Uit onderzoek blijkt dat Nederlandse vrouwen massaal stress ervaren. Werk, gezondheid, de financiën en het uiterlijk: het zijn grote stressfactoren. Hoe kunnen we het tij keren?
Wel eens gehoord van ‘stapelstress’? Goede kans dat u er onder gebukt gaat. Vooral als zorgen over uw gewicht en gezondheid leiden tot stress. Uit recent onderzoek blijkt dat gewichts- en gezondheidsstress bij vrouwen vaak resulteert in ongezonde leefgewoontes. Zoals meer roken (60 procent), meer en ongezonder eten (54 procent) en het nemen van zoetigheid als chocolade (46 procent). En hierdoor ontstaat een neergaande spiraal. Ongezonde leefgewoontes leiden immers tot meer gewichts- en gezondheidsstress, met opnieuw ongezonde leefgewoontes als resultaat. Kortom: stapelstress.
Op een vergelijkbare manier kan ook slecht slapen uitmonden in stapelstress. Slaapgebrek maakt een mens stressgevoeliger, maar juist door stress slapen mensen ook weer slechter (53 procent). Complementair arts Albert van Dinteren uit Ridderkerk kent het fenomeen stapelstress al jaren. “Het is niet iets nieuws en heeft altijd al bestaan”, vertelt hij. Zijn indruk is dat vooral vrouwen vatbaar zijn voor stapelstress. “Zij hebben daar over het algemeen vaker last van dan mannen. Zij moeten meer aan multi-tasking doen dan mannen en allerlei functies vervullen. En iedere activiteit kan weer stress opleveren.”
Het bedrijf Biohorma (bekend van het merk A.Vogel) legde eind 2010 bijna zeshonderd vrouwen een vragenlijst voor. Uit de antwoorden blijkt dat slechts 9 procent van de Nederlandse vrouwen (bijna) nooit stress of spanning ervaart. De overige 9 op de 10 vrouwen dus wel. Wat zijn stressfactoren? Het werk staat met stip op één (32 procent). De gezondheid (29 procent), de financiën, uiterlijk en gewicht (26 procent) zijn andere grote stressfactoren. Ook tijdgebrek zorgt bij een op de vijf vrouwen voor stress.
Door de stress ontstaan talloze klachten. Een meerderheid geeft aan sneller geïrriteerd te zijn (70 procent), emotioneel uit evenwicht te zijn (61 procent), vermoeid te zijn (56 procent) en/of slechter te slapen (59 procent). Daarnaast geven veel vrouwen aan hoofdpijn (43 procent) te hebben en last van spieren (28 procent) en darmen (20 procent).
Geen ‘verdovers’
Opmerkelijk is dat bijna de helft van de vrouwen (49 procent) de stress probeert te verminderen door deze te relativeren. Ruim eenderde van de vrouwen (37 procent) denkt bij zichzelf: ‘niet aanstellen en gewoon doorgaan’. Daarnaast is er schaamte. Ze spreken zich niet uit over de stress, ook niet richting hun huisarts. Ze ergeren zichzelf groen en geel aan de klachten, die daardoor nog eens extra toenemen. Het slikken van medicatie wordt gezien als falen.
Toch zijn er verschillende natuurlijke middelen die veilig kunnen worden gebruikt. Van Dinteren, die onder meer is aangesloten bij de Nederlandse Vereniging voor Fytotherapie (NVF), heeft hiermee goede ervaringen. “In mijn praktijk zie ik uiteraard vooral mensen met ernstige stress, met paniek- en angststoornissen. Die behandel ik met een wat bredere aanpak. Over het algemeen gaat dat goed. In principe probeer ik bij stress altijd het geheel te benaderen. Het is ook niet zo dat er één natuurlijk middel is dat bij iedereen altijd werkt. Simpelweg omdat het geen verdovers zijn die we voorschrijven.”
Met de term ‘verdovers’ doelt de arts op de benzodiazepinen. Van deze medicijnen is al jarenlang bekend dat ze verslavend kunnen werken. Natuurlijke rustgevers zoals passiebloem en valeriaan hebben dit bezwaar niet. “Neen, die werken niet verslavend. Je zou bijvoorbeeld wel te veel valeriaan kunnen gebruiken en dat zou dan bijwerkingen kunnen geven. Dat is denkbaar. Maar dat risico is er niet als je de normale dosis aanhoudt.”
In de meeste gevallen lenen natuurlijke rustgevers zich goed voor zelfzorg. “Maar dat hangt ook af van hoeveel klachten mensen ervaren. En of ze al bepaalde geneesmiddelen gebruiken. Als je medicijnen hebt van de huisarts is het altijd verstandig eerst advies in te winnen bij een arts. Natuurlijke middelen kunnen immers invloed hebben op medicijnen. Als je geen medicijnen gebruikt, wordt het alweer gemakkelijker. Je hebt dan de keus uit een aantal vrij verkrijgbare zelfzorgmiddelen.”
Psychologische aanpak
Vooral bij stress door een kortdurende, heftige belasting kun je van natuurlijke rustgevers effect verwachten. “Als je normaal gesproken goed in je vel zit, maar er komt te veel op je af op een bepaald moment, dan kun je zonder problemen rustgevende kruiden gebruiken.” Het wordt anders als mensen stress ervaren doordat ze bijvoorbeeld een ‘stresskarakter’ hebben. “Dan moet je dáármee aan de slag. Dan zou ik meer basale dingen gaan doen om dat kwijt te raken. Daar zijn ontzettend veel technieken voor. De aanpak hangt een beetje af van wat precies aan de hand is.”
