Je hebt niet zomaar een beetje koude voeten, maar van die ijskoude die je uit je slaap houden, buitenpret bederven en soms zelfs pijn doen. Om over je handen maar te zwijgen. Herkenbaar? Ga door naar stap 1.
Stap 1: eet je warm
Meer dan de helft van wat we eten, gebruikt ons lichaam voor de warmtevoorziening. Heb je het vaak koud, eet dan in plaats van drie grote maaltijden wat vaker kleinere porties verspreid over de dag. Zo blijft je innerlijke kachel branden. Eet ook later op de avond nog iets kleins, hiermee voorkom je een dip in de warmtevoorziening tegen de tijd dat je naar bed gaat. Om de volgende dag ‘warm’ te beginnen, is het belangrijk je ontbijt niet over te slaan.
Stap 2: beweeg je warm
Een betere doorbloeding zorgt voor meer lichaamswarmte. Sporten is bij uitstek geschikt om je bloedsomloop een oppepper te geven zijn. Is het je buiten te koud? Schaf een hometrainer of loopband aan en wandel en fiets er stevig op los. Of misschien is elke ochtend meedoen met Olga Commandeur en Duco Bauwens van ‘Nederland in beweging’ helemaal zo gek nog niet? Via uitzendinggemist.nl op elk tijdstip van de dag te zien. Sporten maakt je hartspier sterker waardoor je bloed efficiënter door je lichaam wordt gepompt.
Probeer verder verspreid over de hele dag beweging in te lassen – hup, ren een keer extra de trap op en neer, maak een avondwandeling na het eten, speel tikkertje met de kinderen. Zo houd je je bloedsomloop op peil.
Stap 3: kleed je warm
Om kou buiten te houden, is het slim meerdere lagen kleding over elkaar te dragen. Drie dunne lagen werkt het beste. Het eerste laagje houdt de lichaamswarmte vast, de tweede laag isoleert en de derde laag beschermt je tegen kou van buitenaf. Ga je naar buiten, draag dan ruim zittende handschoenen. Het laagje lucht tussen je huid en de handschoenen zorgt voor extra isolatie. Trekt de kou er dan nog doorheen? Dan kun je onder de ruimzittende dikke handschoenen nog dunne nauwsluitende thermohandschoenen dragen.
Mijd sokken, handschoenen en kleding van synthetische vezels. Deze stoffen ademen niet, waardoor je huid klam wordt en snel afkoelt. Kies liever voor wol en katoen.
Let er ook op dat kleding en schoenen niet te strak zitten. De bloedsomloop die er juist voor moet zorgen dat je warm blijft, wordt zo afgekneld.
Stap 4: smeer je warm
Eén van de functies van je huid is bijdragen aan een constante lichaamstemperatuur. Een droge huid kan deze taak minder goed vervullen. Smeer jezelf na elke douchebeurt van top tot teen in met een vette crème (tip: bodybutter!). Zeker in de herfst en winter is dit geen overbodige luxe.
Speciaal voor koude handen en voeten bestaan er verwarmende crèmes. Onder andere van de merken Hansaplast, Gehwol en Weleda. In een test van de Consumentenbond kwam de eerstgenoemde als minst positieve uit de bus (plakkerig en branderig) en Rozemarijnzalf van Weleda (een warme sensatie) als beste. Wellicht dus het smeren waard.
Ga je de kou in, dan is een beproefd huismiddeltje je handen en voeten in te smeren met vaseline om ze vervolgens in handschoenen en sokken te steken. Zo heb je een extra isolerend laagje dat de lichaamswarmte nog beter vasthoudt.
Stap 5: badder je warm
Kom je van buiten en zijn je handen en voeten ijskoud, kruip dan niet meteen bij de hete kachel. Door een te snelle temperatuursverhoging kun je eindigen met wintertenen (zie kader ‘meer aan de hand (of voet)?’). Een lauwwarm handen- of voetenbadje of een lauwe douche is een beter idee, zo warm je geleidelijk op.
6x oorzaak
- te koud gekleed
- te weinig lichaamsbeweging
- gebruik van bètablokkers
- knellende kleding
- roken (veroorzaakt slechte doorbloeding)
- te weinig eetmomenten.
Tips van the iceman
Op blote voeten loopt Wim Hof, alias the iceman, halve marathons door de sneeuw en in zijn zwembroek houdt hij het bijna twee uur vol in een bak met 700 kilo ijs, zonder onderkoeld te raken. Onderzoekers van de Universiteit van Maastricht ontdekten dat Hof relatief veel bruin vet in zijn lichaam heeft. Dit is opmerkelijk, want normaal gesproken verdwijnt bruin vet naarmate je ouder wordt.
