Werkt gezichtsgymnastiek tegen rimpels? Helpt veel water drinken tegen een droge huid? En wat doe je bij gekmakende jeuk? Drie deskundigen en een ervaringsdeskundige – de schrijver van dit artikel – over de beste zorgen voor het grootste orgaan van je lichaam: je huid.
De onzin van gekke bekken trekken
Van lachen krijg je rimpels. Van chagrijnig kijken trouwens ook. Mimiekrimpels heten ze. Door gekke bekken te trekken, zou je je gezichtsspieren kunnen trainen en zo deze mimiekrimpels glad kunnen strijken. Irene Mathijssen, plastisch chirurg bij het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam: “Rimpels krijg je doordat de huid haar elasticiteit verliest. Die verminderde elasticiteit is het gevolg van veroudering, zonschade en roken. De ene persoon krijgt meer rimpels dan de ander, dat heeft ook nog met je genetische aanleg te maken. De enige manier om je huid langer in goede conditie te houden is zonschade vermijden en niet roken.”
“De spieren van het gezicht zijn andere spieren dan die in de rest van het lichaam, aangezien de gezichtspieren vastzitten aan de huid. Je huid trekt mee bij het bewegen van de spieren en zo krijg je mimiek. Door de spierfunctie (tijdelijk) uit te schakelen kun je dus wel rimpels verminderen. Maar je verliest daarmee ook in meer of mindere mate de gelaatsuitdrukking. Dat is precies wat Botox doet. Het trainen van de spieren in je gezicht heeft geen enkele zin, want het doet niets aan de veroudering van de huid. Het is juist zo dat overmatig aanspannen van een spier extra rimpels kan geven. Sommige mensen hebben de neiging om veel te fronsen en daardoor ontstaat op termijn een diepe rimpel net boven de neus.” Dan toch liever lachrimpels …
Jeugdpuistjes gaan vanzelf over als je ouder wordt. Feit of fabel?
Antwoord: een beetje van allebei. Acne, de officiële term voor wat wij jeugdpuistjes noemen, gaat bij veel jongeren over naarmate de puberteit verstrijkt. Toch bestaat twintig procent van de mensen met acne uit volwassenen. Sterker nog: sommigen van hen krijgen het pas na hun twintigste levensjaar. Dus helaas: ‘jeugdpuistjes’ zijn soms een lang leven beschoren. Acne kan veroorzaakt worden door hormonale schommelingen, maar ook stress, roken, verkeerd cosmeticagebruik en bepaalde voedingsmiddelen zijn van invloed. Schommelingen in de suikerspiegel kunnen ook puistjes tot gevolg hebben. Eten met een lage GI (glycemische index) – dus geen snelle koolhydraten als suiker, witbrood, pasta en rijst, maar liever volkoren en onbewerkte producten – kan dan helpen.
Veel water drinken helpt tegen een droge huid. Feit of fabel?
Antwoord: fabel. Het is wel een feit dat we minstens anderhalve liter water per dag moeten drinken. Het helpt je lichaam om afvalstoffen kwijt te raken en dat is natuurlijk ook goed voor je huid. Maar wie al voldoende water drinkt op een dag, zal geen betere huid krijgen door nog meer te drinken.
Je handen vaak wassen – liefst met antibacteriële zeep – is wel zo gezond. Feit of fabel?
Antwoord: fabel. Op je huid bevinden zich van nature ongeveer acht miljoen bacteriën per vierkante centimeter. Ze vormen een natuurlijk schild tegen de echte ziekteverwekkers. Heel vaak je handen wassen, zeker wanneer je dat met antibacteriële zeep doet, is juist slecht, omdat je het natuurlijke afweermechanisme verstoort. De plaats van de goede bacteriën die jij net hebt weggewassen kan dan worden ingenomen door ziekmakende bacteriën. Je handen scrubben is om dezelfde reden een afrader.
Blij met sproeten
Sommige vrouwen hebben er veel voor over om ze weg te krijgen: sproeten. Er zijn tal van huis-tuin-en-keukenmiddeltjes die de vlekjes zouden verminderen: inwrijven met citroensap, uien of mosterd, bijvoorbeeld. Maar of het werkt? Microdermabrasie, lasertherapie en chemische peelings zijn moderne therapieën die worden ingezet om sproeten te verwijderen. Maar waarom zou je? Sproeten vormen een van de zeven schoonheden! Ze geven je gezicht een lieve en gezonde uitstraling. Dat is mooi meegenomen, toch?
