Kolenliefde

Laat u inspireren door onze kolenliefde en leg de wekelijkse boodschappen langs de kolenlat.

“We gaan meer kool eten”, zei ik plechtig.
Het was zomer. We reden met de auto op de rechte en hoekige wegen door het Noord Hollandse polderlandschap. Andijk. Opperdoes. Medemblik. En overal waar je keek rechthoekige akkers met kool.
“We eten al elke week twee keer kool”, zei Kees.
“Echt niet.”
“Echt wel.”
Ik zei niets.
Kees (op droge toon): “Broccoli, zuurkool, bloemkool, boerenkool, wittekool, savooiekool.”
Ik – snibbig: “Jaha. Ik weet ook wel welke soorten kolen er zijn.”
Hij – stoïcijns: “Rodekool, spitskool, Chinese kool, paksoi, spruitjes.”
Ik: “We eten nooit spruitjes.”
“Echt wel.”
“Echt niet.”

Er volgde een stevige ruzie over kool.

Nu vraag ik me af: In hoeveel relaties ruziën mensen over kool? Maar wij bleken dat heel goed te kunnen. Ik kreeg uiteindelijk gelijk. En dus blikte ik tevreden over de velden met kool.

Inmiddels zijn we maanden verder. En moet ik publiekelijk, hier, in de kolommen van gezondNU – mijn ongelijk bekennen. Kees, je had gelijk: we eten veel kool. Zeker twee keer per week. Soms zelfs vaker. Maar nooit spruitjes.

Daarom – als goedmaker voor de Noord Hollandse kolentwist – een koollat van mij, koolrecepten van hem en relatielessen voor iedereen. Om op te hangen in het keukenkastje.

Relatielessen uit kolenstrijd:

1. Alleen als het over kool gaat, geef je een man gelijk
2. Langs Noord Hollands akkers is het uitstekend ruziemaken 
3. Hij is beter in gelijk hebben, zij beter in gelijk krijgen

Seizoenslat 

Kool gaat als seizoensgroente het jaar rond en wordt veel geteelt in Nederland zelf. In alle opzichten dus een milieuvriendelijke groente.

• januari savooiekool, spruitjes, witte kool
• februari boerenkool, rode kool, savooiekool, spruitjes, witte kool
• maart bloemkool, rode kool, savooiekool, spruitjes, witte kool
• april bloemkool, Chinese kool, witte kool
• mei bloemkool, Chinese kool, spitskool
• juni bloemkool, Chinese kool, savooiekool, spitskool
• juli bloemkool, Chinese kool, rode kool, spitskool
• augustus bloemkool, rode kool, savooiekool, spitskool, witte kool
• september bloemkool, Chinese kool, rode kool, savooiekool, spruitjes, spitskool, witte kool
• oktober bloemkool, boerenkool, broccoli, Chinese kool, rode kool, savooienkool, spruitjes, wittekool
• november bloemkool, boerenkool, broccoli, Chinese kool, rode kool, rode kool, savooiekool, wittekool
• december bloemkool, boerenkool, broccoli, Chinese kool, rode kool, rode kool, savooiekool, wittekool

Kooklat

Kool kook je snel te lang. Dit is de max*:

• 3 minuten – broccoli roosjes
• 5 minuten – bloemkool roosjes
• 5 minuten – zuurkool 
• 7 minuten – paksoi
• 8 minuten – Chinese kool 
• 10 minuten – spruitjes, boerenkool, savooiekool
• 12 minuten – witte kool, spitskool
• 17 minuten – rode kool

* Bron: Voedingscentrum

Tip van Kees: Bijna elke kool kan ook rauw gegeten worden (zie ook weetje 8).

Kool langs de vitamine C lat (per 100 gram – gekookt)*

• 66 mg – spruiten
• 41 mg – bloemkool 
• 40 mg – boerenkool 
• 38 mg – rodekool 
• 34 mg- broccoli
• 25 mg – rauwe zuurkool
• 21 mg – paksoi  (rauw!) 
• 20 mg – savooiekool 
• 15 mg – witte kool 
• 15 mg – zuurkool 
• 10 mg – Chinese kool 
• 8 mg – spitskool 

(ter vergelijk: 100 gram sinaasappel bevat 50 mg vitamine C)

