Over vet kunnen we allemaal meepraten. Het zit op onze heupen, in onze hoofden en in onze voeding. Maar weten we er echt alles over? Test je vette kennis in deze vette quiz.
1 … vrouwen in Nederland heeft overgewicht?
A. Eén op de tien
B. Eén op de zes
C. Eén op de vier
D. De helft
2 Vette vis eten is goed voor …
A. Het hart
B. Allergieën
C. Een depressie
D. De bloedvaten
3 Overal lees je: essentiële vetzuren. Wat betekent ‘essentieel’ eigenlijk?
A. Het zijn vetzuren die het lichaam niet zelf kan aanmaken
B. Het zijn vetzuren die extra belangrijk zijn
4 Ik wil afvallen! Daarom eet ik geen gewone chips meer, maar light-chips.
A. Een zinloze afvalpoging
B. Alles wat je minder eet, is mooi meegenomen
5 Deze olie helpt bij menstruatiepijn:
A. Olijfolie
B. Visolie
C. Teunisbloemolie
6 Het is allemaal lekker … maar waarin zit het ongezondst vet?
A. Mayonaise
B. Cashewnootjes
C. Croissants
D. Pure chocolade
7 Vegetariërs hebben een probleem: zij eten geen vette vis en lopen daarom de gezonde omega-3-vetzuren mis.
A. Ja
B. Nee
C. Dat is nog onduidelijk
8 Het record van de dikste man ter wereld was ooit …
A. 230 kilo
B. 310 kilo
C. 450 kilo
9 Waarom is het Mediterraan-dieet zo gezond?
A. Het maakt ons slank
B. We krijgen minder hart- en vaatziektes
C. Het maakt ons vrolijker
D. Vrouwen worden er vruchtbaarder van
10 Wanneer werd in Nederland vitamine A en D aan margarine toegevoegd?
A. 1935
B. 1947
C. 1961
11 Welk vet geeft ons een gezonde huid?
A. Teunisbloemolie
B. Olijfolie
C. Zonnebloemolie
D. Visvet
12 We voelen ons vaak te dik; voor welk lichaamsdeel schamen vrouwen zich het meest?
A. Borsten
B. Buik
C. Benen
13 Bij mannen zit vet vaak niet op de heupen, maar op de buik. Bij mannen die de Nijmeegse Vierdaagse lopen, is de buikomvang:
A. 90 centimeter
B. 96 centimeter
C. 102 centimeter
14 Olijfolie extra vergine bevat antioxidanten – waar of niet waar?.
A. Waar
B. Niet waar
15 Bevatten algen ook omega-3 en omega-6-vetzuren?
A. Ja hoor!
B. Onzin
C. Soms wel, soms niet
16 Welk lichaamsdeel heeft de meeste omega-3-vetzuren nodig als bouwstoffen?
A. Spieren
B. Lever
C. Hersenen
17 Je bent alleen gezond met maatje 36/38
A. Klopt
B. Klopt niet
18 Wat is de gezondste manier van lijnen?
A. Een dieet
B. Veel sporten
C. Een tijd vasten
19 Als iemand te dik is, zwijgt meer dan de helft van de Nederlanders daarover. Wie durft het wel aan te kaarten?
A. Jongeren
B. Hoger opgeleiden
C. Artsen
20 Fastfood vergroot kans op depressie
A. Klopt niet
B. Klopt
21 Droge ogen? … helpt
A. Vis eten
B. Water drinken
C. Lijnzaadolie eten
22 Krill is een …
A. Aardappelsoort
B. Vis
C. Garnaal
Antwoorden
1 C. Eén op de vier vrouwen heeft overgewicht
In Nederland is bijna de helft van de vrouwen te dik, namelijk 42 procent. Bij mannen is dit nog meer: 53 procent. Eén op de tien mensen kampt zelfs met ernstig overgewicht (obesitas); hun BMI is hoger dan 30. (Uit: Gezondheidsenquête CBS.)
2 A, B, C en D!
Vette vis (of visolie) zit vol met omega-3-vetzuren. Bijna dagelijks verschijnen nieuwe studies over de gezonde effecten van dit visvet. Studies laten zien dat omega-3-vetzuren gunstig zijn voor hart- en vaatziekten, het verloop van een depressie en allergieën. Een deel van de gezonde verklaring is dat omega-3-vetzuren een ontstekingsremmend effect hebben en daarom zouden helpen ontstekingsziektes (zoals eczeem en reuma) te verminderen. Natuurlijk zijn omega-3-vetzuren niet dé oplossing bij een ziekte. Het is wel een hele noodzakelijke gezonde poot in een algemeen gezonde voedingswijze.