Jeuk: om gek van te worden
Jeuk is vaak nog erger dan pijn. Vooral mensen die kampen met een chronische huidaandoening als eczeem, psoriasis of netelroos, waarbij de jeuk eigenlijk nooit overgaat, roepen dat weleens. Wat je in ieder geval niet moet doen is krabben. Daarmee kun je de kwaal verergeren. Bovendien maak je de huid kapot en wondjes die helen, jeuken ook weer. Maar wat helpt dan wel? Zoek allereerst advies bij de huisarts, die je mogelijk doorverwijst naar een dermatoloog of andere specialist die je een medicijn kan voorschrijven dat de jeuk doet verminderen. Soms kan iets simpels als een verkoelende douche verlichting geven.
Laat je niet gek maken
Ik, de schrijver van dit artikel, heb zelf jaren gekampt met zware chronische netelroos. Mijn hele lijf werd te pas en te onpas geplaagd door dikke, jeukende bulten. Wat mij hielp om jeuk het hoofd te bieden was de controle terugnemen. Op de momenten van ergste jeuk hield ik mezelf twee opties voor: inspanning of ontspanning. Inspanning houdt in dat je de drang om te krabben vervangt door iets anders, iets wat afleidt en je een goed gevoel geeft. Voor mij was dat hardlopen. Ik trok mijn schoenen aan, zette opzwepende muziek op en vertrok. Let wel: de jeuk verdween niet, maar het gevoel dat ik er niet meer tegen kon wel. De andere optie is juist ontspanning: rust. Van jeuk word je ook heel erg moe. Ontspanning doet dan goed. Ik ging op bed liggen en visualiseerde waar ik graag wilde zijn. Daarbij lette ik op mijn ademhaling en telde de seconden ‘in en uit’ totdat ik vanzelf rustig werd en soms zelfs heerlijk in slaap viel. Al kun je de jeuk niet beheersen, je kunt wel bepalen of de jeuk jou beheerst …
Huidverwenner
Peeling voor perzikhuid
Je huid beschermt je tegen indringers van buitenaf, voelt heerlijk zacht aan bij aanraking, verandert in kippenvel bij kou of een tranentrekkende film en verklapt (bij grove schatting natuurlijk) hoe oud je bent. Een beetje extra verwennerij voor je huid kan dus geen kwaad. Met enkele simpele ingrediënten die naar alle waarschijnlijkheid in je voorraadkast staan, maak je in een handomdraai een heerlijke havermout-honingpeeling. Je neemt:
- 100 gram gemalen havermout
- 2 eetlepels vloeibare honing
- 4 eetlepels warm water
Maak er een papje van en breng het aan op een vochtige huid. Rustig inmasseren, een paar minuten laten intrekken en weer afspoelen met lauw water. Het resultaat? Een babyzachte huid die diep gereinigd is.
Kan hormoonzalf kwaad?
Er zijn heel wat huidproblemen waarvoor de arts een zogeheten corticosteroïdenpreparaat voorschrijft, in de volksmond hormoonzalf. Vaak zijn we huiverig om zo’n crème te gebruiken, omdat er nogal wat bijwerkingen aan worden toegedicht. Maar is die angst reëel? Katrien Gielen is als dermatoloog verbonden aan Atrium Medisch Centrum: “Toen deze corticosteroïden net op de markt kwamen, zijn door ondeskundig gebruik ervan veel bijwerkingen gezien. In de bijsluiter staat dan ook een flinke lijst aan mogelijke neveneffecten: bijvoorbeeld, waar de zalf gesmeerd wordt, kan de huid dunner worden. De ene plek is daar gevoeliger voor dan de andere. Denk ook aan couperose of acne-achtige klachten. De grote kanttekening is dat deze lokale bijwerkingen alleen optreden wanneer hormoonzalven maanden- of jarenlang dagelijks gesmeerd worden.”
Enge bijwerkingen zeer zeldzaam
In de bijsluiter staan ook bijwerkingen die kunnen ontstaan doordat de corticosteroïden in de bloedbaan terechtkomen. Enge dingen zoals het dikker worden van het gezicht, botontkalking, en bij kinderen groeiremming. Gielen: “Deze bijwerkingen zijn echt zeer zeldzaam. Bij volwassenen treden ze vrijwel nooit op, mits de patiënt zich houdt aan de juiste dosering. Kinderen zijn iets gevoeliger, maar daarom zal een arts ook terughoudend zijn met het langdurig voorschrijven van hormooncrèmes. Deze nevenwerkingen kunnen enkel optreden als de hormoonzalven maanden tot jaren achtereen dagelijks worden gebruikt. Vooral ouders van kleine kinderen met eczeem waarvoor corticosteroïden worden voorgeschreven zijn vaak angstig. Dat is begrijpelijk, maar niet terecht. Bij deskundig gebruik kunnen patiënten veel baat hebben bij het gebruik van deze crème, zonder last te ondervinden van bijwerkingen.”
