Zelfs kool, zo’n doodgewone Nederlandse kool, kan de start zijn van een stevig ruzie ontdekte José Leeuwenkamp van Lekker Gezond. Alles over de ontvlammende werking van kool: kolentwist, kolenruzie en uiteindelijk kolenliefde. Opgelost met … een bord troostende boerenkoolstamppot.
“We gaan meer kool eten”, zei ik plechtig.
Het was zomer. We reden met de auto op de rechte en hoekige wegen door het Noord Hollandse polderlandschap. Andijk. Opperdoes. Medemblik. Overal waar je keek rechthoekige akkers met kool.
“We eten elke week al twee keer kool”, zei mijn man Kees.
“Echt niet.”
“Echt wel.”
Ik zei niets.
Kees (op droge toon): “Broccoli, zuurkool, bloemkool, boerenkool, wittekool, savooiekool.”
Ik – snibbig: “Jaha. Ik weet ook wel welke soorten kolen er zijn.”
Hij – stoïcijns: “Rodekool, spitskool, Chinese kool, paksoi, spruitjes.”
Ik: “We eten nooit spruitjes.”
“Echt wel.”
“Echt niet.”
Er volgde een stevige ruzie over kool. Zo erg dat kinderen op de achterbank begonnen te huilen en hij zei: “Jij wilt ook altijd gelijk krijgen.”
Ik: “Jij wilt ook altijd het laatste woord.”
Nu, vele jaren later, vraag ik me af: In hoeveel relaties ruziën mensen zo intens over kool? Maar wij bleken dat heel goed te kunnen. En nu, vele jaren verder, wordt het tijd dat ik publiekelijk, hier, in de kolommen van Lekker Gezond– mijn ongelijk ga bekennen. Kees, je had gelijk: we eten veel kool. Zeker twee keer per week. Soms zelfs vaker. Maar nooit spruitjes!
Daarom, als goedmaker voor onze Noord Hollandse kolentwist, een koollat van mij, koolrecepten van hem. Om op te hangen in je keukenkastje en te bewaren in je kookboek.
(PS – En de relatieles die ik leerde uit onze kolenstrijd? Ook in Noord Holland is het uitstekend ruziemaken! En je relatie overleeft elke kolentwist met een uitstekend bordje boerenkoolstamppot).
Elke maand verse kool van het land
Verse kool wordt in elk seizoen geteeld, gewoon in Nederland zelf. In alle opzichten dus een milieuvriendelijke, duurzame groente.
januari – savooiekool, spruitjes, witte kool
februari – boerenkool, rode kool, savooiekool, spruitjes, witte kool
maart – bloemkool, rode kool, savooiekool, spruitjes, witte kool
april – bloemkool, Chinese kool, witte kool
mei – bloemkool, Chinese kool, spitskool
juni – bloemkool, Chinese kool, savooiekool, spitskool
juli – bloemkool, Chinese kool, rode kool, spitskool
augustus – bloemkool, rode kool, savooiekool, spitskool, witte kool
september – bloemkool, Chinese kool, rode kool, savooiekool, spruitjes, spitskool, witte kool
oktober – bloemkool, boerenkool, broccoli, Chinese kool, rode kool, savooienkool, spruitjes, wittekool
november – bloemkool, boerenkool, broccoli, Chinese kool, rode kool, rode kool, savooiekool, wittekool
december – bloemkool, boerenkool, broccoli, Chinese kool, rode kool, rode kool, savooiekool, wittekool
Kook kool nog KORTER
Kool kook je heel snel te lang. Het is een kwestie van secondes en minuten. Kop erbij houden dus, als je de kool lekker beetgaar wilt serveren:
- broccoli (roosjes) – 3 tot 5 minuten
- bloemkool (roosjes) 5 minuten
- zuurkool – 5 minuten
- paksoi – 7 minuten
- Chinese kool – 8 minuten
- spruitjes, boerenkool, savooiekool – 10 minuten
- witte kool, spitskool – 12 minuten
- rode kool – 17 minuten
Tip: Bijna elke kool kan ook rauw gegeten worden.
