Over de geneeskracht van planten en kruiden schrijft gezondNU al jaren. Het viel het ons op dat steeds meer vrouwen en mannen die geneeskracht van de natuur omarmen. Stoffige Klaziens? Wereldvreemde vrouwen? Het tegendeel is waar. Met trots presenteert gezondNU de zes hipste kruidenvrouwen, versie 2010. Diva’s met stijl en visie.
Kruiden doen een deur open
Wie: Alexandra Kuik (40) uit Leeuwarden
Burgerlijke staat: samenwonend, kinderen (3 en 6)
Carrière: therapeut
Zelfs kruidenvrouwen worden wel eens ziek. En deze keer sloeg het berkenextract en de cranberrycapsules onvoldoende aan. Aan haar blaasontsteking moest een antibioticumkuur te pas komen. “Op zulke momenten ben ik Alexander Fleming, de ontdekker van penicilline, dankbaar”, concludeert Alexandra. Desondanks staat de plantengeneeskunde voor haar op numero een. Het heeft een bijzondere plek in haar leven. “Op mijn zestiende is mijn moeder overleden. Ze zou op een nieuw hart krijgen, maar dat kwam te laat. Mijn vader verongelukte niet veel later en in 1998 is mijn broer vermoord.” Als het leven ‘zomaar’ kan ophouden, grijp je alles aan om controle terug te krijgen. Voor Alexandra waren dat kruiden en gezondheid. “Je kunt een ongeluk of moord niet afwenden, maar gezondheid heb je zelf deels in de hand.”
Ze verdiepte zich in de vraag wat ze zelf kan doen om zo lang mogelijk, zo gezond mogelijk te leven. “Kruiden spelen daarin een belangrijke rol, ze zijn voor mij als eten en drinken. Hun geur. Hun bloemen. Het is mijn troost. Mijn geluk. In elk gerecht gaan kruiden. Daarnaast staan er altijd een aantal vaste plantaardige middeltjes in mijn medicijnkastje. Echinaforce bijvoorbeeld ter versterking van de weerstand van de kinderen, Avena Sativa helpt me mijn rust te hervinden en mariadistel reinigt mijn lichaam en voorziet me van nieuwe energie.”
Op de moeilijkste momenten is de natuur er, is Alexandra’s ervaring. “Het is niet zo dat de kruidengeneeskunde alles oplost, maar het opent deuren. Toen mijn broer overleden was, was er niemand van ons gezin over. Behalve ik. Dat besef lag als een loden deken over me heen. Natuurlijk had ik aan de antidepressiva kunnen gaan, maar ik ben bang het contact met mezelf te verliezen en afhankelijk te worden van medicijnen. Sint-janskruid is voor mij ideaal. Dit kruid wordt ook wel hemelsleutel genoemd. En zo heb ik het ook ervaren, er ging een deur open waardoor ik kon gaan rouwen.”
Alexandra’s medicinale kippensoep
Alexandra: “Mijn paradepaardje is kippensoep tegen griep of verkoudheid. Misschien niet het meest culinair verantwoorde gerecht, maar hij is dan ook medicinaal bedoeld. Alle ingrediënten dragen bij tot versterking van het lichaam, omdat ze afvalstoffen verdrijven, overtollig vocht afvoeren en ziektekiemen doden. De cayennepeper verwarmt, zwarte peper versterkt en tijm is goed voor de luchtwegen. Ik gooi er ook vaak tomaat en wortel bij (vanwege bètacaroteen en lycopenen, sterke antioxidanten), een drup olijfolie en wat walnootolie (voor de goede vetzuren). Het lijkt misschien een ‘soepzooitje’, maar ik vind hem lekker en gezond! Puur op intuïtie ‘uitgevonden’ en ik denk dat deze soep daardoor het beste bij mijn natuur past.”