Bij de psychologische aanpak kan onder meer een rol zijn weggelegd voor ontspanningstechnieken. “Denk ook aan organiseren en delegeren. Hoe organiseer je je tijd? Dat heeft ook met je karakter te maken. En: hoe ervaar je dingen? Sommige mensen veroorzaken zelf stress door de manier waarop ze tegen dingen aankijken. Soms is het van belang dat je leert ‘nee’ zeggen en rituelen ontwikkelt die ‘anti-stress’ zijn. Hoeveel lichamelijke beweging en activiteit heb je om de stress kwijt te raken? Hoe is het met het slapen en slaapgedrag? Ook dat is vreselijk belangrijk. Er zijn heel veel dingen die je kunt aanpakken.”
Bij langdurige en ernstige stress komen ook andere natuurlijke middelen in beeld. “In de fytotherapie worden dat de adaptogenen genoemd. Dat is afgeleid van je ‘adapteren’ aan veranderende omstandigheden. Adaptogenen werken vooral op het zenuwstelsel en op de bijnieren. Dat zijn vaak meer ginsengachtige kruiden. Zeker als stress lang aanhoudt, vind ik het belangrijk om ook de bijnieren te ondersteunen.”
“Zoek actief je lummeltijd”
Zoals zoveel vrouwen gaat ook arts-acupuncturist Annelies van Ommering soms gebukt onder de dubbele belasting van gezin en baan. “Ik merk dat het soms gaat wringen”, vertelt ze. “Zeker als er nog iets bijkomt, zoals het geven van een lezing. Dan gaat dat ten koste van je gezin en je hobby’s. Dat moet dan bij mij niet te lang duren.” Ze werkt vier dagen per week in het Artsen Acupunctuur Centrum in Nijmegen. “Een drukke praktijk, met alles wat daarbij komt. Mijn hobby’s heb ik nodig om te ontspannen. Ik heb een biologische moestuin, in het buitengebied. Daar kan niemand mij storen en kom ik tot rust.”
“Ik zeg ook tegen mijn patiënten: onderneem actie om je rust te krijgen. Zoek actief je lummeltijd, want dat gaat niet meer vanzelf. Vrouwen hebben te veel taken en die menen we allemaal goed te moeten doen. Vrouwen combineren kinderen en werk. En dan vaak werk dat ze niet helemaal leuk vinden, waar de dingen niet lopen zoals zij willen. Een vrouw is gericht op haar omgeving. Ze wil dat alles om haar heen op orde is, en pas dan komt een vrouw tot rust. Maar met een baan en een gezin kom je nooit tot rust. En dat geeft veel stress. Dat kan zich uiten in moeheid, hoofdpijn, slapeloosheid, depressie enzovoort.”
In haar praktijk meet Annelies van Ommering patiënten door met behulp van elektro-acupunctuur. “Ik zie daarbij vaak dat het immuunsysteem niet meer goed werkt. Veel klachten bij vrouwen zijn gerelateerd aan de hormoonhuishouding. En stress werkt ook in op die hormonen. Ik probeer het tij te keren met voedingsadviezen en acupunctuur. Eén van de meridianen die ik vaak versterk is de drievoudige verwarmer. Dat is een hormonale meridiaan, die loopt tussen de vierde en vijfde vinger. Je kunt hem ook zelf versterken door daar met een vinger druk te geven en langzaam in de richting van de pols te strijken.”
“Daarnaast raad ik mensen meditatie aan of yoga. Ik vraag ook altijd: ‘Wat wens je?’ Dan kijken ze me heel raar aan. Maar uiteindelijk zeggen ze bijvoorbeeld: ‘Ik zou willen dat mijn man vaker lief tegen mij deed’. Zo’n wens voor jezelf formuleren en er een voorstelling bij maken, kan al voldoende zijn. Denk niet: hoe ga ik dat bewerkstelligen? Probeer niet in oplossingen of in problemen te denken, maar blijf bij je wens. Hierdoor leer je naar jezelf te luisteren en zet je een veranderingsproces in werking.”
Voedingsstoffen én de natuur
‘Wat doet u om stress of spanning te verminderen?’, luidde een vraag in het onderzoek van Biohorma. Er konden meerdere antwoorden tegelijk worden aangevinkt. Slechts 11 procent van de vrouwen gaf aan een hulpmiddel te nemen dat helpt om de stress tegen te gaan, bijvoorbeeld een rustgevende tablet. Dit is opmerkelijk omdat er tal van veilige middelen bestaan waarbij vrouwen baat kunnen hebben. Een voorbeeld is het ‘stressmineraal’ magnesium. Een tekort aan magnesium maakt iemand prikkelbaar en gevoeliger voor allerlei prikkels. Een supplement kan in dat geval beven, trillen en spierkrampen voorkomen. Ook de B-vitamines zijn belangrijke voedingsstoffen voor het zenuwstelsel.
Ook in de natuur zijn van oudsher een aantal rustgevende stoffen te vinden die goed te gebruiken zijn in geval van stress. Citroenmelisse, passiflora en valeriaan zijn de bekendste. Ze kunnen de vicieuze cirkel van stress helpen doorbreken, door lichaam en geest te ontspannen. Hierdoor nemen de stresshormonen in het lichaam af en krijgen schadelijke gezondheidseffecten minder kans.
Keer de stress
- De praktijk van Albert van Dinteren is bereikbaar op tel. 0180 41 96 96 (www.vandinterenalternatief.nl).
- Voor meer informatie over het Artsen Acupunctuur Centrum in Nijmegen: 024 324 06 18 (artsenacupunctuurcentrum.nl).