* Bron: Voedingscentrum

Kool langs de ijzerlat  (per 100 gram – gekookt)*

• 1,0 mg boerenkool, Chinese kool, broccoli 
• 0,6 mg paksoi (rauw!),spruiten
• 0,5 mg savooiekool
• 0,4 mg zuurkool, spitskool
• 0,3 mg – bloemkool, rode kool
• 0,2 mg witte kool 

* Bron: Voedingscentrum

Kool langs de calciumlat (per 100 gram – rauw)*

• 210 mg – boerenkool
• 105 mg – broccoli
• 62 mg – zuurkool
• 50 mg – paksoi , rode kool, savooiekool, spitskool
• 40 mg – Chinese kool
• 25 mg – wittekool
• 15 mg – bloemkool

* Bron www.voedingswaardetabel.nl

De koolweetjes

Eigenschappen van kool

1. Koolsoorten zijn biologisch gezien één soort. De mens kweekte hem allerlei richtingen op, waardoor we soms de bloemen eten (bloemkool, broccoli), soms de bladeren (Chinese kool, paksoi, rodekool en witte kool) en soms de kooltjes onder de oksels van de bladeren (spruiten).

1. Door de conserveringsmethode verzuurt witte kool tot zuurkool. De bladeren worden na het snijden licht gezouten en afgesloten van zuurstof bewaard. De kool verzuurt door het ontstaan van melkzuurbacteriën. Dit proces maakt zuurkool lichter verteerbaar dan witte kool.
2. Kool heeft sinds een paar jaar een stevige gezondheidsclaim: de glucosinolaten in kool zijn een mogelijke beschermer tegen kanker. De Wageningen Universiteit ontdekte bovendien dat de hoeveelheid glucosinolaten sterk toeneemt als de kool wordt gesneden.
3. En wie van bovenstaand gezondheidsvoordeel gebruik wil maken, moet de kool zo kort mogelijk koken. Hoe korter, hoe beter. Rauw is zelf nóg beter. Uit onderzoek van TNO blijkt dat na het eten van gekookte kool slechts tien procent van die gezonde stofjes in ons bloed komen. Bij rauwe kool is dit zestig procent.
4. Boerenkool wordt eigenlijk alleen in Nederland op grote schaal verbouwd. In andere Europese landen is deze groente vrijwel onbekend.
5. Het toevoegen van appels en azijn bij het koken van rode kool verbeteren de smaak en zorgen er ook voor dat de kool mooi rood blijft.
6. Spitskool, Chinese kool en paksoi zijn nitraatrijke groentes, niet combineren dus met vis (met uitzondering van zalm of makreel).
7. Koolsoorten nemen veel zwavel op uit de bodem waarop ze groeien. Bij het koken van kool  komen die zwavelverbindingen weer vrij. Inderdaad: spruitjeslucht.

1. Chinese kool en paksoi zijn snel groeiende kolen, die (zoals hun naam doet vermoeden) al eeuwenlang worden verbouwd in Oost-Azië.

3x kool

Wij vroegen Kees (dol op kool en ook nog eens kok) wat goede koolrecepten zijn. Zijn antwoord: “Pak eerst eens een ouderwetse kookboek erbij, juist die basisrecepten kennen de meeste mensen niet meer.”

Zijn tweede no-nonsense advies: “Koop een goed mes. Het is geen wonder dat mensen niet van kool houden. In de meeste huishoudens is er alleen een schilmes te vinden waarmee je alleen dikke stukken kunt snijden, die niet lekker smaken. Wie lekker kool wil eten, moet een goed mes hebben. Anders wordt het een ramp op de snijplank.”

En na deze twee basistips, kwam hij gelukkig ook nog met drie echte kooktips over de brug.

Bloemkoolrisotto

Kees: “Een verrassend recept van The Naked Chef.” (Jamie Oliver – red.). De risotto maak je net als anders. Maar in de bouillon zit nu ook gehakte bloemkoolstronk en bloemkoolroosjes. Belangrijk: schep de bouillon lepel voor lepel door de risotto en roer goed, anders komt de zetmeel niet goed los.” (zie volledige recept www.gezondnu.nl)

Zuurkool met zalm

Kees: “Eenvoudiger kan het niet: aardappelpuree, daarbovenop zuurkool (die je alleen warm hebt gemaakt) en daarboven een stukje gebakken zalm. Maak een mooi torentje.”