Nodig:
- 1 potje kippenbouillon
- ruim 1 liter water
- enkele tenen verse en uitgeperste knoflook
- 1 flinke ui
- sjalotjes
- 150 gram champignons
- bieslook
- peterselie
- snuifje tijm
- cayennepeper naar smaak
- kaliumzout (zoals Lo-Salt)
- zwarte gemalen peper
- eetlepel gedroogde brandnetel
- handje gesneden prei
- handje diepvriesdoperwten
“Alles mag bij elkaar in de pan. Minimaal tien minuten laten pruttelen, maar het mag ook langer. Dan ‘trekt’ de geneeskracht beter in de soep.”
Kruiden hebben me zoveel gebracht
Wie: Tine Devliegher (46) uit Jabbeke (België)
Burgerlijke staat: samenwonend, zoon (11)
Carrière: fulltime professionele kruidenvrouw
“In mijn jeugd zag ik zelden een dokter. Dat had ik te danken aan mijn grootmoeder. Voor elk kwaaltje wist ze een kruidje. Ze had een grote kruidentuin en maakte allerlei middeltjes zelf.” Die periode in haar leven liet Tine vanaf haar tienerjaren achter zich. Tot ze zwanger werd. Ze verlangde naar een ‘pure levensstijl’, de herinnering aan vroeger bloeiden op. “Ik kon haast de kruiden ruiken die mijn grootmoeder in haar tuin had staan. Toevallig vond ik grootmoeders kruidenboekje met de receptuur voor diverse geneeskrachtige middeltjes terug.”
Dat alles prikkelde haar kruideninteresse zó dat Tine een herboristenopleiding ging volgen. “Tijdens mijn afstuderen heb ik me, geïnspireerd door de komst van mijn zoon, gespecialiseerd in kruidengeneeskunde voor kinderen van nul tot zes jaar. Toen mijn begeleider mijn scriptie las, zei hij: ‘Hier moet je een boek van maken’.”
En kwam Tine’s boek ‘Kindje gezond’ van de grond, een praktische gids waarin de meest voorkomende kinderkwalen kruidig worden opgelost. “Soms kun je niet aan antibiotica voorbij,” vindt Tine, “maar in veel gevallen wel. Mijn zoon is het levende bewijs. Inmiddels is hij elf en onlangs had hij een ongelukje op school. Toen werd gevraagd welke dokter ze mochten bellen, stond ik even met mijn mond vol tanden. Hij was nog nooit bij een dokter geweest.”
‘Kindje gezond’ is een hit in Vlaanderen. “Binnen no time had ik een dagtaak aan kruidenlezingen.” Dat doet ze nog altijd met passie en plezier. “Kruiden hebben me persoonlijk zoveel gebracht, ik ben bewuster bezig met wie ik nu werkelijk ben en wat ik nodig heb om me lichamelijk en geestelijk zo goed mogelijk te voelen. Daarnaast geniet ik enorm van het kruidenvrouw zijn. Het sterkt mijn energie en vitaliteit. Ik merk dat ik veel aankan.”
Bij opkomende oorpijn:
Vermeng een druppel etherische lavendelolie en een druppel etherische wilde kamilleolie met een theelepel olijfolie. Drenk hierin een watje en stop dat in het pijnlijke oor. Aromatherapie werkt snel en doeltreffend. Dus meestal zet de oorsteking niet door.
Rozencrème voor vader
Wie:Charalda van den Broek (39) uit Middelaar
Burgerlijke staat: samenwonend
Carrière: zorgmanager
Een weekje. Hooguit. Langer wil ze niet met vakantie. En: zeker niet in de zomer. Want dat is de drukste tijd voor een kruidendiva. Als meisje lag ze al op haar buik in de berm met haar snufferd tussen bloemen en planten. “Als je ziet met welke kracht een nieuw plantje de grond uitkomt; fascinerend.” Charalda’s liefde voor de natuur was de reden dat ze na de opleiding tot verpleegkundige het bloemistenvak inging. Maar ze miste iets. “Het ging alleen om de schoonheid van bloemen.” Charalda wilde ‘meer’ en ontdekte bij toeval op een tuinbeurs dat dit ook kan.
Ze ging een heboristenopleiding volgen. “Het meest verrassende vond ik dat planten die wij als onkruid omschrijven, zo ontzettend geneeskrachtig zijn. Denk aan duizendblad, weegbree, brandnetel. En ook een hoop kruiden die ik al in de tuin had omdat ze zo mooi zijn, bleken geneeskrachtig.”
