Waar: In Utrecht. Bij De Klub, een superleuke bistro (deklub.nl) met een eigen kas op hun parkeerplaats.
Klik of clinch?: Klik!
Zij verzint gezonde, duurzame gerechten. Hij ontwerpt het duurzame bord waarop zij haar maaltijd presenteert. gezondNU-redacteur Gebke Verhoeven schuift aan tafel bij Kyra de Vreeze en Remco van der Leij. Twee groene pioniers die mensen, elk op hun eigen manier, verleiden gezonder en duurzamer te leven.
Zij – Kyra de Vreeze, van origine natuurgeneeskundige, gespecialiseerd in voeding, ontpopte zich tot receptschrijver met een missie: de mensheid proefondervindelijk laten ervaren dat gezond eten, puur en plantaardig, vooral lekker is. Zij schreef meerdere boeken, waaronder Kyra’s kitchen.
Hij – Remco van der Leij, directeur van ontwerpbureau Capventure, veroverde als ‘Dutch designer’ in 2011 de markt met zijn innovatieve duurzame bamboeservies. Ook is hij gepassioneerd wildplukker. Dit leidde tot Guerrilla Food, een zoek- en kookboek voor wildplukkers.
Gebke: “Nooit eerder heb ik zo bewust nagedacht over een plastic zak. Het regent al twee dagen non-stop en zo meteen vertrekt mijn trein richting Utrecht voor de ontmoeting tussen Kyra de Vreeze en Remco van der Leij. Het thema dit keer: duurzaamheid in de keuken. Normaal heb ik geheel eco-verantwoord een katoenen tasje met notitieblok en pennen bij me, maar dat overleven mijn aantekening niet met al die regen. Dus bezwijk ik voor een rondslingerende plastic zak.”
“Al jaren aas ik op een ontmoeting met Kyra, dus ik wil goed voor de dag komen. Zij is in mijn ogen de belichaming van (bijna) alles waarover we schrijven in gezondNU. Dat bewijst ze later dubbel en dwars wanneer ze haar bioboterham tevoorschijn tovert uit een papieren lunchzak en een piepklein glazen weckpotje opent met daarin zelfgemaakte biologische notenspread.
Kyra eet biologisch en veganistisch en ontwikkelt op basis van die principes gerechten voor horecagelegenheden en magazines. De yogaposities die je op haar site kunt bewonderen, zien er voor mij schier ondoenlijk uit. En alsof dat al niet genoeg is: morgen trouwt ze. Geen spoortje stress te bekennen. Volledig zen. Gezond leven lijkt Kyra even eenvoudig af te gaan als ademhalen. Het moge duidelijk zijn: ik ben vol bewondering.”
“In haar keukenkastjes prijkt, zo blijkt later, het duurzame bamboeservies van haar tegenkandidaat. Remco van der Leij is productontwikkelaar met een warm hart voor duurzaamheid. Hij is de man achter de allereerste bamboeborden en -bekers in Nederland. Een pionier. Aan dit duo stel ik de vraag: hoe maken we de Hollandse keuken gezonder en duurzamer?”
Kyra: “Ik denk niet dat je gezondheid of duurzaamheid als uitgangspunt moet nemen. Als ik een nieuw recept ontwikkel, wil ik horen: ‘Wóóóh, dat is lekker!’ Iédereen houdt namelijk van lekker. Smaak overtuigt. Daar word je blij van. Dat het gerecht ook nog biologisch en volledig plantaardig is, is alleen maar mooi meegenomen. Eerst moeten mensen verleid worden. We zitten namelijk allemaal in onze eigen culinaire comfortzone. Veganistisch, raw of biologisch wordt al snel als ‘eng’ of ‘ingewikkeld’ ervaren. Maar als niet idealen het uitgangspunt zijn, maar wel lekker en makkelijk, dan trek je mensen over de streep. Vervolgens kun je zelf ervaren wat puur en plantaardig eten met je lichaam en geest doet. Maar eerst moet je verleid worden.”
