Eén op de tien mensen heeft last van zijn huid door een allergie. Hoe komt dat? En wat doe je ertegen? Twee voor de hand liggende vragen die je niet eendere beantwoordt. Toch ging Dominique de Groot op zoek naar verlossende antwoorden.
Een jeukende, geïrriteerde huid kan van de een op de andere dag ontstaan, om soms even snel weer te verdwijnen, maar met een beetje pech je langdurig te plagen. Huidklachten lijken ongrijpbaar. Hoe kom je eraan en nog belangrijker: hoe kom je eraf? Mijn zoektocht start bij prof. dr. Jan de Mocht, hoogleraar Allergologie van de Rijksuniversiteit Groningen. “Dé allergische huid bestaat niet, ik spreek liever van vier verschillende reactietypen allergie.” En, vertelt hij, je wordt niet met een allergie geboren, maar je verwerft een allergie.
Deze eerste antwoorden roepen alleen maar meer vragen op. Ik ga naar het Ovum in Amsterdam, daar werkt dermatoloog Thomas Rustemeyer. “Een huidallergie is het gevolg van een allergie die zich uit in de huid. Dat kan een direct contact zijn met iets, dan noemen we het een contacteczeem. Je hebt echter ook eczeem dat niet direct van buitenaf komt, maar van binnenuit. Dat heet atopisch eczeem.”
Rustemeyer vervolgt: “Mensen met atopisch eczeem hebben aanleg voor een gevoelige huid en een verhoogde kans op de ontwikkeling van allergieën. De huidafwijkingen beginnen vaak op kinderleeftijd in de knieholtes en ellebogen, maar verdwijnen meestal na de puberteit. Eczeem kan op latere leeftijd terugkomen, omdat de huid vatbaar blijft voor irritaties.”
Addertje onder het gras
Terug bij Jan de Mocht. Hij vertelt dat een allergische reactie van de huid meestal wordt veroorzaakt door een voedselallergie, hooikoorts en astma. Aanleg speelt dus een grote rol, maar hoe zit het dan met contacteczeem? De Mocht: “Het woord zegt het eigenlijk al. Je komt met iets in contact waar je allergisch op reageert. Dat kan de knoop van je broek zijn, het leer van je schoenen, parfum, zeep, een handcrème.”
“Je ziet contacteczeem vaak terugkomen bij mensen die in hun beroep veel in aanraking komen met een irriterende stof. Dat wordt in de volksmond beroepseczeem genoemd”, vult Rustemeyer aan. “Een slager kan handeczeem krijgen als hij dagelijks vleessappen op zijn handen krijgt en een kapper is vatbaar voor eczeem, omdat hij regelmatig met haarverf en shampoos in aanraking komt.”
Een overbelaste huid
Dat is duidelijk, maar toch zit er een addertje onder het gras. Contacteczeem is namelijk niet altijd een allergie. Het kan ook zijn dat je huid overbelast is. Een irritatie dus. En het verschil is niet met het blote oog te zien. “Sterke irritatie merk je vanzelf. Je zet je voet één keer in zoutzuur of loog en je hebt gauw door dat het fout gaat. Maar als je er te mooi wilt uitzien en te veel scrubs en crèmes gebruikt die de huid irriteren, bouwt het effect zich langzaam op en kun je een allergie moeilijk herleiden”, zegt Rustemeyer. “Stel, je wilt je huid verwennen en smeert eerst een scrub op je gezicht en daarna een geparfumeerde crème als verzorging. Wat denk je dat er gebeurt? De korrels in de scrub schuren een laagje van je huid, je doorbreekt de huidbarrière die allergenen en bacteriën normaal tegenhoudt. De belangrijkste allergenen zijn ondertussen in cosmetica te vinden. Parfumstoffen staan ver boven aan het lijstje, gevolgd door de conserveermiddelen en emulgatoren die erin verwerkt zijn. Dus alle dingen die we bewust kopen om ons te verfraaien kunnen irritatie en allergieën geven.”
Adviezen van Thomas Rustemeyer
11 tips tegen een allergische huid
1 – Doe een allergietest: “Omdat het verschil tussen een allergie en een huidirritatie moeilijk herkenbaar is, is het verstandig om voor antwoorden naar het ziekenhuis te gaan. Een allergietest kan duidelijkheid geven, maar onthoud wel dat een allergietest geen rijbewijs is dat jaren geldig blijft. Als je in 2001 een negatieve testuitslag hebt gekregen, kun je in 2013 wel degelijk een allergie hebben verworven.”
2 – Vermijd de vijand: “Het beste advies is om de stof waar je allergisch voor bent te vermijden. Maar dat is niet altijd mogelijk. Als je allergisch bent voor katten, weet je dat je een kat moet vermijden, maar dat is lastiger bij huisstofmijt. Huisstofmijt heeft iedereen en kun je met je blote oog niet zien. Overal waar schilfertjes zijn, zitten huisstofmijten: op je kussen, matras en lakens.”
3 – Maak je toko stofvrij: “Je kunt niet alle allergenen, zoals huisstofmijt, uit de weg gaan, maar je kunt ze wel aanpakken. Het is daarom belangrijk je bed regelmatig te verschonen, want schilfertjes blijven in je kussensloop hangen en die eten de huisstofmijten weer op. Reinig je vloerbedekking en stof regelmatig je huis, want stof geeft veel mensen niesklachten, hooikoorts en jeuk. Draag daarnaast zo min mogelijk kleding die gemaakt is van dierlijke materialen, zoals wol en veren, omdat ze je huid kan irriteren.”