Vriendinnen deden eerst wat lacherig over Charalda’s kruidenpassie. “Inmiddels weten ze me te vinden voor mijn brandnetelcrème tegen eczeem en mijn blauwe-plekken-balsem. ‘Jij bent net Klazien’, zeggen ze dan. Ja, maar wel een hippe. Want overdag draag ik op mijn werk – ik ben zorgmanager – mijn chique Guess-laarzen. Thuis verruil ik die voor mijn rubberen laarzen.”
Haar meest bijzondere kruidenmiddeltje maakt Charalda voor haar vader, die veertien jaar met huidkanker leeft en alleen al aan zijn gezicht tweehonderd keer geopereerd is. “De professor die hem behandelt, zei dat zijn wonden zo mooi genezen. ‘Dat heb ik aan de rozencrème van mijn dochter te danken’, zei mijn vader. Werken met planten en kruiden geeft me altijd een voldaan gevoel – de geuren die vrijkomen zijn betoverend. En als mijn zelfgemaakte product ook nog helpt, loop ik helemaal met een glimlach op mijn gezicht.”
Charalda’s Vlierbessensiroop
Vlierbessen bevatten van nature veel vitaminen (pro-vitamine A, B1, B2, B3, B6 en C) en mineralen (calcium, ijzer en fosfor) en stimuleren daarmee je afweersysteem. “Siroop van vlierbessen helpt daarom bij een verkoudheid, keelpijn en griep.”
Doen: “Voor een liter sap pluk ik meestal een flinke emmer vlierbessen. Pluk ze eind augustus (alleen de zwarte exemplaren). Was ze goed en kook ze in wat water. Zeef ze zodat je alleen het sap overhoudt.”
Verder nodig per liter vlierbessensap: 1 kaneelstokje, 2 steranijs, 1 citroen (in schijfjes gesneden), 1 kilo rietsuiker.
Verwarm het vlierbessensap met een kaneelstokje, steranijs en citroen. Laat dit twee minuten koken. Verwijder daarna het kaneelstokje, de steranijs en de citroen. Voeg de rietsuiker al roerend met een houten lepel toe. Giet het, na drie minuten koken, in beugelflessen. De siroop is ongeopend zeker een jaar houdbaar. Na opening wel gekoeld bewaren. Leng de siroop het aan met water. Of gebruik het puur door de yoghurt of over een ijsje.
Ga nooit op madeliefjes staan
Wie: Petra Naaijkens (45) uit Valkenburg
Burgerlijke staat: getrouwd, moeder van 3 jongens}
Carrière: eigenaar van NatuurShop Madelief
Alle drie haar kinderen horen erbij, zegt ze meteen. Het verdriet over het verlies van twee van haar jongens, die beiden overleden aan een hersentumor, stopte ze in een ‘kastje’. Af en toe haalt ze het eruit, dan mogen de tranen komen. Ondanks dit grote gemis viert Petra vooral het leven. “Mijn kinderen hebben te hard gevochten om het bijltje erbij neer te gooien.”
Ze is het type van schouders eronder. Dus toen ze de oude reformwinkel in Valkenburg kon overnemen en die nieuw leven kon inblazen, greep ze deze kans met beide handen aan.
“De winkel symboliseert de toekomst”, vertelt Petra, “maar herinnert tegelijkertijd aan het verleden. Onze winkel heet Madelief. Eerst vonden we dat gewoon een leuke naam. Later las ik in een Ierse sage dat je niet op madeliefjes mag gaan staan, omdat de zielen van overleden kinderen madeliefjes over de aarde uitstrooien om hun bedroefde ouders te troosten. De naam kreeg ineens een extra lading.”
En waarom een reformzaak? “Mijn ouders hadden altijd een café. Niet het symbool voor gezond, maar mijn moeder leefde enorm gezond, we aten biologisch. Verder was zij een halve ‘heks’. Voor elk kwaaltje had ze een theetje zus of zo. Die leefstijl is met de paplepel ingegeven. Mijn man Boy en ik hebben een tijdje een eetcafé gerund, maar dat werd te veel na de geboorte van onze tweede. Op dat moment zochten we iets anders. En tja, de natuurshop is iets wat bij onze levensstijl aansluit.”