Remco: “Daar heb je gelijk in. Smaak en schoonheid zijn allesbepalend. Mensen moeten blij worden van wat ze zien. Dat wil ik als ontwerper ook bereiken. Zeker als je zoals ik werkt met duurzame materialen, dan moet je de esthetische barricade op. Met de introductie van ons bamboeservies in 2011 wilde ik afrekenen met het geitenwollensokkenimago van duurzaam. Het moest er prachtig en eigentijds uitzien. Het is een hele zoektocht geweest om zover te komen. Het servies wordt namelijk gemaakt van platen die voor tachtig procent bestaan uit samengeperste bamboevezel en wat maissuikers. Het is een ruw materiaal, waar je alleen eenvoudige ontwerpen mee kunt maken.”
Kyra: “Dat vind ik er nu juist zo mooi aan!”
Remco: “Ken jij Zuperzozial?”
Kyra: “Natuurlijk ken ik dat. Wij hebben het thuis in onze keukenkastjes staan en mijn dochter van anderhalf heeft een kinderservies gekregen als geboortecadeau. Ondertussen is ze helemaal trots dat ze nu uit jullie ‘grotemensenbekers’ mag drinken.”
Remco: “Wat leuk! Jij hebt zelf niet tegen dat geitenwollensokkenimago moeten strijden?
Kyra: “Nou en of! Toen ik ruim tien jaar geleden natuurgeneeskunde ging studeren, was dat wel het meest onhippe en stoffige wat je kon doen. Nu is het helemaal trendy. De tijdgeest is compleet veranderd.”
Gebke: “Hoe komt dat?”
Remco: “Duurzaamheid en gezond bezig zijn zijn nu de manier om je rijkdom te tonen. En ik denk dat de manier waarop je dat laat zien, verandert onder invloed van tijd en de manier waarop een samenleving ontwikkelt. Ik ben deze zomer in Servië en Montenegro geweest en daar is de auto nog echt een statussymbool zoals hij dat bij ons ook was in de jaren tachtig. In de jaren negentig zie je een verschuiving. Dan wordt de wereld rondreizen per vliegtuig de manier om te laten zien dat je hip en trendy bent. Anno 2015 verbinden Nederlanders status aan een gezonde leefstijl. We zijn wat losgekomen van het oude materialisme en zoeken meer verdieping. Ik denk dat de economische crisis daarvan de aanjager is. Daardoor beseffen we dat bezit vergankelijk is. Goed voor jezelf en de wereld om je heen zorgen is iets wat je altijd kunt doen. Met of zonder geld. Gezondheid en welzijn zijn daarbij essentieel.”
Kyra: “Vervolgens moet je wel oppassen dat gezondheid geen karikatuur van zichzelf wordt en vereenvoudigd wordt tot de gojibes.”
Remco: “Jij bent geen fan van superfoods?”
Kyra: “Voeding is in essentie al een superfood. In China hebben ze de gojibes, in Nederland hebben we de ui. Die gojibes is niet meer of minder gezond dan superfoods van eigen bodem. Sterker nog, ik denk dat eten van het seizoen, uit eigen tuin of eigen streek nog iets extra’s oplevert. Het verbindt je met het hier en nu. Dat is voor mij de holistische kant van voeding.”
“Trendy zijn alleen is niet voldoende, het gaat uiteindelijk om het resultaat: dat je je beter voelt door wat je eet, niet alleen vandaag, maar ook morgen en alle andere dagen die nog komen. Voor mij betekent dit dat ik voor pure, onbewerkte producten kies. Brood is geen taboe. Maar dan neem ik wel biobrood dat drie dagen heeft kunnen fermenteren, gemaakt van moederdeeg. Als ik dit soort dingen verkondig, word ik weleens voor ‘foodsnob’ uitgemaakt. Maar hoe kun je een foodsnob zijn als je voor de puurheid van voeding gaat, zoals de natuur het bedoeld heeft?”
Gebke: “Waar begint volgens jullie duurzaamheid en eindigt gezondheid of andersom?”
Kyra: “Duurzaamheid en gezondheid zijn wat mij betreft een en hetzelfde.”
Remco knikt bevestigend: “Mee eens.
