Ik heb al heel lang paniekaanvallen en slik daarvoor ook medicijnen. Ik heb al een paar keer geprobeerd ervanaf te komen. Maar als ik afbouw, komen de verschijnselen weer terug. Wat is een paniekaanval eigenlijk? En is er een andere oplossing dan medicijnen?
Ank Bor

Kemal Inci, psycholoog

De meeste mensen raken in paniek in levensbedreigende situaties zoals een auto-ongeluk, een brand of een bomaanslag. De angst en bijbehorende lichamelijke sensaties worden dan als normaal en vanzelfsprekend gezien, het is in dat geval geen psychische stoornis.
Toch raakt niet iedereen even snel in paniek. Sommige mensen houden zelfs in levensbedreigende situaties het hoofd koel, terwijl andere in paniek raken bij onverwachte visite, een vertraagde vakantievlucht of een mislukte verjaardagstaart. De paniekaanval met hevige angstsymptomen ontstaat ondanks dat er geen sprake is van een gevaarlijke of levensbedreigende situatie. De plotselinge overweldigende angst, ademnood, hartkloppingen, druk op de borst, misselijkheid, duizeligheid, transpiratie en tintelingen doen soms zelfs denken aan een hartaanval, flauwvallen, gek worden of doodgaan.
De verschillen tussen mensen kunnen verklaard worden door verschillen in aanleg, opvoeding en levensgebeurtenissen. Als mensen herhaaldelijk paniekaanvallen krijgen en situaties vermijden om een volgende aanval te voorkomen, tast dat de kwaliteit van leven en functioneren ernstig aan. Dan spreek je van een paniekstoornis.
De behandeling van paniekstoornissen bestaat voornamelijk uit cognitieve gedragstherapie, eventueel in combinatie met antidepressiva. Bij cognitieve gedragstherapie worden enerzijds de onjuiste overtuigingen en anderzijds het ongewenste vermijdingsgedrag tegengegaan. Ontspannings- en ademhalingsoefeningen en actief wennen aan lichamelijke angstsymptomen vormen een onderdeel van deze behandeling. Met antidepressiva wordt op het niveau van de zenuwcellen de verstoorde serotoninebalans hersteld. Wanneer een traumatische ervaring aan het ontstaan van de paniekstoornis ten grondslag ligt, kan ook een traumabehandeling met EMDR worden toegepast.
Wanneer de paniekklachten jarenlang alleen medicamenteus zijn behandeld en de paniekklachten terugkomen bij afbouw, kan dat betekenen dat eerst een psychologische behandeling noodzakelijk is. Het is ook goed mogelijk dat de afbouwperiode te kort is en het lichaam langer de kans moet krijgen om weer zijn natuurlijke evenwicht te hervinden. Slechts een klein percentage van de mensen met paniekklachten heeft levenslang medicatie nodig.