Ruik je lavendel, dan ruik je de zomer. Visioenen duiken op; van luieren in een hangmat terwijl je uitkijkt over glooiende lavendelvelden. Tijd om meer te leren over deze magische plant. Werkt lavendel echt slaapverwekkend? En hoe maak je je eigen lavendelolie?

Er was eens een lavendelplant

Al minstens 6000 jaar bestaat de lavendelplant. In het oude Egypte werd lavendelolie gebruikt bij het mummificeren. De Grieken en Romeinen maakten er zalf van en gebruikten het in bad. De naam lavendel is zo te verklaren, want het Latijnse woord ‘lavare’ betekent wassen. In de middeleeuwen werd lavendel vooral als strooikruid gebruikt. Er werd rijkelijk mee gestrooid, om insecten en ziektes op afstand te houden. Tijdens de oorlog werd lavendelolie gebruikt als handig ontsmettingsmiddel. Pas in de 19e eeuw raakte lavendelolie in trek bij de parfumindustrie en kreeg het de bijnaam ‘het blauwe goud’. Goed nieuws voor lavendelboeren in de Provence, want die konden zo een zakcentje bijverdienen.

39 soorten

Lavendel is toch lavendel? Mis! Er zijn 39 soorten lavendel en 300 verschillende variëteiten. Dit zijn de bekende soorten:

• Lavandula angustifolia: ook wel fijne lavendel. Een eetbare en winterharde plant.
• Lavandin: staat bekend als de echte lavendel. Het wordt vaak gedroogd om er vervolgens geurzakjes en geurolie van te maken.
• Lavandula stoechas: ook wel vlinderlavendel. Deze plant wordt meestal als decoratie in de tuin gebruikt en is niet winterhard.

Lavendel in je tuin – stappenplan voor dummies

Lavendel doet het niet alleen goed in zuidelijke streken. Winterharde lavendel kan prima tegen kou en past dus ook bij het Nederlandse klimaat. Zo kweek je lavendel in je tuin:

1. Lavendel heeft een voorkeur voor een arme, schrale zandgrond die goed water doorlaat. Geen idee wat er voor grond in jouw tuin ligt? Schep een handje uit de tuin en houd het naast een lijstje met kenmerken. Op internet vind je die genoeg.
2. Schaf een lavendelplant aan. Als de plant te koop is bij een tuincentrum in de buurt, zit je bijna altijd goed. Kies bijvoorbeeld voor de Lavandula angustifolia of lavandin. Houd er wel rekening mee of de plant eetbaar is, mocht je ermee willen koken.
3. Plant hem op een zonnige, open plek. Pluspunt: dicht bij een muur of schutting, want dat zorgt voor extra warmte en beschutting. Lavendel kun je eigenlijk het hele jaar planten, als het maar niet streng vriest. Houd voldoende ruimte tussen de planten. Plant je lavendel in een pot? Kies dan voor een pot waar het water goed wegloopt.
4. Vocht is een vijand van lavendel. Als de wortels te nat zijn, gaat de plant dood.
5. In de volle grond heeft lavendel geen water nodig, ideaal! Als lavendel in een pot staat, moet je hem ongeveer twee keer per week water geven.
6. Snoei minimaal één keer per jaar, het liefst in het najaar na de bloei. De plant kortwieken zorgt ervoor dat de onderkant niet kaal wordt. Verwijder de dode takjes en knip de oude bloemstengels weg.
7. Pluk en geniet! Dit kan vanaf de eerste bloem die uitkomt totdat de plant uitgebloeid is. Wie goed voor een lavendelplant zorgt, kan er wel zeven jaar van genieten.

Maak het zelf: lavendelolie

Om lavendelolie te maken, heb je één heel belangrijk ingrediënt nodig: geduld.
Dit heb je nog meer nodig:

• Een zak gedroogde lavendel of zongedroogde lavendel uit je tuin
• Olie, zoals amandelolie of jojoba-olie
• Een grote glazen pot met deksel
• Kleine potjes waar je de olie in wilt doen.

Haal de lavendelknopjes van de takjes en stamp ze fijn. Doe de lavendel in een glazen pot en vul de pot met olie tot de lavendel helemaal ondergedompeld is. Er moet minimaal een centimeter ruimte tot aan de deksel overblijven. Plaats de pot in het raam op een zonnige plek. Laat het in de zomermaanden een paar weken staan, totdat het goed ingetrokken is. Na een paar weken kun je het afgieten. Doe dit met een zeef of kaasdoek. Giet de olie in kleine potjes of flesjes en bewaar het op een donkere plek.

Maak het zelf: lavendelkussenspray

Nóg lekkerder slaap je door deze kussenspray. Ook lekker: geef je net gewassen kleding een spray voordat je het in de kast legt.
Dit heb je nodig:

• Een flesje met verstuiver
• 20 ml gedemineraliseerd water
• 20 ml wodka
• 30-40 druppels essentiële lavendelolie

Meng het water, de wodka en de essentiële olie. Giet het vervolgens in een flesje met verstuiver. Als je liever geen alcohol gebruikt in de spray, vervang dit dan door 20 ml water.

Tip: natuurlijke luchtverfrisser
Luchtverfrissers zijn vaak niet meer dan synthetische geurstoffen in een flesje. Echt fris ruikt het niet en het kan zorgen voor allergische reacties. Laat vieze luchtjes wegwaaien (raam open of op een kiertje) en hang een bosje lavendel in je toilet of badkamer.

Maak het zelf: een kopje rust

Thee van lavendel? Ja, hét recept voor een kopje ontspanning.
Dit heb je nodig:

• gedroogde lavendel
• kamille

Simpeler kan eigenlijk niet. Doe lavendel en een beetje kamille in een thee-ei. Laat het ongeveer vijf minuten trekken.