Kyra vertelt verder: “Het is een totaalconcept. Het is niet elke dag even een groene smoothie drinken.”
Remco: “Jij bent niet van de groene smoothies?”
Kyra: “Dat is het niet. Gezond leven is meer dan een groene smoothie. Gezond leven is ook meer dan voeding alleen. Gezondheid is ook de wereld om je heen. Het zit verweven in de keuzes die je maakt. Ikzelf laat niet zo maar alles toe in mijn leven, in mijn lijf. Elke keer vraag ik me af: maak dit me blij, past dit bij mij? Dat is mijn kompas. Mijn huis is volledig vrij van plastic. Ik gebruik RVS, rubber en glas om mijn eten in te bewaren. Ik heb geen teflonpannen, ik hergebruik glazen potjes, gebruik weckpotten, flessen.”
Gebke: “En je gebruikt het bamboeservies van Remco. Die bamboeserviezen zie je nu overal, ook bij Xenos en Blokker. Je hebt een trend gezet, Remco.”
Remco: “Hmmm tja, dat voelt dubbel. Ik heb ontzettend veel tijd en energie geïnvesteerd om te kijken hoe we bamboe bruikbaar konden maken in serviesgoed. En nu maken giganten zoals Xenos en Blokker er slechte kopieën van.”
Kyra: “Er is toch geen groter compliment dan gekopieerd te worden? Dat is de grootst mogelijke eer!”
Remco: “Ja, maar hoe duurzaam zijn die goedkope bamboeserviezen? Zit daar net zo veel bamboe in als in mijn borden en bekers? Los daarvan heb je gelijk: ik ben blij met elke stap die gemaakt wordt om de wereld duurzamer te maken. Ik heb nog zoveel meer ideeën over wat we op de front allemaal kunnen doen. Als ontwerper kan ik bijvoorbeeld niet wachten om verder te gaan met PLA’s: kunststof gemaakt van plantsuikers. Als die ontwikkeling goed doorzet, heb je een prachtige natuurlijke opvolger van plastic zonder hormoonverstorende stoffen zoals BPA. Er is nog zo veel mogelijk op het gebied van duurzaamheid.”
Kyra: “Maar dan moet je wel weten dát er überhaupt keuzes te maken zijn. Lang niet alle mensen weten dat. Mijn missie op het gebied van voeding en gezondheid is vooral ook: bewustwording.”
Remco: “Bewustwording is essentieel. Daarom heb ik het boek Guerrilla Food geschreven, over wildplukken. Ik ben van kleins af aan gefascineerd door alles wat groeit en bloeit in de natuur. En wat is er nu mooier dan je eigen maaltijd bij elkaar te scharrelen uit de berm, van het strand of uit het bos? Mensen weten alleen niet meer wat eetbaar is. Zo ver zijn ze van de natuur af komen te staan. Wat jij met je gerechten doet, wil ik ook met mijn boek doen: mensen de ogen openen voor mogelijkheden. Zoals dat eten soms letterlijk tussen de stoeptegels groeit.”
Kyra: “Maar ik wil dus niet van iedereen een veganist maken. Sterker nog, ik denk niet dat het voor iedereen gezond is om puur plantaardig te eten. Dat moet bij je passen. Mijn man bijvoorbeeld is een echte vleeseter, die ook van alcohol houdt. Hij en ik zijn zo anders.”
Remco: “Jij drinkt geen alcohol?”
Kyra: “Ik heb het geprobeerd. Echt. Maar ik vind het jammer genoeg niet lekker. Gezond eten is namelijk niet alleen kiezen voor producten die je lichaam en geest voeden, eten is ook een rite. Ik ben dol op rites. Daarom houd ik ook van koffiedrinken. Misschien niet het gezondste ritueel, maar als je zulke voedingsrituelen met mate in je leven doorvoert en daarvan geniet, voegt dat iets toe. Net als een wijntje bij het eten. Maar omdat ik er geen plezier aan beleef, laat ik het meestal staan. Daardoor voel ik me weleens een buitenbeentje.”
