Relatiecrisis? Ga op vakantie

Vakantie sterkt je relatie. De liefde bloeit zelfs op! Dat vindt een meerderheid van de Nederlanders, zo blijkt uit de enquête van gezondNU. Dus voortaan vakantie op recept bij een relatiecrisis?

Een relatie is gezond

Een relatie hebben is niet alleen maar luxe omdat het gezellig en fijn is, het is ook van levensbelang. Mensen met partner zijn gezonder, zo blijkt uit diverse onderzoeken. Hoe kan dat? Professor Theo van Tilburg, socioloog aan de Vrije Universiteit Amsterdam, heeft zich gespecialiseerd in het thema eenzaamheid. In een eerder interview met gezondNU zei hij: “Uit groot epidemiologisch onderzoek blijkt dat eenzame mensen sneller overlijden. Dat komt enerzijds omdat zij er meer slechte gewoonten op na houden. Ze roken meer, drinken meer alcohol, bewegen minder en eten ongezonder. Maar los van de risicofactoren sterven alleenstaanden ook eerder aan chronische aandoeningen. Vermoedelijk komt dat mede omdat eenzame mensen meer stress ervaren.”

Enerzijds missen alleenstaanden iemand die hen corrigeert (‘ga eens naar de dokter’) of aanmoedigt (‘stap vanavond eens vroeg je bed in’). Die sociale steun hebben we nodig om goed voor onszelf te zorgen. Anderzijds ‘gebruiken’ we de ander, omdat die ons helpt relativeren of omdat we ons verhaal aan hem kwijt kunnen. Ook dat is meer dan een luxe. Het is de manier waarop de mens als groepsdier stress kan kanaliseren.

En door die stress, zeker als deze voortduurt, kunnen onze bloeddruk en hartslag stijgen. Daarmee neemt het risico op hart- en vaataandoeningen toe. Daarnaast levert stress allerlei andere ongemakken op. Zo kunnen we minder goed onthouden als we gespannen zijn. Op den duur eist chronische stress vrijwel altijd zijn tol, omdat het ons immuunsysteem aantast. Dat kan een waaier aan (chronische) ziektes opleveren.

Je hoeft overigens geen perfecte relatie te hebben om te profiteren van het gezonde samenzijn. Een ‘veilige’ relatie is goed genoeg. Kort samengevat: geliefden moeten elkaar kunnen vertrouwen.

Overigens zijn, volgens relatietherapeuten, gelukkige koppels niet degenen die minder ruzie maken, maar degenen die ruzies het beste kunnen repareren.

Deskundigen:

Relatietherapeut Angèle Nederlof is werkzaam bij Maatschap De Meyboom en organiseert relatieweekenden in Vlissingen. Ze is co-auteur van het boek Verdiep je relatie.
Psycholoog en columnist Jeffrey Wijnberg heeft een eigen praktijk in Groningen en is schrijver van diverse boeken, waaronder Horken en Heksen.
Hoogleraar klinische psychologie dr. Ad Vingerhoets werkt voor de Universiteit van Tilburg. Een van zijn interessegebieden is stress en vrije tijd.

Het is gedaan met het clichébeeld van ruziënde koppels die elkaar de huid vol schelden bij het opzetten van de tent. Weg met het beeld van echtelijke lieden die de routekaart in twee scheuren omdat de een ‘geen kaart kan lezen’. Wij Nederlanders zijn een vriendelijk, bedaard volk. Ja, ook op het gebied van de liefde. En zeker op vakantie.

Dat blijkt uit de gezondNU-vakantie-enquête, uitgevoerd door onderzoeksbureau KIEN. 49 procent van de Nederlanders maakt heel weinig ruzie op vakantie. Twintig procent doet dat nooit. 88 procent geeft aan op vakantie in elk geval niet meer te ruziën dan thuis. Sterker nog: een overweldigende meerderheid van 78 procent claimt dat vakantie goed is voor zijn relatie. “Het versterkt onze band”, wordt gezegd. En meer dan dat: “De liefde bloeit op” (58 procent).

Stormachtige relatie

Verbazingwekkend? “Ja, ik had het niet gedacht”, geeft columnist en psycholoog Jeffrey Wijnberg aan. “De vakantie is voor veel koppels geen onverdeeld genoegen. Je bent uit je vertrouwde doen en dat op zich maakt vakantie al stressvol. Daarbij is vakantie – en een liefdesrelatie ook – vooral een machtsstrijd. Mijn vrouw en ik maken de eerste vakantiedagen altijd ruzie over onzindingen, zoals aangebroken wc-rollen of waar we moeten ontbijten. Een van de twee – ik meestal – moet toegeven uit zelfbehoud, uit gemak en vanwege de liefde. Want als je dat niet doet, kun je er net zo goed een punt achter zetten.”