“Het leuke aan dit werk vind ik dat ik echt iets voor mensen kan betekenen. Laatst kwam hier een mevrouw vanwege aften en ik tipte haar tea-tree-olie. Dat had ze thuis nog staan. Ze ging met ‘niets’ de deur uit, maar wel met een goed gevoel. Daar doe ik het voor.”
Van Petra, tegen puistjes
Ik heb een moeilijke huid. Snel pukkeltjes en andere onzuiverheden. Brandnetel helpt geweldig. Ik combineer het vaak met groene thee, dagelijks drink ik minstens een bakje. Het leuke van brandnetel is dat het je ook nog eens energie geeft. Een mooie combi dus!
Kolen in het kraambed
Wie: Jolande Brom (42) uit Valkenswaard
Burgerlijke staat: samenwonend, zoon (19), dochter (15)
Passie: kinderen&verloskunde
Carrière: vroedvrouw
Ze hielp inmiddels 1400 kinderen op de wereld te komen. Maar tijdens de eerste jaren kwamen er geen kruiden haar praktijk in. Dat veranderde toen ze zelf in verwachting raakte. Jolande merkte hoe vervelend die misselijkheid en andere zwangerschapskwaaltjes waren. Ze ging op zoek naar ‘andere’ oplossingen. “Ik reageerde goed op homeopathie. Maar ook Bach Bloesems kennen ongekende geneeskracht. Bij angst en onzekerheid tijdens de zwangerschap zeg ik altijd: haal zo’n flesje Rescue in huis. Als je straks moeilijk kan slapen met die dikke buik helpt het, maar ook als de baby later buikkrampjes krijgt. Laatst nog zat mijn vriend met zijn vinger tussen de voordeur. Ik had alleen Rescue bij de hand en heb dat puur op zijn vinger gedruppeld. Het is niet blauw geworden, niet dik. Hij was het voorval totaal vergeten, omdat hij nergens last van had.”
Voor Jolande is een ding zeker: de natuur zorgt voor ons. “Jammer dat mensen vergeten zijn wat de natuur allemaal te bieden heeft. Moet je zo’n pasgeboren, puur baby’tje volstoppen met medicijnen als hij bijvoorbeeld verstopt is? Meestal niet. Het probleem is zo opgelost met een beetje maïsolie (toevoegen aan de voeding) en voetreflexzonemassage. Maar dat is veelal onbekend. Gevolg? Mensen belanden onnodig bij de dokter.”
Jolande helpt ‘haar’ zwangere vrouwen en kersverse moeders het liefst met moeder natuur. Vooral over het koolkompres bij pijnlijke stuwingen is ze enthousiast. “Dan stuur ik de kersverse vader naar de supermarkt voor een witte kool. Ik kneus enkele bladeren met een fles of deegrol en leg die op de borst (om de tepel heen, anders wil de baby geen melk meer drinken). Dat werkt fantastisch. Het haalt de brand uit de borst.” Ook op persoonlijk vlak veranderde de kruidenliefde haar. “Het gaat me nu meer om kwaliteit van leven. Echt aandacht geven. Aan mezelf, maar ook aan anderen. En ik merk: dat komt altijd terug.”
Jolande’s goudsbloemen tegen aambeien
Ik heb twee favoriete kruiden. Nummer een: arnica (of valkruid). Omdat dit goed werkt tegen blauwe plekken, maar ook tegen geestelijke kneuzingen zoals een trauma’s. Calendula-zalf (goudsbloem) is perfect om wondjes te laten genezen. Mijn tip: smeer het ook eens op aambeien. Dat werkt!
Voor alles een kruidje
Wie: Els Goris (36) Vosselaar (België)
Burgerlijke staat: single moeder, dochter (7)
Passie: spiritualiteit en een eigen gezondheidspraktijk beginnen
Carrière: werkzaam bij de gemeente.
