Een bezoekje aan de sauna lijkt wel een dagje pretpark. De tientallen sauna’s zijn allemaal leuk en lekker. Maar is het wel verstandig na het Turks stoombad het kruidenbad in te duiken? En die koude stortbak: moet dat echt? We zochten het uit.
Eerst de gewone sauna, dan het kruidenbad, tussentijds de schoonheidsspecialist en als toetje het Turks stoombad. Met vriendinnen, met de kinderen, met de volleybalvereniging. Het is bijna niet voor te stellen dat we vroeger niét naar de sauna gingen. Tegenwoordig gaan we massaal; lekker en ontspannend.
“Vergeleken met vijfendertig jaar geleden, zijn de faciliteiten op saunagebied inderdaad enorm uitgebreid”, bevestigt Erik Bierenbroodspot. Hij is voorzitter van de Vereniging voor Saunameesters. “Destijds omvatte een sauna alleen de traditionele Finse sauna, een afkoelruimte en een rustruimte. Nu zijn het grote beautycomplexen met sauna’s in allerlei variaties en andere mogelijkheden. De traditionele sauna is nog slechts een klein onderdeel.” Het gevolg: de sauna’s van nu zijn bijna pretparken geworden. Met keuze uit allerlei soorten sauna’s, baden en beautybehandelingen. Veel te ontdekken, weinig tijd.
Langzaam is effectief
Het is lastig door al die bomen het bos te zien. En of het raadzaam is na de Finse sauna direct het Turks stoombad in te duiken, geen idee … Eigenlijk doen we maar wat. Maar hoe halen we nu het optimale resultaat voor ons lichaam uit een dagje sauna? Voor het antwoord moeten we onszelf eerst de vraag stellen: waarom gaan we? Willen we waar voor ons geld en alle ‘attracties’ meepikken? Een leuke dag beleven? Lekker ontspannen? Of gaan we om onze gezondheid?
“Wat je doel ook is; als je je er prettig bij voelt, is dat prima”, begint hydrotherapeut Florentine van Vollenhoven. “Maar om de daadwerkelijke uitwerking van de sauna op je welzijn te ervaren, zul je tussen de saunagangen door voldoende moeten ontspannen.” Dus niet rennen van sauna naar sauna en van bad naar bad, maar keuzes maken. Van Vollenhoven: “Je kunt niet alles op een dag doen. Ga desnoods een dagje terug om de andere faciliteiten uit te proberen. Het beste effect behaal je sowieso door regelmatig naar de sauna te gaan, en dat is een keer per week. Eens per jaar een verwendag heeft weinig effect.”
Ook belangrijk volgens haar: “Ga na de sauna geen verdere verplichtingen aan. Neem die dag de tijd. Zo werk je aan een optimale wederopbouw van lichaam en geest en vind je je hernieuwde balans.”
Het saunabezoek zelf, moet starten met een niet al te hete sauna, zoals het Turks stoombad of het Sanarium. “Sommige mensen vinden het moeilijk het leven van alledag los te laten. Door rustig te beginnen, haal je jezelf uit je hoofdenergie en kom je beter in je ontspanning”, legt Van Vollenhoven uit. “Daarnaast is het voor het lichaam minder stressvol als je eerst mild opwarmt in plaats van een hete sauna neemt. Koel na de milde opwarming mild af met een lauwe douche. Bewaar het dompelbad of de stortemmer voor na een hete sauna.” De rest van de dag is het van belang de temperatuur van de verschillende sauna’s langzaam op te voeren.
Reinigen en ontslakken
Naast een gunstige werking op de psyche – we ontspannen en stress verdwijnt – heeft de sauna een intensief reinigend effect op het lichaam. “Je lichaam ontslakt”, vertelt saunameester Bierenbroodspot. “Het grootste resultaat hierin boek je in de hete Finse sauna waar het zo’n tachtig graden is. Probeer als het even kan een liggende houding aan te nemen zodat je lichaam gelijkmatig opwarmt. Zitten mag, maar dan wel met je voeten op zitniveau. Anders is het temperatuursverschil tussen voeten en hoofd te groot.”