Relatietherapeut Angèle Nederlof organiseert al jaren relatieweekenden aan de Zeeuwse kust. Zij haalt koppels die in een stormachtige relatie verkeren expres uit hun vertrouwde omgeving. “Dat zet vaak iets moois in werking”, zegt ze. Ondanks dat verbaast Nederlof zich over de uitkomsten van de gezondNU-enquête: “Voor en na de vakantie loopt het bij ons storm; de maanden juni en september zijn wat betreft relatietherapie traditiegetrouw erg druk.”

De echtscheidingscijfers laten eveneens een piek zien na de zomervakantie (net als na de feestdagen trouwens). Nederlof: “Vooraf hebben mensen nog de hoop dat het wel goed komt als ze er even tussenuit zijn. Maar als je continu op elkaars lip zit, kan het behoorlijk confronterend zijn als je merkt hoe stroef het contact verloopt.”

Ruzie is taboe

Betekent dit dat de gezondNU-enquête niet klopt? Niet per se, vindt Wijnberg. “Het kan ook zijn dat de emancipatie onder mannen is toegeslagen, dat vakantie meer iets van ‘samen’ is geworden en mannen dus meer meehelpen voor en tijdens de vakantie. Als je jezelf meer ten dienste stelt van de ander, is die meestal meer bereid jou tegemoet te komen. Daarbij kan deze uitkomst ook met de economische crisis samenhangen. Dat de werkdruk zo gestegen is dat we vakantie werkelijk nodig hebben om op adem te komen. Aan een gebrek aan seks en intimiteit ligt meermaals vermoeidheid ten grondslag. Als je goed uitgerust bent en ook meer tijd hebt voor een goed gesprek en om leuke dingen te doen, dan snap ik wel dat je relatie op vakantie opbloeit. Maar de wens kan natuurlijk ook de vader van de gedachte zijn.”

Nederlof vermoedt dat we op vakantie toch iets vaker ruzie maken dan we toegeven. Tegelijkertijd geeft ze aan dat hulpverleners vooral stellen zien bij wie het al niet lekker gaat. “En wat is ruzie? Niet iedereen definieert dat hetzelfde. Voor de een is het een woordenwisseling, voor de ander moet er bijna geweld aan te pas komen. En geloof me, het komt nogal eens voor dat de kopjes door de kamer vliegen bij ruziënde stellen. Maar daar heb je het niet over. Niet met elkaar, niet met anderen. Ruzie is taboe. Toegeven dat je ruziet, is daarom lastig. Toegeven dat je relatie niet lekker loopt, is nog moeilijker.”

Dus hebben Nederlanders een te romantisch beeld van vakantie en liefde? “Nee, dat zou wel heel treurig zijn”, vindt vakantieprofessor Ad Vingerhoets, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Tilburg met als specialisme ‘vrije tijd’. Hij heeft een andere verklaring voor de echtscheidingspiek na de vakantie. “Vergeet niet dat veel echtscheidingsadvocaten in de zomer drie weken weg zijn. In die periode blijft hun werk liggen en dus vinden ze bij terugkomst een grote stapel dossiers op hun bureau. Bovendien hebben mensen veelal praktische redenen om juist in de zomerperiode te scheiden, bijvoorbeeld kinderen die naar een andere school gaan.”

Masturberen

Desondanks kan vakantie een relatie maken of breken. Het vergroot alles wat goed én slecht is, stellen de experts. Dat komt volgens Vingerhoets doordat vakantie veel van een mens vergt. “Je bent meer op elkaar aangewezen en hebt geen bliksemafleiders in de vorm van eigen vrienden of bezigheden. Als je ook nog op een onbekende plek bent waar je de taal niet spreekt en de weg niet kent, ben je erg op elkaar aangewezen. Dat kan goed gaan. Maar als het in je relatie al niet lekker gaat, kan het genadeloos de zwakke plekken blootleggen.”

“De vakantie houdt je een spiegel voor”, bevestigt Wijnberg. “Het is een test om te kijken of je relatie in die periode verbetert of verslechtert.” Een kleine zeven procent van de Nederlanders ziet de aankomende vakantie daadwerkelijk als een test. Vingerhoets betwijfelt echter of je een moeizame relatie wel aan vakantie moet onderwerpen. “Ik zou zeker geen reis van drie weken adviseren, hooguit een lang weekend. En dan nog moet je elkaar de ruimte geven. Je mag het effect van vakantie noch onder-, noch overschatten. Stellen groeien vaak door negatieve gebeurtenissen, zoals het krijgen van een gehandicapt kind of ernstig ziek worden, óf naar elkaar toe óf uit elkaar. Alhoewel vakantie uiteraard van een heel andere orde is, kan het wel dezelfde effecten hebben.”