Vitamine C in kool
(per 100 gram – rauw en vers)
- 95 mg – boerenkool
- 85 mg – spruiten
- 80 mg – bloemkool
- 55 mg – rode kool
- 114 mg – broccoli
- 40 mg witte kool
- 25 mg –zuurkool
- 20 mg – paksoi
- 40 mg – witte kool
- 36 mg – Chinese kool
- 8 mg – spitskool
(ter vergelijk: 100 gram sinaasappel bevat 50 mg vitamine C)
Vitamine C – na het koken
- 42 mg boerenkool
- 40 mg bloemkool
- 35 mg broccoli
- 35 mg rode kol
- 10 mg Chinese kool
(ter vergelijk: 100 gram sinaasappel bevat 50 mg vitamine C en 100 gram gekookte prei 10 mg vitamine C)
IJzer in kool
(per 100 gram – rauw)
- 1.9 mg – boerenkool
- 1,3 mg broccoli
- 0,8 mg spruiten
- 0,5 mg Chinese kool
- 0,5 mg paksoi
- 0,5 mg savooiekool
- 0,5 mg bloemkool
- 0,5 mg rode kool
- 0,5 mg – bloemkool
- 0,5 mg witte kool
- 0,3 mg zuurkool
Calcium in kool
(per 100 gram – rauw / vers)
- 210 mg – boerenkool
- 105 mg – broccoli
- 60 mg – zuurkool
- 50 mg – paksoi
- 30 mg spruiten
- 40 mg rode kool
- 25 mg witte kool
- 15 mg bloemkool
De koolweetjes
Kool kennis
- Alle kool is biologisch gezien één soort. De mens kweekte hem allerlei richtingen op, waardoor we soms de bloemen eten (bloemkool, broccoli), soms de bladeren (Chinese kool, paksoi, rodekool en witte kool) en soms de kooltjes onder de oksels van de bladeren (spruiten).
- Chinese kool en paksoi zijn snel groeiende kolen, die (zoals hun naam doet vermoeden) al eeuwenlang worden verbouwd in Oost-Azië.
- Boerenkool is het chiazaad van Michelle Obama, of beter gezegd: ‘Kale’ (boerenkool) wordt door foodies in Groot-Brittannië en de VS omarmt als superfood en met groot gemak en plezier in smoothies verwerkt.
Kool profijt
- Kool wordt sinds enkele jaren stevig omarmd door gezondheidsfanaten: de glucosinolaten in kool zouden zelfs een mogelijke beschermer zijn tegen kanker. De hoeveelheid glucosinolaten neemt toe als de kool gesneden wordt.
- Wie van kool-voordeel wil profiteren, moet verse kool kopen en kort koken. Echt kort! Vitamine C verdwijnt razendsnel als je te lang kookt.
- Door de conserveringsmethode verzuurt witte kool tot zuurkool. De bladeren worden na het snijden licht gezouten en afgesloten van zuurstof bewaard. De kool verzuurt door het ontstaan van melkzuurbacteriën. Dit proces maakt zuurkool lichter verteerbaar dan witte kool.
Kool koken
- Spitskool, Chinese kool en paksoi zijn nitraatrijke groentes, niet combineren dus met vis (met uitzondering van zalm of makreel).
- Koolsoorten nemen veel zwavel op uit de bodem waarop ze groeien. Bij het koken van kool komen die zwavelverbindingen weer vrij. Inderdaad: spruitjeslucht. Hoe korter je kookt, hoe minder die nare lucht ontstaat.
- Het toevoegen van appels en azijn bij het koken van rode kool verbeteren de smaak en zorgen dat de kool mooi rood blijft.
Kool maken
- Een goed koolrecept? Start eens met een ouderwetse kookboek en kies een goed basisrecept. Grote kans dat je die niet meer kent.
- Een kool bereiden met een schilmesje, is een langdurige en kansloze missie op je snijplank. Met alleen een schilmes lukt het je met moeite dikke stukken te snijden van een kool, en dat smaakt niet zo lekker! Wie lekker kool wil eten, moet een goed mes hebben en de kool dun snijden.
- Een verrassende toepassing van bloemkool : bloemkoolstronk en bloemkoolroosjes in de risotto. Of maak van de bloemkool een pizzabodem.