Psoriasis als bijwerking van medicijn
Psoriasis is een huidaandoening die gepaard gaat met dikke, rode en schilferende plekken op de huid en enorm kan jeuken. Geen pretje, dus. Vaak is erfelijk bepaald of je de ziekte krijgt. In enkele gevallen kan psoriasis echter ook ontstaan als bijwerking van medicatie. Dr. Bing Thio van het Erasmus Medisch Centrum legt uit hoe dat zit: “Je kunt behandeld worden voor een andere immuunziekte en dan ineens te maken krijgen met psoriasis. Zo bestaat een behandeling van reuma mogelijk uit injecties met biologische eiwitten. Daarmee probeer je de aanval van het immuunsysteem op de gewrichten te dempen. Maar het kan voorkomen dat de immunologische aanval zich verplaatst naar een ander orgaan, in dit geval de huid. Verder is bekend dat bij mensen met een hiv-infectie ook psoriasis kan optreden.”
In sommige gevallen komt het voor dat medicijnen die op zichzelf geen psoriasis veroorzaken wel de kwaal aan het licht brengen als iemand de erfelijkheidsfactor van psoriasis heeft. “Dat geldt voor bijvoorbeeld anti-malariamedicatie, bètablokkers en lithium. Nogmaals, je krijgt er geen psoriasis van als je het psoriasisgevoeligheidsgen niet hebt, maar het kan de ziekte openbaren als je drager bent. Vervelend: als de schakelaar van het gen eenmaal is aangezet, gaat hij in de meeste gevallen nooit meer uit. Dan zit je levenslang aan psoriasis vast.”
Zachte heelmeesters maken mooie wonden
Littekens verdwijnen niet zomaar. Siliconengel en -pleisters schijnen het beste resultaat te geven, maar zijn er ook natuurlijke middelen die een litteken zo mooi mogelijk laten helen? Ja!
Medicinale honing heeft een ontstekingsremmende en antibacteriële werking, waardoor littekens voorkomen kunnen worden. Medicinale honing houdt de genezende huid vrij van ontstekingen, waardoor deze mooier kan genezen.
Tarwekiemolie is een beroemd natuurlijk hulpmiddel bij littekens. Dat komt vooral doordat deze olie veel vitamine E bevat. Deze vitamine helpt de vorming van littekenweefsel voorkomen.
Pure vitamine E of vitamine E-capsules kun je aanbrengen op het litteken. De capsules kun je doorprikken en ’s avonds, voor het slapen gaan, op het litteken smeren.
Rozenolie, en dan met name huidolie van de wilde Zuid-Amerikaanse roos (Rosa Affines rubiginosa, ook wel rosa mosqueta genoemd), is een andere oliesoort die goed kan werken tegen littekens. Hierin zitten veel omega-3- en -6-vetzuren, die ons lichaam nodig heeft om nieuwe huidcellen te produceren. Daarnaast zou een flink portie retinolzuur – een natuurlijke vorm van vitamine A – een belangrijk hulpmiddel zijn bij het herstel van schade aan de huid. Retinol bindt zich aan huidcellen, waardoor het de cellen als het ware de opdracht kan geven om zich weer jong en gezond te gedragen. Retinol wordt ook wel ingezet bij het behandelen van acne, puistjes en eczeem en vermindert huidverkleuringen.
Uitproberen en beschermen
Niet alle oliën zijn geschikt voor elke huid. Probeer daarom voorzichtig uit wat het beste voor jou werkt en kijk of er geen allergische reactie ontstaat. Let ook op dat je niet te veel olie gebruikt, om de kans op vlekken in je kleding te verkleinen.
Naast smeren is het bovendien raadzaam om littekens niet volop in de zon te houden. Bij littekens in het gezicht kun je het best een dagcrème met minimaal SPF15 te gebruiken. Een litteken blijft zeker een jaar gevoelig voor zonlicht.
Deskundigen:
- Dr. Bing Thio, dermatoloog in het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam
- Katrien Gielen, dermatoloog in Atrium Medisch Centrum Parkstad
- Irene Mathijssen, plastisch chirurg in het Erasmus Medisch Centrum