3 A. Het zijn vetzuren die het lichaam niet zelf kan aanmaken
Het lichaam heeft stoffen nodig die het alleen uit voeding kan halen. Vitamine C is daar een voorbeeld van, maar ook de vetzuren omega-3 en omega-6.
4 A. Zinloos
Het lijkt zo makkelijk; maak van vette producten (chips, mayonaise en boter) een light-versie, en we vermageren vanzelf. Maar na twee decennia met light-producten, blijkt dat we dikker zijn dan ooit. Light is minder easy dan we denken. Het grootste misverstand is dat je iets light mag noemen als het dertig procent minder vet bevat dan het echte product. In light-chips zit dus dertig procent minder vet dan in gewone chips, maar het is nog steeds vetter dan een boterham. En als je er iets uithaalt, moet er iets anders in. Vaak wordt in light het vet vervangen door koolhydraten (suiker) en eiwitten. En die bevatten ook óók energie. Het gevolg: in light-chips zitten net zo veel calorieën als in gewone chips.
5 B. en C. Visolie en teunisbloemolie
Vette vis en teunisbloemolie zijn natuurlijke pijnstillers en werken goed tegen krampen. Het zijn dus goede natuurlijke middelen bij menstruatiepijn en PMS. Maar niet alleen deze oliën werkt tegen krampen en PMS, ook groene groente en banaan (magnesium).
6 C. Croissants
In een croissant zit niet alleen heel veel vet, maar ook veel verzadigd (ongezond) vet. Mayonaise bevat veel plantaardige olie en is dus veel gezonder. Cashewnoten (ook lekker vet) bevatten naast vet weer veel magnesium en fosfor, goed voor botten en spieren. En pure chocolade zit vol met antioxidanten; goed voor bloeddruk en bloedvaten.
7 C. Dat is nog onduidelijk.
Ons lichaam maakt uit visolie de stof DHA, belangrijk voor hart en bloedvaten. Zwangere, vegetarische vrouwen wordt daarom geadviseerd toch vis te eten of visoliecapsules te slikken. Het lijkt dus dat niemand om vette vis heen kan. Maar honderd procent zeker is dat niet. Er zijn aanwijzingen dat het lichaam ook plantaardige vetzuurbronnen (alfalinoleenzuur) kan omzetten naar DHA, al is daar in wetenschappelijke kringen nog niet het laatste woord over gezegd. Zo zouden walnoot, gemalen lijnzaad, lijnzaadolie en koolzaadolie goede DHA-bronnen zijn. Ook over chiazaad en perilla-olie wordt dat beweerd – althans door de producent. Maar deskundigen, ook onze gezondNU-experts, zijn nog sceptisch.
8 C. 450 kilo
Ongelofelijk maar waar; de dikste man ter wereld woog ooit 450 kilo. Het was de Amerikaan Paul Mason. Na een aantal ingrepen viel hij drastisch af.
9 B. en D.
Eet als de Grieken en leef langer …. Dat is een notendop het Mediterraan dieet. Niet alleen in Griekenland, maar ook in Spanje, Italië en Portugal, draait het eten om vis, olijfolie, groente, peulvruchten en rode wijn. Al decennia staat het bekend als zeer gezond. Zo toonde Dr. Constantine Vardavas (Universiteit van Maastricht) aan dat dit dieet beschermt tegen de ontwikkeling van hart- en vaatziekten. Het verlaagt de bloeddruk, verhoogt het goede cholesterol HDL en verlaagt het slechte cholesterol LDL. Op de Erasmus Universiteit werd bekend dat vrouwen vruchtbaarder worden door dit dieet, door de aanwezigheid van gezond vet en veel bio-actieve stoffen.
10 A. 1935
In 1900 kwamen de eerste margarinemerken op de markt; het was het betaalbare alternatief voor de dure roomboter. In roomboter zit van nature vitamine A en een kleine hoeveelheid vitamine D. In 1935 besloot Unilever om vitamine A en D toe te voegen aan de kunstboter margarine, hierin zat nu méér vitamine A en D dan in echte boter. In 1961 werd het Margarinebesluit ingesteld: via een toevoeging van vitamine A en D moest de vitamine D-status van de bevolking verbeteren. Dat wil niet zeggen dat je zonder margarine (of halvarine) niet aan genoeg vitamine A en D komt. Ook met vette vis, groente, fruit en elke een frisse neus halen, krijg je genoeg van deze vitamines binnen.