4 – Bescherm je handen tijdens het werk: “Heb je beroepseczeem en kun je tijdens het werk niet om je allergeen heen, draag dan zo veel mogelijk handschoenen of smeer een paar keer per dag snel intrekkende crème op de huid om de kapotte barrière te herstellen. Is dat om de een of andere reden niet mogelijk, dan adviseren we soms mensen te stoppen met het werk.”
5 – Badderen met olie: “Aangezien de huid erg droog is, is het verstandig om alleen te baden met badolie. Daarna kun je de huid verzorgen door neutrale zalven te smeren, zodat je huid minder droog wordt. Gebruik zo min mogelijk zeep, anders was je de normale vetlaag van je huid. Een te droge huid houdt bacteriën en virussen slechter buiten dan een normale, vette huid.”
6 – Wees voorzichtig met afwasmiddel: “Als je vaak de afwas doet, zal het afwasmiddel niet alleen de afwas ontvetten, maar ook het vet van je huid halen. Je handen worden er droog en schraal van.”
7 – Volg de aanwijzingen op: “Zorg ervoor dat je producten niet naar eigen inzicht gaat gebruiken. Een fout gebruik op gevoelige lichaamsplekken kan veel irritatie geven. Denk aan ontharingscrème. Je volgt de eerste keer nauwkeurig de beschrijving op, maar je ziet dat er nog haren achterblijven. De volgende keer laat je de crème een uur zitten in plaats van tien minuten, omdat je niet nog een keer de dure crème wilt kopen. Dat zal hoogstwaarschijnlijk huidirritatie geven.”
8 – Kies voor een vette crème: “Veel mensen smeren bodylotions, maar je kunt beter kiezen voor huidverzorging op basis van crème. Vochtinbrengende crèmes die natural moisterizers bevatten, trekken goed in de huid. Bodylotions bestaan uit vloeistoffen en water, wat de huid niet invet, maar juist uitdroogt.”
9 – Voed je huidcellen: “Het eten van onverzadigde vetzuren kan bijdragen aan een gezonde huid. Visolie en plantaardige olie stimuleren de huidcellen zich beter te ontwikkelen. Je moet er wel redelijk veel van eten voordat het werkt. Het is vooral belangrijk dat je genoeg vitamines en mineralen binnenkrijgt, want dat is voedsel voor je huid. Huidcellen hebben eiwitten, vetten en mineralen nodig om uit te groeien. Als de onderste laag nieuwe huidcellen uitgroeit, dan schilfert de bovenste huidlaag af. De huid van buitenaf beschermen is ook belangrijk en daarvoor heb je antioxidanten nodig.”
10 – Koester je vetlaag: “Stel je huid voor als een huis van bakstenen. De bakstenen zijn de huidcellen en het voegsel ertussen is huidvet. Het voegsel houdt de bakstenen bij elkaar, zorgt ervoor dat water niet overmatig verdampt en is een goede barrière tegen slechte invloeden van buitenaf. Het verwijderen van de vette huidlaag door te heet douchen of overmatig gebruik van make-upremover maakt je huid kwetsbaar en gevoelig voor allergieën.”
11 – Zilte zee: “Bij een licht ontstoken huid kan zout water helpen genezen, maar als je open plekken hebt, kan zeezout bijten en prikken. Wil je toch de zee in, dan kun je het beste de open plekken dichtsmeren met watervaste zalf, zoals vaseline, en dan gaan zwemmen.”
Vijf tot zeven procent heeft een contactallergie:
“Contactallergieën komen op volwassen leeftijd meer voor dan atopisch eczeem. Vijf tot zeven procent van de volwassenen heeft een contactallergie. Drie tot vijf procent heeft last van een voedselallergie die zich uit via de huid. Voedselallergie zie je voornamelijk bij kinderen en niet bij volwassenen. Je kunt eroverheen groeien, omdat je lichaam er steeds weerbaarder voor wordt. Wel kom je als je ouder wordt meer in contact met stoffen die allergeengevoelig zijn. Dat kan in je beroep zijn, maar ook door cosmeticaproducten die je gebruikt. Kort gezegd is het een opstapeling door de jaren heen.”
Verschil in tijd
“Eczeem ontstaat vaak dagen nadat je ergens mee in contact bent geraakt. Als je allergisch bent voor nikkel en op vrijdagavond oorbellen indoet, dan kun je pas zaterdag of zondag klachten krijgen. Er zit een vertraging tussen het contact en het eczeem. Bij een voedselallergie kan het heel rap gaan en kun je zelfs al na een paar seconden last krijgen. Soms zit er vierentwintig uur tussen, maar meestal gaat het heel snel.”
Netelroos
“Een voedselallergie uit zich niet altijd in eczeem. Het kan ook zijn dat je een jeukende uitslag krijgt met lichtgetinte, gezwollen vlekken die precies lijken op de bulten die je krijgt als je in de brandnetels hebt gelegen. Dit zijn galbulten en de uitslag wordt netelroos genoemd. De uitslag ontstaat vanuit het niets en verdwijnt meestal vrij snel. Hier kunnen een paar uur tot een paar dagen overheen gaan.”
Deskundige
- prof. dr. Jan de Moncy, hoogleraar Allergologie Rijksuniversiteit Groningen
- dr. Thomas Rustemeyer, dermatoloog Ovum