Eurekamoment!

Hoe komt een briljant idee tot stand? Alleen al over deze vraag nadenken is een pijnlijke hersenkraker. Grootheden als Archimedes, Einstein en Newton danken hun faam aan zo’n eurekamoment. Kan iedereen tot zo’n aha-ervaring komen?

Há, slim mens!

Een aha-ervaring is het moment waarop alle puzzelstukjes op hun plek vallen. Goed nieuws: onderzoek laat zien dat iedereen met een gemiddelde intelligentie (een IQ van 100) in principe in staat is om met een mooi idee op de proppen te komen. “Hoe ingewikkelder het probleem, hoe meer intelligentie je wel nodig hebt om het op te lossen”, vertelt creativiteitsonderzoeker Eric Rietzschel. “In de psychologie maken we onderscheid tussen ‘fluïde’ en ‘gekristalliseerde’ denkvaardigheden. Bij de eerste kun je denken aan het vermogen om logisch na te denken, terwijl de tweede gaan om verworven kennis en ervaring. Is er bijvoorbeeld sprake van een ingewikkeld natuurkundig vraagstuk, dan moet je echt ergens verstand van hebben. Fluïde intelligentie is dan niet voldoende.”

Quote: “Echte genieën zijn in het algemeen mensen die dusdanig door een onderwerp geobsedeerd zijn dat ze op jonge leeftijd al een enorme hoeveelheid kennis en ervaring hebben opgedaan en ook tot op hoge leeftijd productief en creatief blijven” – Eric Rietzschel, creativiteitsonderzoeker en organisatiepsycholoog

Pief paf poef: zo ontstaat een eurekamoment

Het lijken plotselinge, briljante invallen, maar eurekamomenten groeien door uren van voorbereiding, nadenken en reflectie. Het is een langzaam traject dat bestaat uit veel kleine stapjes. Incubatietijd kan dan het sleutelwoord zijn, oftewel het opzijleggen van vragen, situaties of problemen. Die incubatietijd kan een week zijn, maar ook een maand of zelfs jaren. Vier tot vijf dagen zou de perfectie incubatietijd bij een brainstorm zijn. Na die vijf dagen ga je vervolgens verder met het concreet ontwikkelen van de ideeën.

Zo krijg je betere ideeën

Brainstormen, een stukje wandelen of douchen. Allemaal activiteiten die ons prachtige ideeën zouden opleveren, of toch niet? “Wat voor de één werkt, kan voor een ander juist hinderlijk zijn.” Als introvert kom je tijdens een brainstorm waarschijnlijk niet op de proppen met een briljant idee. “Sowieso bedenken mensen in een groepsbrainstorm minder ideeën dan in hun eentje, omdat je niet tegelijkertijd ideeën kunt bedenken én naar andermans ideeën kunt luisteren.” Een ander voorbeeld: sommige mensen hebben behoefte aan duidelijkheid en structuur. “Voor die mensen werkt het beter als problemen of vraagstukken duidelijk omschreven zijn en ze richtlijnen hebben over hoe ze het ongeveer aan kunnen pakken. Juist in zo’n situatie kunnen zij met creatieve ideeën komen.”

5x je intelligentie vergroten

Door je grijze massa te stimuleren, vergroot je de kans op een eurekamoment:

• Train je hersenen door te spelen: van geheugenspellen als Memory en kruiswoordpuzzels tot het lopen van een blotevoetenpad.
• Zorg voor nieuwe ervaringen: leer een nieuwe taal, volg een tekencursus of ga op een ander soort vakantie dan normaal.
• Slaap voldoende: zo zorg je dat je hersenen de informatiestroom van overdag beter kunnen verwerken.
• Maak contact: praat met mensen van verschillende leeftijden en sekses en met verschillende achtergronden, overtuigingen en beroepen. Dat leert je dingen vanuit verschillende gezichtspunten te bekijken.
• Lees meer boeken: voor meer begrip van taal en de wereld om je heen. Er is zelfs wetenschappelijk bewijs dat lezen je algehele intelligentie verhoogt.