In een wereld waarin succes de norm is, wordt het taboe rond een depressie eerder groter dan kleiner. En ondanks dat we meer geld, meer keuzes en meer kansen hebben, zijn we ook somberder. Zo hebben vrouwen op steeds jongere leeftijd een depressie. Het aantal jongeren dat antidepressiva slikt, neemt toe. Hoe zit het met depressie? En hoe zit het met geluk? We zetten een paar depressieve en gelukkige feiten op een rij.

Het aantal jongeren onder de 21 jaar dat antidepressiva slikt, is al jaren stijgend, liet de Stichting Farmaceutische Kengetallen recentelijk weten. Het afgelopen jaar kregen 17.000 jongeren onder de 21 een selectieve serotonineheropnameremmer (SSRI), een antidepressivum. Dat is 40 procent meer dan in 2007. Per jaar maken 546.500 volwassenen een depressieve periode door. Soms blijft het bij één keer, maar vaak komt de depressie nog een keer terug.

Jonge vrouwen

Een depressie treft steeds vaker jonge vrouwen. Esther van Fenema, psychiater: “Het is de vraag wat jonge vrouwen zo kwetsbaar maakt voor een depressie. Het begint ermee dat ze er een aanleg voor moeten hebben; je genen bepalen deels je kwetsbaarheid. Maar stress is ook een belangrijke factor.”
Vrouwen ervaren meer stress, omdat ze meer dan mannen alles willen combineren. Leuk zijn op social media bijvoorbeeld, een goede en spannende carrière hebben, een relatie en een gezond lichaam. “De combinatie van die druk, stress en aanleg kan leiden tot een depressie.”
Van Fenema is psycholoog en werkt als bestuurslid van de Mental Health Foundation mee aan de landelijke Depressiecampagne die onlangs van start ging. “De impact van een depressie op jonge vrouwen is enorm. Ze staan aan het begin van hun leven. Ze zijn bezig met het gezinsleven en hun carrière. Als je dan geveld wordt door een depressie, stagneert je leven enorm.”
In een wereld waarin succes de norm is (en waarin je dat ook constant moet delen op social media), wordt het taboe rond een depressie eerder groter dan kleiner. Van Fenema: “Mensen schamen zich vaak, ze hebben het gevoel dat het geen ziekte is, maar dat ze gewoon zwak zijn. Dat maakt dat mensen terughoudend zijn om erover te praten. Dat is jammer, want het is een ziekte die gewoon voorkomt, net als reuma of kanker. Ik pleit ervoor dat je daar gezond mee omgaat. Dat je weet hoe de ziekte eruitziet en dat je op tijd behandeling zoekt, want hoe langer je wacht, hoe moeilijker het vaak is en hoe meer impact het heeft op iemands carrière, leven en ontwikkeling.”

De deurbel laten rinkelen

Een depressie is wat anders dan een flinke dip of een tijd verdriet. Het is een periode waarin je echt nergens meer van geniet, jezelf terugtrekt, de deurbel laat rinkelen en de gordijnen dichttrekt. Het eten smaakt niet, vrienden ga je uit de weg en films boeien niet. Er kan zelfs een periode komen dat je ernaar verlangt niet meer te leven.
Tien tot vijftien procent van de mensen in ons land maakt ooit een keer zo’n ernstige depressieve periode door. Ondanks dat het zoveel voorkomt, weten artsen en deskundigen niet wat precies de oorzaak van een depressies is. Er zijn wel allerlei factoren bekend die een depressie uitlokken. Chronische stress, tegenslag en werkloosheid bijvoorbeeld. Mensen die angstig in het leven staan en al snel denken dat hun onrecht wordt aangedaan, zijn ook vatbaarder voor een depressie. Ook traumatische jeugdervaringen, zoals misbruik of geweld,  spelen een rol.
Tot slot is de ene persoon gevoeliger voor een depressie dan de andere. Je kunt dus een genetische aanleg voor depressie hebben. Ze komen in sommige families vaker voor dan gemiddeld. Een naast familielid van iemand die depressief is, heeft meer kans zelf depressief te worden.

Herken de signalen

Als het aan Van Fenema ligt, zou iedereen de signalen van een depressie uit zijn hoofd moeten kennen. “Het is een ziekte die iedereen kan overkomen, maar ook een ziekte die te behandelen is. In de meeste gevallen herstellen mensen van een depressie, maar als ze onbehandeld blijft, kan een depressie chronisch worden of verergeren. Het behandelen wordt dan moeilijker.”

De feiten over een depressie

• Per jaar maken 546.500 volwassenen (18-64 jaar) een depressieve periode door.
• Elk jaar krijgen 135.600 volwassenen voor het eerst een depressie.
• De helft van de mensen met een depressie herstelt binnen drie maanden. Een derde herstelt tussen de drie en 24 maanden. Een vijfde van de depressies is chronisch (langer dan twee jaar).
• Een depressie kan eenmalig zijn of terugkerend. Bij de helft van de mensen die ooit een depressie hebben gehad, komt de depressie terug, gemiddeld zeven tot acht keer in hun leven.
• De depressiecampagne richt zich vooral op jongeren van 13 tot 18 jaar en jonge vrouwen van 18 tot 35 jaar, omdat depressies in deze groepen meer voorkomen.

Herken een depressie

• Een sombere stemming
• Een duidelijk verminderde interesse of plezier in (bijna) alle activiteiten
• Een verminderde eetlust en gewichtsverlies of juist een toegenomen eetlust met gewichtstoename
• Slapeloosheid, slecht slapen of juist veel slapen
• Snel geïrriteerd, rusteloos of juist geremd

Vergeet depressie, zoek geluk!

Veel onderzoekers willen weten hoe een depressie werkt. Biologisch psycholoog Meike Bartels (VU) draaide het om. Zij onderzocht gelukkige mensen. De ‘geluksprofessor’ vond zelfs aantal plekken op het DNA die een deel van verschillen in geluksgevoel verklaren.

Uit onderzoek weten we best goed wat ons gelukkig maakt. Mensen zijn gelukkiger als ze getrouwd zijn of een duurzame relatie hebben, veel vrienden hebben, niet roken, bovengemiddeld verdienen, zichzelf aantrekkelijk vinden, groot zijn (niet te groot!) en religieus. Geluk voelen we in ons lichaam en linken we aan gezondheid en levensduur. Maar het blijft een lastig rijtje, omdat het zo ‘kip-ei’ is. Verdien je meer omdat je een gelukkig persoon bent? Of ben je gelukkiger omdat je meer verdient?
Onderzoeker Bartels ging nog een stap verder. Kun je aanleg hebben voor ‘meer’ geluk, net als de ene familie meer aanleg heeft voor depressies of autisme? Ze zocht naar de biologische plek van geluk; is het traceerbaar op ons genoom, zit het in ons DNA?
En ja, geluk bleek inderdaad genetisch vindbaar. Ze wees letterlijk de plek in ons DNA aan. Maar haar onderzoek riep veel nieuwe vragen op. Komt het ‘geluksgen’ altijd tot expressie?  En welke eiwitten produceren de genen?
De onderzoeker zelf opende met haar onderzoek nieuwe perspectieven voor het behandelen van depressies. Aangezien we weten dat de behandelingen voor depressies niet altijd succesvol zijn, hoeft behandelen in de toekomst misschien niet meer, omdat we dan rechtstreeks het geluk kunnen aanboren in ons lichaam. Gelukmakend onderzoek!