Intuïtief doen we het allemaal goed. We geven elkaar bloemen, tuinieren graag, lopen met plezier door een bos en zetten planten in ons huis. Groen ‘voelt’ goed. Klopt, zegt TNO. Zij geven ons gevoel een wetenschappelijk fundament.
Zelf had hij al planten op kantoor staan, maar naar aanleiding van de onderzoeksresultaten, zette hij toch nog wat extra groen op z’n werkplek neer. John Klein Hesselink doet bij TNO Kwaliteit van Leven onderzoek naar groen en ons welbevinden. Zijn conclusie: mensen die goed voor zichzelf zorgen – zowel geestelijk en lichamelijk – moeten tenminste één plant naast hun computer zetten. En wat op de werkplek geldt, geldt zeker voor thuis. Omring je zelf met groen, groen, groen en nog meer groen is de boodschap.
Groene filters
Lekker geurtje zo’n spiksplinternieuwe computer. Een nieuwe printer. Nieuwe meubels of ‘vers’ gelegd tapijt? Voor sommige mensen misschien wel. Maar gezond? Nee. Hoe nieuwer producten of materialen zijn, hoe meer ze de luchtkwaliteit verpesten. Er is geen ontkomen aan. Zo’n beetje al het nieuws verspreidt schadelijke stoffen zoals formaldehyde en het kankerverwekkend benzeen. In sommige kantoren zijn meer dan drieduizend (!) van die vluchtige stoffen vastgesteld. Al in kleine concentraties kunnen ze hoofdpijn, vermoeidheid, irritaties van de ogen, slijmvliezen en luchtwegen veroorzaken.
Het goede nieuws is dat laboratoriumonderzoek aantoont dat sommige planten die luchtkwaliteit verbeteren. Ze filteren de verontreiniging weg, zegt Klein Hesselink. “Verschillende planten hebben het vermogen chemische stoffen op te nemen via de poriën aan de onderkant van hun bladeren. Bacteriën die zich rond de wortels bevinden, werken vervolgens mee aan het afbreken van schadelijke stoffen en het omzetten ervan tot voedingsstoffen voor de plant, waardoor we uiteindelijk schone lucht kunnen inademen.”
Maar waar kun je die planten het best zetten? “Dat maakt niet zo veel uit. Eén plant haalt echter amper iets uit.” Dat ze de lucht helemaal schoon krijgen, is ook een illusie. “Er zouden zoveel planten nodig zijn dat er in een doorsnee huis niet veel leefruimte overblijft.”
Minder stof, meer zuurstof
Niet iedere plant is een luchtzuiveraar (zie kader), en elk beetje groen heeft zo zijn specialisatie. Zo werken de harige types, planten met ruwe bladeren of verhoogde nerven, als een ‘stofdoek’, zegt Klein Hesselink. “Zij vangen letterlijk stof, zoals je dat afneemt of opzuigt, uit de lucht. Je ziet vaak dat op de bladeren dan een laagje stof komt te liggen. Dit geeft verbetering van de luchtkwaliteit en heeft direct invloed op onze gezondheid.”
De luchtwegen kunnen stof tegenhouden en eventuele viezigheid naar buiten werken. Belangrijk, want de longen kunnen te veel stofdeeltjes niet aan en worden daar ziek van. Vandaar dat ‘stofvrije’ lucht zonder micro-organismen en allergenen belangrijk is. Dit stofgehalte hangt samen met de relatieve luchtvochtigheid. Droge lucht, vooral ‘s winters een crime als de verwarming op volle toeren draait en er geen raam openstaat, is behalve stoffig ook verschralend. En dat kan een scala aan kwaaltjes opleveren variërend van kriebelhoest en een droge huid tot geïrriteerde ogen en hoofdpijn.
Planten helpen bij een goede luchtvochtigheid. “Het water dat je bij de plant giet, wordt door de wortels opgenomen en via het bladgroen verdampt. Waarna het wordt teruggebracht in de lucht”, legt Klein Hesselink uit. Vooral kamerlinde en de bananenplant doen het goed als het aankomt op het verjagen van droge lucht. “Planten kunnen de luchtvochtigheid met zo’n vijf procent verhogen. Maar ook dan geldt: je hebt veel groen nodig om dat resultaat te behalen.”