In tegenstelling tot wit vet slaat bruin vet geen energie in de vorm van vet op, maar produceert het energie in de vorm van warmte. Het goede nieuws: de Maastrichtse wetenschappers denken dat iedereen (waarschijnlijk door koude training) tot op late leeftijd zijn bruine vet kan behouden. Dat denkt ‘the iceman’ zelf ook, vandaar dat hij zijn tips op zijn site innerfire.nl deelt met wie ze maar wil horen:
1: een ademhalingsoefening
- Ga zitten in een rustige omgeving, zoals een woonkamer of tuin.
- Adem in vanuit je onderbuik en blaas de lucht uit alsof je een ballon opblaast. Herhaal dit 30 keer.
- Na 30 keer adem je alle lucht uit, haal je diep adem en laat je je longen helemaal vollopen.
- Houd dit tien seconden vast.
- Herhaal dit een aantal keer en probeer je adem naarmate je vordert langer vast te houden.
2: de confrontatie met kou
Om je lichaam sterker te maken en te laten wennen aan kou, kun je thuis beginnen met oefenen. Neem bijvoorbeeld na een warme douche een koude. Daardoor train je de spieren in je aderen. Als je vorderingen maakt, kun je daarna zelfs zittend in de sneeuw mediteren en wandelen of hardlopen door sneeuw en over ijs.
Leg een warme deken, wat waxinelichtjes en een aansteker in de auto. Mocht je door sneeuw, file of een ongeluk langdurig stranden, dan kun je jezelf met deze simpele middelen warm houden.
Weetje: Je lichaamstemperatuur schommelt rond de 37 graden Celsius en wordt beïnvloed door factoren als beweging, slaap, eten en drinken.
Weetje: Je lichaamstemperatuur is het laagst rond drie uur ’s nachts en het hoogst omstreeks zes uur ’s avonds.
Is er meer aan de hand (of voet)?
Pijnlijke roodpaarse zwellingen?
Je vingertoppen en tenen voelen niet alleen koud aan, maar er ontstaan ook roodpaarse zwellingen die pijnlijk zijn en jeuken? Grote kans dat je winterhanden en – voeten hebt. Bij paardrijders zijn ook de dijbenen een risicogebied. De pijnlijke zwellingen worden veroorzaakt doordat de bloedvaatjes in de getroffen gebieden niet goed reageren op temperatuurswisselingen. De doorbloeding raakt verstoord en bloed hoopt zich op waardoor pijnlijke zwellingen ontstaan. De remedie? Allereerst is voorkomen beter dan genezen. Ben je er gevoelig voor, volg dan zeker als voorzorgsmaatregel alle stappen uit het stappenplan. Is het leed al geschied? Wrijf je handen en voeten dan voorzichtig warm. Ga vooral niet bij de hete kachel zitten, want snelle temperatuursveranderingen verergeren de klachten.
Je huisarts kan de aangedane plek behandelen met een vitamine-D-injectie. Een homeopathisch zelfzorgmiddel is Hyperisan. In de meeste gevallen gaan de klachten ook binnen twee tot vijf weken vanzelf over.
Dode, witte vingers?
Dode, witte vingers (soms met pijnlijke tintelingen) die bij het warm worden rood verkleuren? Dit kan het fenomeen van Raynaud zijn. De spiertjes in je bloedvaten reageren overdreven op kou en trekken zich samen waardoor de bloedtoevoer in je vingers stokt. Ook hierbij geldt: voorkomen is beter dan genezen. Warm aankleden dus. Overigens kan deze overdreven reactie van het lichaam ook uitgelokt worden door iets uit de koelkast te pakken of zelfs door een stresssituatie.
In ernstige gevallen worden vaatverwijdende medicijnen voorgeschreven om de doorbloeding te verbeteren. Nadeel: bijwerkingen (hoofdpijn, duizeligheid, hartkloppingen). Soms kan er een injectie gegeven worden om de zenuw die naar de vingers of tenen loopt tijdelijk uit te schakelen. Het effect is tijdelijk.
Altijd koud?
Als je het voortdurend koud hebt, is er (heel) soms meer aan de hand. Ga daarom langs de huisarts. Een te traag werkende schildklier kan bijvoorbeeld de oorzaak zijn. In dat geval heb je ook vaak andere klachten, zoals moeheid, obstipatie, stemmingswisselingen, haaruitval. Ook bloedarmoede en een te lage bloeddruk kunnen je in een koukleum veranderen.