger worden, langer duren en je kunt er flink beroerd van zijn, ook geestelijk (premenstrueel syndroom). Als je vaak en langdurig gestrest bent, jaag je je progesteronvoorraad er nog sneller doorheen.”
Strategisch koken
Het is dus belangrijk om jezelf en je progesteronreserves te koesteren. Een beetje meer zen in je leven is een goede stap om de overgang zo geruisloos mogelijk aan je voorbij te laten gaan. Dus kom maar op met die yoga, adem zo diep als je kunt en wapen je met het juiste dieet tegen spanningen. Dat klinkt lekker makkelijk, maar gezond eten en stress gaan meestal niet goed samen, meent Dijkinga. “Mensen die gestrest zijn, hebben vaak een zwak voor ‘leeg’ voedsel, ofwel eten waarin nauwelijks voedingstoffen zitten. Dus teer je niet alleen vanwege stress enorm in op je gezonde reserves, ze worden ook nauwelijks aangevuld.”
Hoe kom je uit die ongezonde spagaat? Door volwaardig te eten, zegt Dijkinga. Wat is volwaardig? “Onbewerkt voedsel, van biologische teelt, rijk aan mineralen, vitamines en vezels. Kies daarnaast voor kalmerend eten. Stress zorgt voor een stijging van je bloedsuikerspiegel, en voedsel rijk aan snelle koolhydraten doet daar nog een schepje bovenop.” Wees dus zuinig met suiker en alles waar bewerkte tarwe in zit, kies liever voor volwaardige granen (zoals volkoren brood en – pasta, zilvervliesrijst). “Neem bijvoorbeeld in plaats van een suikerrijk vieruurtje een handje noten”, tipt Dijkinga.
Stress zit hem ook vaak in het koken. Na een lange werkdag moet je, hup, snel nog even wat in elkaar flansen. De verleiding voor kant-en-klaar is groot. “Regeren is vooruitzien”, stelt Dijkinga. “Zorg dat je veel gezonde ingrediënten op voorraad hebt en kook gezonde maaltijden in het voren, zodat je op drukke dagen binnen een kwartier iets goeds op tafel hebt. Dat scheelt stress en voedt je om beter met spanningen om te kunnen gaan.”
Géén calorieën tellen, wel afvallen
Dijkinga is er voorstander van dat je je eetpatroon aanpast aan je levensfase. “Wat goed is voor een veertiger is niet per definitie het beste voor een vijftiger.” Wat verandert er dan voor de vijftiger? “De hormoonaanmaak loopt nog verder terug. Dat kun je enigszins aanvullen met fyto-oestrogenen. Die haal je het beste uit plantaardige producten van Hollandse bodem zoals lijnzaad en peulvruchten.”
Om de terugloop aan oestrogenen op te vangen, bouwt je lichaam in rap tempo vetreserves op. Dus ja, het klopt dat je van een paar boterhammen sneller aankomt dan voorheen. “Alle snelle koolhydraten (witbrood, witte pasta en rijst) worden meteen omgezet in vet als je er te veel van eet of te weinig beweegt. In basis is dat een prachtig beschermingsmechanisme, omdat uit vet oestrogeen gehaald kan worden. Maar bij te veel vet werkt het averechts.”
Afvallen voelt in deze periode vaak als mission impossible. Wat er echter niet aan komt, hoeft er ook niet af, is de visie van Dijkinga. Hoe krijg je dat voor elkaar? “Door optimaal calorisch te eten.” Wat betekent dat? “Het gaat niet om hoeveel calorieën je binnenkrijgt, maar om de aard van de calorieën. Vet heeft lang in een verdomhoekje gezeten, maar het is juist een teveel aan koolhydraten dat zo aanzet. Vetten (het liefst gezonde vetten uit noten, olijfolie en olijven) zijn juist een manier om de spijsvertering, die vanaf je vijftigste vertraagt, een zetje te geven. Die vertering is zo belangrijk. Je bent namelijk niet wat je eet, maar wat je verteert. Houd die stoelgang daarom in de gaten en voel hoe voedsel valt. Meestal is lunchen met een salade supergezond, maar als je daarna ineens ontzettend moe wordt, is het niet goed voor jou. Eten moet je welbehagen.”
Doen!
• Minder koolhydraten: eet minder brood, pasta, aardappelen en rijst
• Meer groente eten verdeeld over de dag: kies vaker voor soep of salade als lunch
• Gezonde vetten: pitten, noten en zaden en vette vis
• Serotoninerijk eten: haver, sesampasta, banaan
• Plantaardige oestrogenen: lijnzaad en peulvruchten
Deskundige
Rineke Dijkinga combineert in haar praktijk natuurgeneeskunde en homeopathie met orthomoleculaire inzichten. Ze schreef het boek Alles draait om je hormonen over hoe je met voeding je hormonen in balans kunt krijgen.