Met kruiden geef je niet alleen smaak aan je eten, je voegt ook een flinke dosis extra gezondheid toe. Attentie, attentie, gezondNU presenteert: de tien gezonde keukenkruiden.
1. Munt & buikpijn
In april publiceerden Australische wetenschappers van de universiteit van Adelaide een onderzoek naar de geneeskrachtige werking van pepermunt in het tijdschrift Pain. Dit onderzoek laat zien dat het kruid kalmerend en pijnstillend werkt bij buikpijn die veroorzaakt wordt door het prikkelbaredarmsyndroom, een aandoening waar vijf tot twintig procent van de Nederlanders in meer of mindere mate last van heeft.
Pepermunt is een specifieke muntsoort, maar ook andere muntsoorten zoals kruizemunt – die wij veel gebruiken voor de thee – bevatten de werkzame stoffen.
Lekker: Een glas thee met een handvol verse blaadjes munt (ook lekker als ijsthee) / tzatziki: versgehakte munt gemengd met Griekse yoghurt en een teentje knoflook / muntblaadjes over een fruitsalade.
2. Tuinkers & ontstekingen
Dat Oost-Indische kers een uitstekende ontstekingsremmer is, weten de indianen in Peru al eeuwen. Zij gebruiken de bladeren van deze klimplant en hun prachtig gekleurde bloemen al eeuwenlang als een verkoelend verband bij (pijl)wonden. Oost-Indische kers dankt zijn ontstekingsremmende werking aan de antibacteriële benzylmosterdolie die vrijkomt zodra je de plant breekt, snijdt of kauwt. Ook tuinkers en waterkers bevatten deze olie, die ons beschermt tegen virussen en bacteriën en de lichaamseigen afweerkrachten versterkt.
Lekker: Meng de felgekleurde, eetbare bloemen door je salade / geef een broodje kaas extra pit met een handvol tuinkers
3. Gember & longen
‘Gember verdrijft het vocht van de longen’, aldus een oud Chinees gezegde. In China gebruiken ze gember al eeuwenlang tegen ontstekingen en infecties aan de longen en de luchtwegen. Gember remt een enzym dat een rol speelt bij infecties en activeert de lymfedrainage, waardoor vastzittend slijm makkelijker kan worden opgehoest.
Lekker: Voeg versgeraspte gember toe aan oosterse gerechten / trek thee van stukjes gember, citroengras en honing.
4. Kaneel & bloeddruk
Ook kaneel is meer dan alleen lekker. Dat blijkt uit verschillende onderzoeken. Het heeft een gunstig effect op de suikerspiegel, de bloeddruk en het cholesterolgehalte in ons bloed. Onderzoek toonde aan dat dagelijks gebruik van twee gram kaneel een gunstig effect heeft op het glucosegehalte en de bloeddruk bij mensen met diabetes type 2. Al langer bekend was dat kaneel goed werkt bij verkoudheid, hoesten, darmklachten en vermoeidheid. Zwangere vrouwen wordt aangeraden terughoudend te zijn met kaneel, omdat het bloeddrukverhogend kan werken.
Lekker: Voeg een snufje kaneel toe aan chili con carne / kaneel mag niet ontbreken in zelfgebakken appeltaart / yoghurt met kaneel, appel en honing.
5. Knoflook & hart
Knoflook stimuleert de activiteit van afweerstoffen en is ontstekingsremmend. Knoflook werkt bovendien bloedverdunnend, bloeddrukverlagend en vaatwandontspannend, waardoor het ons beschermt tegen hart- en vaatziekten. Verder bevordert knoflook ook nog eens de spijsvertering.
Wat gezondheid betreft kun je dus niet snel te veel knoflook eten (wat een frisse adem betreft wel). Juist door de sterke werking van knoflook is het beter niet te veel knoflook te gebruiken in combinatie met bloedsuikerverlagende medicijnen. Dat kan de bloedsuikerspiegel doen dalen. Ook kan knoflookextract in theorie de werking van cholesterolverlagende medicatie en ACE-remmers (hogebloeddrukmedicatie) versterken. Combineer het liever ook niet met antistollingsmedicijnen.
Lekker: fruit gehakte knoflook mee bij het maken van een pastasaus / maak knoflookolie door verse tenen knoflook aan een flesje olijfolie toe te voegen, dit is lekker over pasta en pizza / knoflookboter: roer geperste knoflook en bieslook door roomboter.