“Het lichaam warmt op tot in de kern. Je begint te zweten en scheidt afvalstoffen uit die diep in je lijf liggen opgeslagen.” Op het moment dat je lichaam het aangeeft – je krijgt een versnelde hartslag, kippenvel of begint je ongemakkelijk te voelen – verlaat je de ruimte. Beginners die nog niet gewend zijn naar hun lichaam te luisteren kunnen een tijd van 8 tot 12 minuten aanhouden. Van Vollenhoven: “Om het effect van de sauna – het uitscheiden van afvalstoffen – te laten uitdeinen, loop je eerst even naar buiten. Je geeft dan je lichaam de kans te normaliseren. Dit hoort nog bij het saunabad.”
Na het saunabad is het zaak goed af te koelen: ook dat brengt gezondheidswinst met zich mee. “Hoe groter de temperatuurswisselingen, des te groter is het therapeutische effect”, vertelt Van Vollenhoven. “De bloedvaten verwijden en vernauwen zich, je hart gaat harder pompen. Het lichaam levert een topprestatie. Bij regelmatig saunabezoek bouw je zo weerstand op. Je wordt minder gevoelig voor infecties en temperatuursverschillen. Bovendien stimuleert het het proces van huidvernieuwing. Na een sterke afkoeling heeft het lichaam minstens vijftien tot dertig minuten rust nodig om te herstellen. Daarna voel je je fit en krijg je energie.”
Bierenbroodspot bevestigt dit: “Na een saunadag zou je je verfrist, ontspannen en gereinigd moeten voelen. Toch maken veel saunagangers aan het eind van de dag een fundamentele fout. Voordat ze naar huis gaan, douchen ze zich nog even goed warm af en stappen nazwetend in hun kleding. Op die manier gaat het verkwikkende effect van de sauna verloren. Maak daarom ook aan het eind van de dag het saunarondje af. Douche koud af, neem een voetenbad en rust uit voor je je aankleedt. Daarna heb je het gevoel dat je de wereld aankan!”
Dit raden de kenners af:
- Ren niet van sauna naar sauna, juist rust is cruciaal om het lichaam in balans te brengen.
- Drink tussen de saunagangen door niet veel, op die manier worden vochtreserves aangevuld die juist uitgezweet moeten worden.
- Spring na het afkoelen niet direct in een bubbel- of kruidenbad; dat doet het sauna-effect teniet. Door de sauna is het lichaam aangezet tot het uitscheiden van toxines en afgeven van warmte (onder andere door het verwijden van de bloedvaten). Op het moment dat je afkoelt in een bad vernauwen de bloedvaten weer en stopt de afgifte. Daarom ga je dus ook eerst even naar buiten als je uit de sauna komt.
- Ga niet te snel een nieuwe sauna in: omdat het lichaam weer moet opwarmen, kóst dit energie en dit veroorzaakt een loom en moe gevoel.
Het gezondste saunarondje
- Ga eerst naar het toilet en douche daarna (met zeep!). Droog goed af; dit bevordert de transpiratie.
- Neem een warm voetenbad. Dat brengt de bloedcirculatie op gang.
- Kies een sauna en begin met de opwarming. Zodra het lichaam aangeeft dat het genoeg is geweest, verlaat u de ruimte.
- Koel rustig af. Ga eerst naar buiten en adem goed in en uit. Spoel u vervolgens koud af. Begin met de delen van uw lichaam die het verst van uw hart afliggen. Vergeet ook uw hoofd niet. Aansluitend kunt u gebruik maken van de stortemmer of het dompelbad. Het afkoelen mag net zo lang duren als de opwarming in de sauna.
- Neem tot slot weer een warm voetenbad om uw lichaamstemperatuur te reguleren.
- Ontspan. Neem hiervoor een kwartier tot een half uur de tijd. Uw lichaam heeft dat nodig om weer in balans te komen. Bent u er klaar voor dan mag u het saunarondje herhalen vanaf punt 2.
