Op de redactie ontvangen we vaak vragen over vitamine B12. We hebben daarom deze gebundeld: kun je door vitamine B12-tekort vage klachten ontwikkelen? Welke zijn dat en kun je die tekorten opvangen met een supplement? En tot slot: hoe weet je of er sprake is van een vitamine B12-tekort?
Hans van Montfort, natuurarts:
Vitamine B12 is nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen en voor een goede werking van het zenuwstelsel. Vitamine B12 is voor zijn opname in het lichaam afhankelijk van een stof (Intrinsic Factor, IF) die in de maag wordt gemaakt. Het zit in natuurlijke vorm uitsluitend in dierlijke producten (melk, melkproducten, vlees, vleeswaren, vis en eieren). Het lichaam slaat B12 op en heeft een voorraadje – een tekort wordt daarom pas na lange tijd merkbaar.
Hoe weet je of er sprake is van een tekort? Allereerst moet u naar uw voedingspatroon kijken. Zo levert bijvoorbeeld een glas halfvolle melk, 0,6 microgram B12 op. Een volwassen man of vrouw heeft dagelijks 2,8 g microgram nodig (een overzicht is te vinden op www.voedingscentrum.nl). Als in uw voeding bijna geen dierlijke producten zitten, bijvoorbeeld omdat u veganistisch eet, is een tekort aan vitamine B12 groot.
Een tekort kan echter ook ontstaan als u geen Intrinsic Factor maakt, bijvoorbeeld omdat na een operatie een deel van de maag is verwijderd, of omdat het lichaam antistoffen tegen deze vitamine aanmaakt die de opname in het lichaam remt. Ook een auto-immuunziekte of het remmen van maagzuur (maagzuurremmers) kan ervoor zorgen dat er niet genoeg Intrinsic Factor wordt gemaakt.
Een tekort aan B12 leidt tot een vorm van bloedarmoede, neurologische klachten (tintelingen in de vingers, geheugenverlies, coördinatiestoornissen), spierzwakte, libidoverlies en vermoeidheid. Deze klachten kunnen soms ook voorkomen zónder afwijkingen in het bloedbeeld.
Een arts kan een vitamine B12-tekort waarnemen als hij een zogenaamde ‘macrocytaire anemie’ ziet; dit is een bloedarmoede waarbij de rode bloedlichaampjes te groot zijn. Uiteraard kan hij ook de vitamine B12-spiegel meten. Over de referentiewaardes hiervan wordt echter nog gediscussieerd.
Een eventueel tekort kan via de voeding worden aangevuld en ook via een supplement. Als er echter een gebrek is aan Intrinsic Factor zal dat niet voldoende zijn – omdat de B12 immers niet wordt opgenomen. Dan is de beste mogelijkheid om gebruik te maken van zuigtabletten met B12. Via het mondslijmvlies wordt deze vitamine alsnog opgenomen. Dat geldt ook als er injecties met vitamine B12 worden gegeven.
Zoals gezegd: vitamine B12 zit vrijwel uitsluitend in dierlijke producten. Veganisten doen er daarom goed aan deze vitamine aan te vullen met een supplement. Gistextract (zoals Marmite), is een niet-dierlijke bron van B12 en kan ook als aanvulling worden gegeten. Maar 100 gram gistextract levert nog niet de helft van de dagelijkse behoefte van een volwassene.