6. Mierikswortel & verkoudheid
Mierikswortel is niet alleen rijk aan vitamine C, het is ook nog eens effectief bij verkoudheid en luchtweginfecties. Dat heeft mierikswortel te danken aan de glucosinolaten die je na het eten van mierikswortel via de longen uitademt. Verder bevordert mierikswortel de eetlust en de spijsvertering.
Lekker: sushi met wasabi (wasabipasta wordt gemaakt van mierikswortel)
7. Komkommerkruid & pijn
Komkommerkruid dankt zijn naam aan de geur: het kruid ruikt een beetje naar komkommer. Komkommerkruid wordt ook wel borage genoemd.
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat borage pijnverminderend werkt bij reuma, omdat het vet uit het kruid (GLA) ontstekingsremmend werkt. In studies bleken patiënten significant minder gezwollen en pijnlijke gewrichten te hebben.
Ander onderzoek lijkt aan te tonen dat komkommerkruid goed helpt tegen stress en somberheid. Boragethee helpt bovendien bij hoofdpijn, keelpijn en koorts.
Lekker: de jonge blaadjes van het kruid zijn eetbaar, voeg ze toe aan soepen, desserts, visgerechten en salades / meng de eetbare bloemen door een salade
8. Salie & slaap
De officiële Latijnse naam voor salie is ‘salvia’. Dat komt van het woord ‘salvere’ dat redden of genezen betekent. Niet voor niets: salie is een plant met goede gezondheidseigenschappen. Vroeger werd melk waar salie in meegekookt was gedronken voor een goede nachtrust. Je wordt er namelijk rustig van. Wetenschappelijk onderzoek wees uit dat salie een positief effect heeft op het geheugen van alzheimerpatiënten. Dat komt volgens de onderzoekers door het rozemarijnzuur in de plant. Die stof beschermt hersencellen tegen afbraak door een specifiek soort eiwit dat bij alzheimerpatiënten de vergeetachtigheid veroorzaakt. Bovendien zorgt salie ervoor dat patiënten met alzheimer minder onrust ervaren. Uit Engels onderzoek uit 2005 bleek al dat salie ook bij gezonde mensen een positieve invloed heeft op hun geheugen en stemming. Salie werkt ontstekingsremmend en helpt ook tegen opvliegers tijdens de overgang. Eet liever geen salie als je borstvoeding geeft, koorts hebt of last hebt van een hoge bloeddruk.
Lekker: voeg fijngesneden blaadjes salie toe aan in de schil gebakken krieltjes / fijngesneden salie past prima in Italiaanse pastasauzen / breng melk met een paar blaadjes salie aan de kook als rustgevend slaapmutsje.
9. Melisse & angst
Op www.iocob.nl (de ‘grootste objectieve website voor complementaire en alternatieve geneeskunde’) worden verschillende onderzoeken naar melisse bij elkaar gebracht. Het kruid dempt angstgevoelens en werkt rustgevend, is goed voor het geheugen, helpt tegen darmkrampen bij baby’s en versnelt het herstel na verkoudheid. Als je met gekneusde melissebladeren over een insectenbeet wrijft, brengt dit direct verlichting.
Lekker: Voeg blaadjes melisse toe aan thee /marineer vis in een mengsel van citroensap, olijfolie en fijngehakte melisse.
10. Kurkuma & lever
Kurkuma of geelwortel staat steeds meer in de belangstelling van wetenschappers, artsen en biochemici vanwege de vele gezondheidsbevorderende eigenschappen. De onderzoeken stapelen zich op. Geen wonder, want kurkuma is een soort wonderkruid: het beschermt de lever tegen giftige stoffen en werkt ontstekingsremmend. Mogelijk blokkeert het actieve bestanddeel curcumine in kurkuma de moleculaire schakeling die zorgt voor ontstekingen. Er zijn onderzoeken gedaan waaruit een positief effect op reuma, colitis ulcerosa, crohn en astma blijkt.
Lekker: Indiase curry’s / maak gele rijst: verhit een scheutje olie in de pan, voeg kurkuma of kerriepoeder (een mengsel van kurkuma en andere specerijen) toe en doe de gekookte rijst erbij.