Kies uw sauna
Kies de sauna die het best bij uw fysieke en psychische conditie past.
De Finse sauna – Deze traditionele sauna bestaat ruim 2000 jaar. Het is een simpel houten hutje waarin een kachel brandt. Temperaturen lopen op tot 90 graden Celsius. De lucht is er droog waardoor de warmte minder heet aanvoelt.
Het Turks stoombad – Bij binnenkomst opgepast; want de stoom ontneemt al het zicht. De luchtvochtigheid is honderd procent! Daarom voelt deze ruimte erg heet aan. Vaak wordt aan de stoom eucalyptus toegevoegd wat een verzachtend effect heeft op de luchtwegen. Daarnaast werkt het verfrissend op de huid.
Het Laconium (infraroodcabine) – De warmte van de infraroodlampen werkt diep door op spieren en gewrichten en stimuleert de doorbloeding in de dieper gelegen gebieden in de huid. Mensen met klachten aan spieren en gewrichten, hebben baat bij deze opwarming. Koud afspoelen doet de werking van het Laconium teniet, douche daarom lauwwarm af.
Het Caldarium – Een vochtige ruimte met warme stenen waarop u kunt liggen of zitten. Het fysieke effect is klein. In deze ruimte ontspant u vooral. Het is er niet warmer dan zestig graden.
Het Sanarium (De kleurensauna) – In een kleurensauna varieert de temperatuur van 60 tot ongeveer 75 graden Celsius. Tijdens de saunagang verandert de lichtkleur, dit heeft verschillende therapeutische werkingen. Zo werkt rood activerend, groen rustgevend en blauw harmoniserend.
Andere mogelijkheden
- Kruidenbaden, bubbelbaden, zoutbaden hebben (over het algemeen) geen andere werking dan alleen ontspannend.
- Een bad boven de 38 graden; wanneer u gebruik maakt van een bad met een temperatuur van 38 plus, kunt u dat het best in plaats van een saunabezoek doen. Een bad boven de 38 graden is namelijk belastend voor het systeem: het hart moet harder pompen en bovendien kan het lichaam de warmte niet kwijt doordat het (gedeeltelijk) onder water zit. Dus én een sauna én een heet bad, is te veel van het goede.
- Vaak worden oliën toegevoegd die een bepaald therapeutisch effect hebben. Zo werkt lavendel ontspannend, kamille ontstekingsremmend en rozemarijn opwekkend. Ook in sauna’s worden deze vaak geuren verspreid.
- Tijdens een opgieting giet een saunamedewerker liters water op de kachel. Hieraan worden geuroliën toegevoegd voor een bijzondere geursensatie. Door de stoom die vrijkomt, daalt de temperatuur, maar voelt de lucht warmer aan. Vochtige lucht geleidt de warmte op de huid, waardoor de doorbloeding nog intensiever is dan in de droge sauna.
- Massages, pakkingen en andere (schoonheids)behandelingen kunt u het best na een saunagang plannen. Dan zijn uw huid en spieren goed doorbloed en heeft het het meeste effect.
Wanneer niet naar de sauna?
Hoe gezond het ook is, er zijn situaties wanneer u beter niet naar de sauna kunt gaan. Zo vormen koorts en ontstekingen geen goede combinatie met warmte. Voor mensen met hart- en circulatieproblemen, hoge bloeddruk en andere ernstige klachten kan het ook ongeschikt zijn. Raadpleeg in dat geval altijd eerst uw arts alvorens u naar de sauna gaat. Voor mensen met griep (zonder koorts) of verkoudheid, kan de sauna juist heilzaam zijn. Het lichaam ontdoet zich van afvalstoffen waardoor u sneller herstelt. Ook mensen die reuma hebben, kunnen baat hebben bij de sauna mits ze niet op dat moment in de acute opvlammingsfase zitten van de ziekte. Zwangere vrouwen die voor de zwangerschap al naar de sauna gingen kunnen dat in milde vorm rustig blijven doen. Voor het eerst naar de sauna tijdens de zwangerschap is niet aan te bevelen.