Nog een reden voor groen in huis: ze nemen CO2 op. Door fotosynthese doen ze de schadelijke concentratie koolstofdioxide dalen en de hoeveelheid gezonde zuurstof stijgen. In de praktijk zal de invloed bij ‘normale’ ventilatie beperkt zijn, meent Klein Hesselink. “Maar hoe klein ook, diverse wetenschappelijk onderzoeken laten zien dat die positieve bijdrage significant is en er dus echt toe doet. Bij hoge concentraties koolstofdioxide en een slechte ventilatie, zoals die voorkomen op scholen, kun je van planten nog meer verwachten.”
Subtiel geestesspel
Afgezien van de lichamelijke invloed, ‘masseren’ planten ook de menselijke geest. Een niet te onderschatten factor, vindt Klein Hesselink. “Dat mensen het extra portie zuurstof van planten als ‘fris’ ervaren, is veel waard. Maar daar blijft het niet bij. Talrijke wetenschappelijke onderzoeken onderschrijven dat groen ons psychisch sterker maakt. Mensen die een plant op het bureau hebben staan, kunnen zich beter concentreren en zijn daardoor productiever. Ze ervaren minder stress en worden creatief meer gestimuleerd. Proefpersonen die omringd zijn door planten, zijn minder snel moe. Mensen die in het ziekenhuis bijkomen van een operatie zijn eerder op de been, hebben minder complicaties en minder pijnstillers nodig wanneer ze uitkijken op bos of tuin.
Bewust en onbewust zoeken we de natuur op. Intuïtief weten we dat dit groen goed voor ons is. “Dat betekent niet dat we in een buurt zonder groen acuut depressief worden, maar wel dat we in een wijk met groen ons lekkerder voelen. Het is een subtiel geestesspel. Dat we het onbewust opzoeken; Een Amerikaanse studie laat zien dat mensen die met de auto naar de supermarkt gaan, zelfs vaak een omweg nemen als ze dan door het bos kunnen rijden.
Beton
Een verklaring waarom groen onze geest goed doet, is misschien dat we altijd tussen bomen, struiken, planten en velden leefden. Relatief recent leven de mens niet meer tussen de natuur, maar in de stad tussen het beton. Maar we zijn niet zo ‘geprogrammeerd’ dat stenen en asfalt ons hetzelfde veilige gevoel geven. In die zin is het niet verwonderlijk dat we nog altijd opknappen van een boswandeling, spitten in de tuin of een huis met planten. Het is een puur lichamelijke behoefte. Daaraan toegeven, is goed voor jezelf zorgen.”
Plant gezondheid
- Goudpalm – deze sierlijke palm is een topper als het gaat om grote hoeveelheden vocht in de lucht brengen en giftige stoffen uit de lucht verwijderen.
- Rubberplant – Deze plant filtert vooral het giftige formaldehyde uit de lucht.
- Drakenbloedboom – Met zijn lange, toegespitste, donkergroene bladeren, is deze planten een van de beste als het gaat om trichloorethyleen uit de lucht te halen.
- Klimop – Een kei in het wegwerken van formaldehyde.
- Sierlijke dadelpalm – Vanwege zijn tropische origine doet deze plant het goed in huizen waar de centrale verwarming staat te loeien. Hij houdt de luchtvochtigheid in balans.
- Ficus Alii – Deze grote plant is een ijzersterke luchtzuiveraar.
- Krulvaren – Varens behoren tot de oudste planten ter wereld. Van de geteste planten is deze het meest geschikt om verschillende chemische stoffen uit de lucht te filteren, vooral formaldehyde. Hij verbetert ook de luchtvochtigheid.
- Vaantjesplant – Deze plant heeft een hoge verdampingssnelheid en dat is goed voor de luchtvochtigheid. Daarbij is hij een kanjer als het op luchtzuivering aankomt. Alcoholen, aceton, trichloorethyleen, benzeen en formaldehyde; deze plant kan alles.