Voor vier procent van de Nederlanders was de vakantie ooit reden om een punt achter een relatie te zetten, laat het onderzoek van gezondNU zien. Zeven procent heeft op vakantie wel eens overwogen uit elkaar te gaan. Gelukkig zien de meeste Nederlanders vakantie vooral als manier om de liefde te bezegelen. Waarom doet vakantie een relatie zo veel deugd? Het antwoord van onze deskundigen is eenduidig: tijd en aandacht.

“Als je ziet hoe druk mensen zijn”, verklaart Vingerhoets. “Van die tweeverdieners die met hun kinderen van school naar dansles en muziekles sjezen. Het is passen en meten. Het onthaasten waar je jaren geleden nog over hoorde, is compleet verdwenen. Er moet vooral ontzettend veel. ‘Mustuberen’ noem ik dat. En als het moeten dan wegvalt op vakantie, is het logisch dat je weer oog hebt voor elkaar.”

Glans

Nederlof gelooft dat het heilzame aspect hem vooral zit in het feit dat je koppels uit hun context haalt. “Je ziet elkaar letterlijk in een ander daglicht en beseft ineens wat voor een leuke man of vrouw je hebt. Doordat je ook meer tijd en aandacht hebt voor elkaar, ben je beter in staat aan te voelen wat de ander nodig heeft. Hij doet zomaar de afwas, zij is wel heel leuk met de kinderen. Daarnaast is de sfeer doorgaans goed. Je onderneemt leuke dingen en praat daarover. En hoe meer ontspannen je raakt, hoe beter – en opbouwender – je met elkaar kunt praten. Als je uitgerust en energiek bent, blijkt bovendien veel meer mogelijk.”

Tijd en aandacht , zijn dus de magische woorden. “Koppels vragen elkaar de rest van het jaar zelden spontaan: ‘Hoe gaat het met je?’ of ‘Ben je nog gelukkig?’”, is de ervaring van Nederlof. “We leven te veel op de automatische piloot, te veel langs elkaar heen en dan kun je wel eens het perspectief uit het oog verliezen. Je man is dan ‘alweer te laat thuis’ in plaats van ‘hij is laat omdat hij in de file heeft gestaan.’ En het zijn toch de noten die de muziek maken.”

Alhoewel de vakantie je relatie weer glans kan geven, moet je het niet als tovermiddel zien, waarschuwt Vingerhoets. “Het is meer een tussendoortje, want binnen een dag zit je alweer in je gewone ritme en oude gewoontes. Vakantie repareert niets wat stuk is.”

Dit is echt vakantie voor je relatie

Plan eens per week een uur in om samen te praten. Geen werkoverleg over wie wat thuis of met de kinderen doet. Nee, een echt gesprek over wat je/jullie bezighoudt. En lever daar niet op in. Als je aan een relatie wilt werken, heb je een vaste structuur nodig om verandering in gang te zetten.
Een goede sfeer helpt je ontspannen en daardoor komen er makkelijker goede gesprekken op gang. Creëer drie gezellige momenten per week en doe niet te ingewikkeld. Je hoeft niet driemaal per week uit eten (liever niet zelfs), je kunt ook samen wandelen, sporten of herinneringen ophalen. Heb het bijvoorbeeld eens over jullie eerste ontmoeting of de laatste vakantie.
Kies voor een positieve kijk op het leven: blijf niet hangen in alles wat misgaat, sta liever stil bij alles wat goed gaat.

Ruzies op vakantie gaan vooral over …

Kaart lezen/verkeerd rijden/de weg kwijt raken: 37 procent
Ineens te veel op elkaars lip zitten: 22 procent
De spanning om alles op tijd gepakt te krijgen: 20 procent
Je fysiek niet lekker voelen (hoofdpijn, rugpijn): 18 procent
Zeurende kinderen: 12 procent

[bron, klein lettertype] gezondNU-onderzoek, uitgevoerd door KIEN

Feiten & cijfers

Ruzie op vakantie

26 procent van de Nederlanders heeft tijdens de vakantie minimaal een keer ruzie * De grootste groep – 49 procent – zegt maar heel weinig ruzie te maken op vakantie * 20 procent ruziet nooit * 88 procent maakt op vakantie zeker niet meer ruzie dan thuis * 78 procent zegt dat vakantie goed is voor zijn relatie: het versterkt de band * 58 procent vindt zelfs dat de liefde opbloeit * 7 procent ziet de aankomende vakantie als test voor zijn relatie * 4 procent ging naar aanleiding van de vakantie uit elkaar * 7 procent heeft op vakantie wel eens met de gedachte gespeeld om een punt achter zijn relatie te zetten.