Maak het zelf: scrub voor een zachte huid

De dure scrubs van de drogist kunnen niet tegen jouw zelfgemaakte lavendelscrub op.
Dit heb je nodig:

• 100 gram grof zeezout
• 100 gram rietsuiker
• 50 ml olijfolie
• Essentiële lavendelolie

Mix het zeezout, de rietsuiker en de olijfolie. Voeg zoveel lavendelolie toe als je zelf wil. Bewaar je scrub op de kop, zodat het niet te droog wordt.

Maak het zelf: rauwe brownies met lavendel

Lekker en zo klaar in een keukenmachine. Dit heb je nodig voor 12 brownies:

• 250 gram medjouldadels of andere zachte dadels zonder pit
• 200 gram pecannoten (walnoten kan ook)
• 50 gram rauwe cacao
• 50 gram gemalen kokos + wat extra om de brownies mee te bestrooien
• 3 eetlepels honing of agavesiroop
• 1/2 theelepel grof gemalen Himalayazout (grote korrels erdoor is echt lekker)
• 2 eetlepels water
• 5 takjes lavendel, de bloemetjes + extra om de brownies mee te versieren

Doe de pecannoten in de keukenmachine en maal fijn. Voeg nu de ontpitte dadels toe en maal tot het een gemengd geheel is. Voeg nu de rauwe cacao, gemalen kokos, honing of agavesiroop en het Himalayazout toe en laat draaien. Doe twee lepels water erbij zodat het geheel iets smeuïger wordt. Doe op het laatste moment de lavendelbloemetjes erbij en meng nog even goed door. Bekleed een brownievorm met bakpapier. Schep het browniemengsel in de vorm en druk het goed aan met een spatel. Strijk de bovenkant glad terwijl je alles aandrukt. Zet het minimaal een uurtje of twee in de koelkast zodat de brownies steviger worden. Je kunt ze ook gelijk opeten als je jezelf niet kunt beheersen. Bestrooi met wat lavendelbloemetjes en geraspte kokos. Lekker met kamille-lavendelthee.
[bron: yellowlemontreeblog.com]

Lavendel = héél veelzijdig

Waar kun je lavendelolie eigenlijk voor gebruiken? Paula van Daalen, fythotherapeut en natuurgeneeskundig therapeut: “Lavendelolie is heel veelzijdig. Als je het op de huid gebruikt, werkt het ontsmettend, antiviraal, antibacterieel en schimmelwerend. Het kan gebruikt worden bij onder andere acne, hoofdluis, een koortslip, tandvleesontstekingen, insectenbeten, keelpijn en amandelontstekingen. Daarnaast helpt het tegen spierkrampen en werkt het pijnstillend bij artrose, artritis en reumatische spierpijn. Verwerk het hiervoor in een olie en breng het aan op de huid. Als je een slechte adem hebt, kun je van lavendelolie een mondspoeling maken. Ook bij nervositeit en stress wordt lavendelolie veel gebruikt, omdat het ontspannend werkt. Lavendelolie maakt namelijk de gespannen energie vrij en brengt deze in harmonie. Op emotioneel gebied is deze olie geschikt voor overgevoelige en naar binnen gekeerde mensen die moeilijk met spanningen om kunnen gaan. Het werkt kalmerend en helpt opgekropte emoties vrijkomen. Daarnaast is het mild slaapverwekkend en verkort het de inslaaptijd. Ook werkt lavendel tegen migraine door stress, hartkloppingen en benauwdheid door stress.”

Slaap je beter door lavendel?

“Ja”, zegt Van Daalen. “De cumarinen in lavendel zorgen ervoor dat je beter slaapt. Deze aromastof komt van nature voor in onder andere lavendel, rolklaver, kaneel en bergamot. Het lijkt mij ook niet onlogisch dat je meer droomt door lavendel. Je slaapt makkelijker in en kunt beter doorslapen, waardoor er ook meer REM-slaap is. Dat betekent dat je meer droomt. De geruststellende werking van lavendel zou ook kunnen zorgen voor betere dromen, rustiger en minder angstig.”

Weetje: de geur van lavendel komt pas goed vrij als je eraan zit. De geurmoleculen knappen dan.

Lavendel in de pan

Lavendel verdwijnt niet zo vaak in de pan. Gek eigenlijk, want het is een verrassend lekker ingrediënt in veel maaltijden. Lavendel smaakt fris, lichtzoet en een beetje bitter. Niet alleen de bloemen van de plant kun je vers en gedroogd gebruiken, maar ook het blad. Vers smaakt lavendel het beste. De smaak van lavendel past goed bij zoete gerechten, zoals ijs, siroop, koekjes of brownies. Ook lekker: lavendel in een stoofpotje of andere vleesgerechten. Is lavendel niet giftig? Nee, eigenlijk nooit. In tuincentra zijn lavendelplanten soms bespoten en daardoor dus giftig. Meestal staat dit duidelijk aangegeven.

Maak het zelf: lavendelsiroop

Als limonade of als basis voor een cocktail. Lekker!
Dit heb je nodig:

• 1 kopje suiker
• 2 kopjes water
• 1 eetlepel lavendelbloemetjes

Doe de suiker en het water in een steelpan en voeg de lavendel toe. Breng het aan de kook totdat alle suiker opgelost is. Haal het pannetje van het vuur voordat het karamel wordt. Laat de siroop afkoelen en een uur trekken. Nadat je het door een zeef hebt gehaald, kun je het overgieten. Ook leuk als cadeau.

Deskundige:

• Paula van Daalen is fytotherapeut en natuurgeneeskundig therapeut met een eigen praktijk: de Vitale Bron.