11 A, B, C en D.
De vetzuren in teunisbloemolie (omega-6), vette vis (omega-3) en zonnebloemolie (linolzuur) zorgen voor een mooie huid. In olijfolie zitten zowel omega-6 als omega-3-vetzuren. Deze stoffen beschermen de huid onder meer tegen veroudering, werken ontstekingsremmend en beschermen de huid tegen uitdroging en schilferen.
12 B. Buik
Uit gezondNU-onderzoek bleek dat 47 procent van de vrouwen zich schaamt voor haar buik als zij in badpak of bikini loopt. Voor onze benen is de schaamte iets minder (24 procent).
13 B. 96 centimeter
Mannelijke Vierdaagsewandelaars hebben een gemiddelde buikomvang van 96 centimeter. Dat is goed, want met 102 centimeter zit een man in de gevarenzone. Buikvet geeft namelijk een verhoogd risico op chronische ziekten. Inspanningsfysioloog professor dr. Maria Hopman (UMC St Radboud) doet dit Vierdaagse-onderzoek om te kijken wat het effect is van bewegen op gezondheid en chronische ziektes.
(PS Bij vrouwen ligt de kritische grens op 88 centimeter.)
14 A. Waar
Olijfolie extra vergine (ook wel extra vierge genoemd) is een zeer gezonde olijfolie vanwege de antioxidanten.
15 C. Soms wel, soms niet
Er zijn enkele algensoorten die omega-3 produceren en dus dit vetzuur bevatten. De meeste algen met omega-3 worden gevonden in mangrovemoerassen. In voedingssupplementen wordt hiervoor de algensoort ‘Schizochytrium’ gebruikt.
16 C. Hersenen
De hersenen bevatten de meeste omega-3-vetzuren. De lever is zeer rijk aan vitamines en mineralen en spieren bevatten juist eiwitten.
17 B. Klopt niet
Je bent niet alleen gezond met maat 36-38. Een ideaal gewicht is voor iedereen verschillend en hangt af van de bouw van je lichaam. Met de Body Mass Index kun je nagaan of je gewicht in verhouding is met je lichaamslengte. Bereken het BMI door gewicht (kilo) te delen door twee keer de lengte. Een BMI tussen de 18,5 en 25 is gezond. Een BMI lager dan 18,5 betekent ondergewicht. Bij een BMI tussen de 25 en 30 heb je overgewicht. Wie hoger scoort dan 30 heeft zwaar overgewicht of obesitas.
18 Geen één!
Eigenlijk bestaat er geen goede manier van lijnen. Hoewel sporten of een tijd vasten goed is voor je lichaam, is het feitelijk geen afvalmethode. Het hoort gewoon bij een gezonde levensstijl. Een dieet is eigenlijk helemaal niet aan te raden. Geen enkel dieet leidt tot blijvend gewichtsverlies; mensen worden vaak op termijn zelfs zwaarder. In veel diëten missen mensen vaak belangrijke voedingsstoffen. Het enige ‘dieet’ is dus eigenlijk matig eten en gezond eten (veel groente, fruit, volwaardige granen, voldoende eiwitten én gezonde vetten).
19 A en B.
Uit gezondNU-onderzoek blijkt dat zestig procent van de Nederlandse vrouwen niets zegt als een ander dikker is geworden. Té pijnlijk! Jongeren en hoger opgeleiden durven het echter wel aan te kaarten. Jongeren doen dit vanuit de gedachte dat er meer aan de hand kan zijn. Artsen durven het gek genoeg niet aan te kaarten, ook zij zijn bang hun patiënt te beledigen.
20 B. Klopt
Transvetzuren, in bijvoorbeeld fastfood, vergroten de kans op een depressie met 48 procent. (Het onderzoek werd gedaan door de University of Las Palmas de Gran Canaria.)
21 A en D: Vis en lijnzaadolie
Bij droge ogen helpt vette vis en lijnzaad omdat zij omega-3-vetzuren bevatten. Deze vetzuren verhogen de productie van traanvocht. Dit bleek uit een studie van The University of Texas. In deze studie kregen de mensen met droge ogen overigens niet gewone vis en lijnzaad, maar een supplement met vis- en lijnzaadolie. Zeven op de tien mensen had daarna geen last meer.
22 C. Garnaal
Krill is een garnaalachtig diertje. Ze zijn diep in de zee te vinden (vijfduizend meter diep!) en leven van algen. Omdat algen veel omega-3-vetzuren bevatten, bevat krill dat ook. Krill wordt daarom de laatste jaren gebruikt als bron voor deze gezonde vetzuren. Krill wordt gevangen met een speciale slang – er is dus geen bijvangst van andere zeedieren. Aan land wordt het vet uit de krill geëxtraheerd. Krillolie wordt gebruikt in voedingssupplementen.