Remco: “Ik wou dat ik dat had. Maar jij denkt dus dat eten, los van of het gezond is of niet, een soort placebo-effect kan hebben?”
Kyra: “Ik denk dat als je een hap chocolade neemt en daarna sterft van de schuldgevoelens, je lichaam daar anders mee omgaat dan wanneer je intens geniet van een stuk chocolade.”
Remco: “Iets heel anders: een vriend van mij lijdt sinds de introductie van het 4G-netwerk aan slapeloosheid. Is dat ook een geval van ‘placebowerking’? Of hoe denk jij over elektromagnetische straling?”
Kyra: “In onze samenleving kun je niet aan straling ontsnappen. Dankzij wifi is het overal. ‘Wat je niet ongedaan kunt maken, moet je omarmen.’ Dat is mijn motto. Dus zet ik mijn telefoon ’s nachts uit en heb ik geen apparatuur in de slaapkamer. Dat is het! Meer kan ik niet doen. Mijn leven, mijn werk: het zit in mijn laptop, in mijn telefoon. Dat hoort bij deze tijd. Omdat ik dit niet kan veranderen, is accepteren het meest gezonde om te doen.”
Gebke: “Als je kijkt naar duurzaamheid en gezondheid, op welke fronten kunnen we dan nog echt winst boeken?”
Kyra: “Meer groente eten, meer fruit, meer biologisch en minder vlees en zuivel. Je hoeft echt geen fulltime veganist of vegetariër te worden, maar een beetje minder vlees is voor de meesten van ons gezonder en je bent ook nog duurzaam bezig.”
Remco: “Denk jij dat wij heel Nederland kunnen voeden met biologische producten?”
Kyra: “Dat denk ik wel.”
Remco: “Hoe dan?”
Kyra: “Door andere keuzes te maken. Als ik een supermarktbrood koop, zit ik na vijf sneden nog niet vol. Na één echte biologische zuurdesemboterham heb ik wel voldoende. Door te kiezen voor kwaliteit en niet voor kwantiteit heb je minder nodig voor hetzelfde resultaat. Daarnaast gooien Nederlanders heel veel eten weg. Als we nu eens minder kopen en dat geld investeren in biologische, pure producten, dan kom je een heel eind.”
Remco: “Consuminderen! Daar ben ik wel van. Ik denk dat de verandering naar een gezondere, duurzame samenleving gemaakt wordt door de vele kleine keuzes die we samen met elkaar nemen. Denk aan afvalscheiding en recycling. Zelf heb ik vijf jaar geleden bewust gekozen voor zonnepanelen. Inmiddels ben ik zelfvoorzienend. Hoe gaaf is dat! Ik denk ook dat thuis je eigen groente en fruit verbouwen de wereld duurzamer maakt. Ken jij het concept ‘vertical farming’? Daarbij gaan we de hoogte in met onze groente- en fruitteelt. Dat zou misschien ook kunnen helpen om heel Nederland biologisch te krijgen. In China zijn ze een wolkenkrabber aan het bouwen die volledig zelfvoorzienend is. Twee complete etages zijn ingericht met ‘vertical farming’ om alle bewoners te eten te geven. Thuis kun je dat ook doen natuurlijk. Door je hanging baskets te vullen met courgetteplanten of andere groenten en fruit kun je al wat meer zelfvoorzienend worden.”
Kyra: “Ik denk dat minderen vooral belangrijk is. Bewust kiezen. Bij elke aankoop vraag ik me af: heb ik dit echt nodig en past dit bij mij? Ik heb maar vijftien kledingstukken in mijn kast hangen, het meeste is tweedehands of van biokatoen. Meer heb ik niet nodig. Als ik een shirt of broek een jaar niet meer draag, gaat die naar het goede doel. Anders is het extra ballast. Hoe voller je leven wordt, hoe meer keuzes je hebt, hoe ongelukkiger je meestal bent. Geluk is eenvoud.”
• kyraskitchen.com
• zuperzozial.com
• Guerrilla Food, een zoek- en kookboek voor wildplukkers, ISBN 978 90 215 59 605, € 14,99