De liefde voor kruiden zit in haar bloed, Els heeft het van haar grootmoeder. “Wanneer we gingen wandelen, vertelde ze me over alle kruiden die we tegenkwamen. In haar tuin stond bijvoorbeeld moederkruid tegen hoofdpijn, ze had sanseveria ‘voor gezonde lucht’ en aloë vera bij wondjes. Wat me het meest is bijgebleven, zijn haar groene pannenkoeken. In het voorjaar plukten we kruiden zoals duizendblad, dovenetel, brandnetel en jonge paardenbloemblaadjes. Die gingen dan door het pannenkoekenbeslag zo in de pan. Heerlijk met siroop of suiker!”
Na de dood van haar grootmoeder verdwenen de kruiden uit het leven van Els. Tot de ‘verandering’. “Een paar weken voor ons trouwen, wou mijn vriend me spreken: hij was verliefd op een ander. Het huwelijk kon niet doorgaan. Later ontdekte ik dat ik zwanger was. Een emotionele periode. Ik moest zoeken naar wie ik was, wat ik wilde en maakte om die reden kennis met meditatie, gezonde voeding, massages, bach bloesems en aromatherapie. Toen ik verhuisde naar een huis met een tuin, kwamen de kruiden terug op mijn pad. Hoe meer ik mij erin verdiepte, hoe meer ik eraan verslingerd raakte. Zo erg dat ik mijn herboristendiploma haalde. Ik vind het heerlijk om kruiden te zien groeien en anderen en mezelf ermee te helpen. Wat ik vooral zo inspirerend vind, is dat de natuur zo veel oplossingen biedt.”
Over het geitenwollensokimago heeft Els zo haar eigen idee. “Ik heb een pc, een gsm, een auto, mijn dekens zijn van fleece, ik gebruik potjes van plastic. Ook al houd ik van de natuur en gezondheid en ben ik ervan overtuigd dat we dichterbij de natuur zouden moeten leven; ik ben een vrouw van deze tijd. En ik zie dat mensen juist in deze tijd meer geïnteresseerd raken in kruidengeneeskunde. Het gebeurt steeds vaker dat zij me aanspreken: ‘zeg Elske, bestaat er ook een kruid tegen bijvoorbeeld keelpijn?’ Voor alles een kruidje, antwoord ik dan.”
Elske’s Heksenprotten
“Heksenprotten zijn gezonde, lekkere havermoutkoekjes, die je eenvoudig zelf kunt maken. Havermout zit vol eiwitten, koolhydraten, sporenelementen en B-vitaminen. Als je geregeld havermout eet, word je minder vlug moe en verbetert je uithoudings- en concentratievermogen. Bovendien krijgt je bloed door het ijzer en het calcium in havermout een opknapbeurt. Leuk extraatje: dankzij havermout raak je afvalstoffen makkelijk kwijt.”
Nodig:
- 300 gram boter
- 300 gram havermout
- 200 gram notenmuesli
- 4 eieren
- 200 gram rietsuiker
- 200 gram bloem
- 2 theelepels bakpoeder
Smelt 300 gram boter in een grote pan (niet bruin laten worden). Doe er 300 gram havermoutvlokken plus 200 gram notenmuesli bij. Laat dit een minuut op het vuur staan, terwijl je met een houten lepel de ingrediënten doorroert. Neem dan de pan van het vuur. Mix vier eieren met 200 gram rietsuiker (ik gebruik ook vaak vlierbloesemsiroop, gembersiroop of agavesiroop). Weeg 200 gram bloem af, doe er twee theelepels bakpoeder bij. Roer het eimengsel met een houten lepel door de havermout. Voeg de bloem erbij. Is het mengsel iets te droog, dan een scheutje appelsap toevoegen. Maak met behulp van twee dessertlepels deegbolletjes en leg die op een bakplaat met anti-aanbakpapier. Houd steeds drie centimeter afstand. Bak ze in een halfuurtje goudbruin op 180 °.
Voor een extra kruidig accentje: doe twee theelepels gedroogde goudsbloem, lavendel, brandnetel en, of gedroogde vlierbessen (of bloemen!) bij het deeg. Laat je kruidige inspiratie van het moment afhangen.